Júregimmen tańdaǵan mamandyǵym - 30 jyldyq tájirıbesi bar aqtóbelik kitaphanashy
— Kitapqa qyzyǵýshylyq, mamandyqqa adaldyq neden bastaldy?
— Kitaphana salasy maǵan óte ystyq. Men 1994 jyly Mádenı-aǵartý ýchılışesin aıaqtaǵan soń, 19 jasymda osy kitaphanada eńbek etip bastadym. Sodan beri jumys ornymdy aýystyrmaı, Saǵı Jıenbaev atyndaǵy oblystyq jasóspirimder kitaphanasynda jumys jasap kelemin. Basshylarymyz «bir jerde 30 jyl tapjylmaı jumys istegen mamandy birinshi ret kórip turmyz» dep aıtady. Iá, men sondaımyn. Keıbireýi otbasylyq jaǵdaıǵa baılanysty kóship ketip, jumys aýystyryp jatady. Keıbiri qyzmetin aýystyryp, basqa salada óz ornyn taýyp jatady. Men bolsam, bir kitaphana ishindemin.
Men ózimdi osy jerde baqytty sezinemin, osy mamandyqty, kitaphanamdy qatty jaqsy kóremin. Jaqsy kórgenim sonshalyq, qyzmetkerlerdi aqysyz demalysqa jibergen kezder de bolǵan, sol ýaqytta da men kitaphanamen birge boldym. Jalaqy almasam da osy kitaphananyń ishinde júrgendi jaqsy kórdim. Al qazir jumys ýaqyty belgili, óz kestemiz bar. Biraq men oǵan qaramaımyn, erte kelip, qajet bolsa kesh ketemin. Sebebi, bir kún jumysqa shyqpaı qalsam birnárseden qur qalǵandaı kúı keshemin, shynymen jumysqa barǵansha asyǵamyn. Oqyrmandarmen jumys istegen unaıdy. Olarmen sóılesip, kitap izdep, ony usyný da maǵan keremet áser syılaıdy.
— Týǵan jerińiz, ósken ortańyz týraly aıtyńyzshy…
— Aqtóbe oblysy, Qobda aýdany, Begaly aýylynda týyp-óskenmin. Internatta jatyp oqydym. 1992 jyly mektep bitirip, birden qalaǵa keldim. Úıde de, oqýda da kitaphanaǵa baryp, kitap oqıtyn ádetim bar edi. Álem ádebıetterine qyzyqtym. Sonymen birge, qazaq klassıkterin de oqydym. Kitap talǵamaı zor yqylaspen qolyma túsken ár kitapty oqı beretinmin. Mádenı-aǵartý ýchılışesiniń «Kitaphana isi» mamandyǵyn oqyp, osy mekemede tájirıdeben óttim. Ol kezde bul kitaphana Aqtóbe qalasy, Beıbitshilik kóshesindegi kópqabatty úıdiń birinshi qabatynda ornalasqan edi. 1996 jyly «Alaqaı» qýyrshaq teatrynyń ǵımataryna kóship, 2023 jyly S. Jıenbaev atyndaǵy oblystyq jasóspirimder kitaphanasyna oblys ákimdigi jáne bas demeýshi «Samuryq-Qazyna» aktsıonerlik kompanııalar toby, «Samruk-Kazyna Trust» qoǵamdyq qory qarjylaı qoldaý kórsetip, jóndeý jumystary júrgizildi. Osy kezeńniń bárinde men súıikti jumys ornymda boldym, kitaphananyń ár qadamy men ózgerisin óz boıymnan ótkizdim.
— 30 jyl — az ýaqyt emes. Osy ýaqytta kitaphananyń ishi men syrty qalaı ózderdi? Oqyrmandardyń talabynan ne aıyrmashylyq baıqadyńyz?
— Qazirgi jastar kreatıvti tehnologııaǵa beıim. Buryn kompıýter bolmady, uıaly baılanys joq edi. Ol kezde gazet-jýrnal oqydy. Qazir bári basqasha, kitaphana da óte jaıly, SMART keńistik, jańa kompıýterler men ınteraktıvti jabdyqtar, jyldam ınternet, úzdik kitap qory — osynyń barlyǵy kez kelgen paıdalanýshyǵa qoljetimdi. Túrli túske boıalǵan, mazmunyna saı fotosy bar kitaptar da bar. Sóıtip biz de ýaqyt talabyna saı beıimdelip, ámbebap maman bolyp shyqtyq. Biri klassıkalyq shyǵarmany jón kórse, biri belgili bir baǵyttaǵy eńbekterdi, endi biri anıme salasyna qyzyǵady. Biz de olardyń qalaýyn oryndaımyz.
Al mektep muǵalimi, kolledj ben ýnıversıtet oqytýshylary kelse, salalyq kitaptardy izdep, tabamyz. Olardyń arasynda burynnan osy ortalyqtyń kelip júrgen turaqty oqyrmany bolsa, keıbiri jańadan qatarǵa qosyldy. Ár adam — bir álem, minezi ártúrli. Biri ashýǵa tez boı aldyrsa, biri sabyrly. Ár adamnyń minezin bilip, kelesi kelgende sóılesý mánerin túsinemiz. Jastarmen qatar ata-ájelerimiz de bar. Bir sózben aıtqanda ámbebap kitaphanashymyz. Sonymen birge jańalyqtardy da qarap otyramyz. Gazet-jýrnaldardy oqımyz. Іri sharalar, baıqaýlar ótkizemiz. Ózge eldiń kitaphanasymen baılanys ornatyp, Bashqurtstan, Tatarstan men Reseı, onyń ishinde Orynbor t. b. kitaphanalarmen onlaın kezdesýge jasap, tájirıbe almasyp turamyz.
— Adamdar qandaı kitap oqyp júr?
— Ár salada qyzmet etip júrgen oqyrmandarymyz óz salasy boıynsha kitap surap keledi. Suraǵan málimetterin taýyp beremiz, eger qorda bolsa elektrondy nusqasyn da usynamyz. Kitaphanada birneshe klýb bar. Aıtalyq, «Zeıin» belsendi oqyrmandar klýby jumys isteıdi. Osy klýb aıasynda oqyrmandarmen birge bir kitapty oqyp, talqylaımyz. Apta saıyn ár qyzmetker nemese oqyrman ózi oqymaǵan kitap jóninde tolyq tanysyp shyǵady, dál solaı ózi oqyǵan kitapty tanystyrady, mazmunyn tolyqtaı basqalarǵa túsindirip, jetkizedi. Kitap oqýǵa ýaqyt bóle almaı júrgen jastarǵa bul klýbtyń mańyzy orasan zor. Osy arqyly da oqyrmandardyń kitap oqýǵa degen qyzyǵýshylyǵy artady.
— Ózińiz kitap oqyp júrsiz be?
— Árıne, kitap oqımyn. Ózim gazet, jýrnaldy da oqımyn. Kúnine eki saǵat ýaqytymdy kitap oqýǵa arnaımyn. Mektep jasynda eń birinshi oqyǵan kitabym Sharlotta Bronteniń «Djeın Eır» shyǵarmasy bolatyn. Sodan bolar, osy baǵyttaǵy kitaptar qatty unaıdy. Klassıkterdi de jaqsy kóremin, kórkem ádebıet, psıhologııa salasyn da oqımyn.
— Adamnyń kitapqumar bolýyna birinshi oqyǵan kitaby áser etedi dep aıtýǵa bola ma?
— Bolady. Áser etedi. Men Sharlotta Bronteniń «Djeın Eır» kitabynan keıin Dafna Dıýmoreniń «Rebekka», Gıýstav Floberdiń «Bovarı hanym» kitaptaryn oqydym. Sonymen birge, qazaq klassıkterin de oqımyn.
— Qazir balalarǵa kitap oqytý qıyn. Mindettep te, aldap ta oqytady adamdar. Nege?
— 90-jyldary kitaptar aq-qara tústi boldy. Qazir kitap dızaıny keremet. Árbir kitap erekshe. Máselen, mýzykaly kitaptar da bar. Jan-janýarlar dybystaıdy, túrli qyzyqty ún qatady. Sonymen birge qurastyratyn, logıkalyq suraqtary bar kitaptarymyz da bar. Menińshe qazirgi kitaptardy oqyǵyń kelip turady. Balalar kitapty jaqsy oqıdy. Bala kitap oqymaıdy dep kesip-piship aıta almas edim.
— Aýdarma kitaptar oqyla ma?
— Qazaq tiline aýdarylǵan, jazylǵan psıhologııalyq, motıvatsııalyq kitaptar kóp. Jastar da sol kitaptardy kóp oqıdy. Baı bolýdyń, kemel adam bolýdyń jolyn úıretetin kitaptarǵa shynymen suranys joǵary. Kitaphanashylar saıtqa jańadan kelgen kitaptardy salyp turady. Oqyrmandarymyz qarap, alady. Keıbiri qolda bolsa, tapsyrys berip ketedi. Oqyrmanǵa suraǵan kitabyn taýyp berýge tyrysamyz. Basqa adam oqyp júrse, kezekke qoıamyz.
— Qazaq klassıkterinen kimderdi oqıdy?
— «Abaı jolyn» oqıdy. Onyń qara sózderin oqıdy. Balalar negizi mekteptegi tapsyrmany, muǵalimder bergen tizimdi ákelip, sol boıynsha kitap oqıdy.
— Elektrondy kitap álde kádimgi kitap…
— Ózim kitapty paraqtap oqyǵandy jaqsy kóremin. Qazirgi kezde sırek kezdesetin kitapty, suranysqa ıe kitapty tsıfrlandyramyz. Demek elektrondy nusqasy da qoljetimdi. Sonymen birge munda 6 ІT kabınetimiz, balalardyń áleýmettik jelide kontent jasaý úshin qajetti túsirilim alańy bar. ІT zaldarynda «Kóz tartatyn qazyna» degen ataýmen «GG ART» vırtýaldy óner klýby jastarǵa óz qyzmetin kórsetip, bilim kókjıegin keńeıtýge úles qosyp jatyr. Jetekshisi — Almas Eleýov. Ol kitaphananyń belsendi oqyrmany.
Al taǵy bir turaqty oqyrmanymyz Maǵjan Jumaev aǵylshyn tilinen tegin kýrs ashty. Jyrshy Ádilbek Sarın jyr úıretedi. Aıta bersek, múmkindigi mol ortadamyz. Ózimdi Saǵı Jıenbaev atyndaǵy kitaphanada jumys jasaǵanym úshin baqytty sezinemin, maqtan tutamyn. Kitaphananyń barlyq qoryn bilemin. Qorda 80 myńǵa jýyq kitap bolsa, men kitapty muqabasynan-aq tanyp otyramyn. Búgin demalyp qalsam, «kitaphanada ne bolyp» jatyr dep habarlasamyn. Bir kúnde birdeńe bolyp qalatyndaı kúı keshemin.
Oqyrman kelip, kitap tappaı jatsa maǵan habarlasyp suraıtyn da kúnder bolady. Eńbek demalysynda bolsam da bárin túsindirip aıtamyn. Ol - men úshin qýanysh. Oqyrman suraǵan kitapty tapsa, óziń de qýanasyń. Óz mamandyǵymdy osynshalyqty bar júregimmen súıemin. Júregimmen tańdaǵan mamandyǵym. Basqa jerde jumys isteımin dep elestete almaımyn. Bir ǵana ujym mende.
— Armanyńyz…
— Armandar kóp qoı. Bastysy elimizde máńgilik beıbitshilk bolsyn! Jasaǵan árbir ıgi isim baǵalanyp, eńbegimniń zeınetin kórsem deımin. Oqyrman kóp bolsa, biz árdaıym qýanyshtymyz. Jarymmen birge ádemi qarttyqty kórip, baýyrym bútin bolyp, beıbit elde ómir súrsem deımin bastysy.