«QazMunaıGaz» ІRO-sy: Alaıaqtarǵa urynbaý úshin neni bilý kerek
ІRO-ǵa kimderdiń qatysqany abzal?
Bırja mamandary jıi aıtatyn qaǵıdat bar. Kez kelgen bırja saýdasyna, onyń ishinde ІRO-ǵa ıeligińizde shynymen artyq aqshańyz bolǵanda ǵana qatysý kerek. ıAǵnı, ІRO-ǵa qatyspaı turyp, turaqty tabysyńyz kúndelikti tamaqtanýyńyz ben júrip turýyńyzdan, otbasyn asyraýdan, nesıeler men kommýnaldyq tólemderdi, alıment sııaqty moınyńyzdaǵy túrli mindettemelerdi óteýden artyla ma degen suraqqa jaýap tabý kerek. Tipti ІRO-ǵa qatysýdyń táýekeli sonshalyqty joǵary bolmaǵannyń ózinde aqtalmaǵan úmit, qarjylyq sıpattaǵy ókinish úı ishinde, adamnyń ishki dúnıesinde túrli qolaısyzdyqtar týyndatyp jatady. Al zań turǵysynan ІRO-ǵa kez kelgen azamat qatysa alady.
Bul ІRO qatysýshyǵa ne beredi?
Birinshiden, bul bırjaǵa áýestenip júrgen bolashaq ınvestorlarǵa jaqsy múmkindik. Bırja ınvestoryna qajetti mashyqtar qalyptastyryp, buryn teorııada ıgergen bilimdi praktıkada synap, shyńdaý úshin de ІRO-ǵa qatysýǵa bolady.
Ekinshiden, ІRO-ǵa aktsııasyn shyǵarǵan kompanııanyń jumysy jaqsy júrip, aktsııalarynyń quny qymbattap jatsa, ony ózge ınvestorǵa satyp, tabys kórýge bolady.
Úshinshiden, kompanııa tabysy artyp jatsa, ınvestorlaryna dıvıdend tóleý týraly sheshim qabyldaýy múmkin.
Ótinim qabyldaý qashan bitedi?
Bul jolǵy ІRO aıasynda «QazMunaıGaz» kompanııasynyń «Samuryq-Qazynaǵa» tıesili 30,5 mln aktsııasy satylady. Bir aktsııanyń quny 8406 teńge dep belgilengen. ІRO kelesi aıǵa deıin josparlanǵan. Naqtyraq aıtsaq, ınstıtýtsıonaldyq ınvestorlardan (zańdy tulǵalar) ótinim qabyldaý 9 qarashada bastalyp, 30 qarashada aıaqtalady. Al bólshek ınvestorlardan (jeke tulǵalar) ótinim qabyldaý 9 qarashada bastalyp, 2 jeltoqsanda saǵat 15.00-de aıaqtalady.
«Samuryq- Qazyna» qory búkil ótinimderdi jınap, maquldaǵannan keıin satylǵan aktsııalar jeltoqsannyń birinshi onkúndiginde ınvestordyń shotyna túsedi.
ІRO-ǵa qatysý neshe qadamnan turady?
«QazMunaıGaz» ІRO-sy AIX halyqaralyq bırja ortalyǵy men KASE Qazaqstan qor bırjasy arqyly ótedi.
AIX arqyly IPO-ǵa qatysýdyń úsh joly bar. Birinshisi – AIX-te akkredıttelgen brokerlerdiń súıemeldeýi arqyly, ıaǵnı, dástúrli ádispen qatysýǵa bolady. Ondaı brokerlerdiń tizimin myna siltemeden kórýge bolady. /
«Qazmunaıgaz» ІRO-syna deldal bolatyn brokerlerdiń qyzmetteri, sharttary (súıemeldeý aqysy) men komıssııalyq alymdary týraly málimetti AIX-tiń resmı saıtyndaǵy «Brokerdi tańdaý» bóliminde alýǵa bolady. /
Brokerdiń kómegine júginýdiń ózi aldyn ala shart jasaý, shot ashý, shotqa aqsha esepteý, «ótinimder kitabyn» ashý, ótinim berý, mámileler esebin júrgizý sııaqty 6 keshendi qadamnan turady. Ol qadamdardy myna siltemeden kórýge bolady. Bul brokerlerdiń kóbi klıentterine veb-saıttar nemese mobıldi qosymshalar arqyly qyzmet usynady. Kóbi kelisim jasasyp, brokerlik shot ashý úshin keńsesine kelýdi talap etedi. Súıemeldeý qyzmetin usynǵan uıymnyń bári birdeı akkredıttelgen broker bolmaýy múmkin. Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń resmı tiziminde joq kez kelgen basqa kompanııalar alaıaq bolyp esepteledi.
Ekinshi joly – Tabys mobıldi qosymshasy arqyly eshqandaı brokerdiń deldaldyq qyzmetinsiz, kompanııaǵa tikeleı ótinim joldaý. Bul qosymshamen jumys isteý nusqaýlyǵy myna siltemede bar. Atalǵan ádis brokerlik shot ashpaı-aq, bank kartasymen onlaın tóleý arqyly aktsııalardy satyp alýǵa múmkindik beredi. Biraq ol aktsııalardy keıin satqyńyz kelse, sol kezde brokerlik shot ashý qajet bolady. Budan shyǵatyn qorytyndy – eger siz aktsııalardy uzaq merzimde ustaýdy josparlasańyz, bul ádis sizge qolaıly.
Úshinshi joly – «Qazposhtanyń» eldegi 1170 bólimshesiniń biri arqyly jazylý. Ol bólimshelerdiń mekenjaıyn myna jerden alýǵa bolady. Bul ádis brokerlik kompanııalar joq shalǵaı óńirlerdegi ınvestorlar nemese ınternetke únemi qoly jete bermeıtin tulǵalarǵa qolaıly. «Qazposhta» brokerlik qyzmetterdi, kelisim jasasý jáne brokerlik kompanııamen odan ári ózara árekettesý úshin transfer-agent qyzmetterin, sondaı-aq poshta bólimsheleri arqyly Tabys tikeleı jazylymynyń qyzmetterin usynady.
KASE Qazaqstan qor bırjasy arqyly ІRO-ǵa qatysýdyń da úsh joly bar. Munda da brokerler arqyly aktsııa satyp alýǵa bolady. Sondaı-aq, Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń Tabys mobıldi qosymshasy arqyly tikeleı nemese broker arqyly «Qazposhtaǵa» jazylýǵa bolady. KASE arqyly ІRO-ǵa qatysý nusqaýlyǵymen myna jerden tanysýǵa bolady.
Qazaqstan qor bırjasy jalǵan brokerlerge urynbaý úshin istes bolatyn broker týraly aqparatty Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń resmı saıtynan jáne KASE saıtyndaǵy tizimnen tekserýge keńes beredi.
Foto:kase.kz
Jalǵan brokerdiń jarnamasy jer jaryp turady
Jalǵan broker degennen shyǵady, buǵan deıin áleýmettik jelide «QazMunaıgaz» Prezıdenttiń buıryǵy boıynsha halyqqa aqsha taratyp jatqany týraly alaıaqtyq jarnamalar kóp taraǵan bolatyn. Kompanııanyń ІRO-sy týraly resmı aqparat sol alaıaq jarnamalardyń qarqyny endi báseńdedi-aý degen kezde shyǵyp otyr. Bul ІRO-ǵa qatysqysy keletin, biraq qarjy naryǵynan habary shamaly adamdardy shatastyrýy múmkin. Ondaı alaıaqtardan qalaı qorǵanýǵa bolady?
Qazir adamdardyń áleýmettik jelidegi ár qadamyna monıtorıng jasap, jeli qoldanýshy qandaı habarlandyrýlardy sholyp, izdeý júıeleri arqyly qandaı málimet izdestirgenin baqylaý múmkindigi bar. Bul múmkindik shynaıy ónim usynýshylarmen qatar alaıaqtardyń órisin de keńeıtip otyr. Sizdiń «QazMunaıGaz» ІRO-sy týraly málimetterge qyzyǵýshylyq tanytqanyńyzdy «tsıfrlyq izińizden» kórip, bilip otyrǵan alaıaqtar túrli «tabysy mol usynystar» joldaýy múmkin. «Eldiń bári 8406 teńgeden alyp jatqan «QazMunaıGaz» aktsııasyn sizge ǵana kóterme baǵamen 5000 teńgeden satamyz. Ol úshin keminde 20 aktsııaǵa aldyn ala tólem jasaýyńyz kerek» degen habarlama kelip jatsa, senip qalýǵa bolmaıdy. Mundaı «janashyrlar» keıde tipti aktsııanyń baǵasyn resmı jarııalanǵan baǵadan qymbat kórsetýi múmkin. «Biz satyp jatqan aktsııalar resmı baǵadan qymbat bolǵanymen, aı saıyn ájeptáýir dıvıdend tólenetinine kepildik beremiz. Onyń bırjadaǵy quny keıin 8406 teńgelik aktsııalardan áldeqaıda qymbat bolady» degen sııaqty qısynǵa syımaıtyn hattar kelýi múmkin. AІH ortalyǵynyń mamandary mundaı málimetterdiń bári alaıaqtardyń messedji ekenin eskertedi. «Samuryq-Qazyna» qory «QazMunaıGazdyń» ІRO arqyly satylatyn bir aktsııasynyń qunyn 8 406 teńge dep belgiledi. ıAǵnı, budan basqa baǵamen kelgen usynystyń bárin alaıaqtyq dep túsiný kerek.
30,5 mln aktsııanyń bárin bir ǵana ınvestordyń satyp alýy múmkin be?
AІH ortalyǵynyń sarapshylarynyń aıtýynsha, «QazMunaıGaz» ІRO-sy boıynsha satyp alynatyn aktsııalardyń maksımaldy sanyna shekteý joq.
Foto:kmg.kz
«Biraq eger bul bir tulǵanyń nemese sonymen baılanysty adamdar tobynyń qolynda aktsııalardyń molynan shoǵyrlanýyna ákelýi múmkin bolsa nemese qylmystyq kiristerdi jylystatýǵa qarsy is-qımyl týraly zańnamany buzsa, «Samuryq-Qazyna» ótinimdi qanaǵattandyrýdan bas tartýǵa quqyly», -dep jazylǵan ortalyqtyń bizge bergen jaýabynda.
Broker boljamy
«QazMunaıGaz» aktsııasynyń bırjadaǵy quny ІRO-dan keıin qanshalyqty qymbattaýy múmkin? ІRO arqyly eleýli tabys kórý úshin bir ınvestorǵa neshe aktsııa satyp alý tıimdi? Satyp alatyn aktsııa sany kóp bolsa, táýekeli qandaı? Jusan Invest kompanııasynyń basqarma tóraǵasy Maksım Kabanovtan osy týraly broker retinde pikir bildirýin ótindik. Broker búı deıdi:
«QazMunaıGaz» IPO-syna qatysý arqyly otandastarymyz munaı óndirý, tasymaldaý, qaıta óńdeý sııaqty qyzmetter usynatyn iri kompanııanyń úleskerine aınala alady. Bolashaq aktsıonerler kompanııa tabysynan dıvıdend retinde paıda kórý quqyǵyna ıe bolady. Odan bólek, eger «QazMunaıGaz» aktsııasynyń quny ósip jatsa, aktsıonerler alǵashqy satyp alǵan baǵa ústinen paıda kórýi múmkin. Bizdiń sarapshylarymyzdyń pikirinshe, bastapqy baǵanyń (8406 teńge) ósý yqtımaly 36%-dy quraıdy.
Tarıhqa nazar aýdarsaq, IPO-ǵa shyqqan qazaqstandyq kompanııalar jaqsy ósim dınamıkasyn kórsetken. Tómendegi kestede sońǵy jyldary qazaqstandyq kompanııalardyi IPO-syna qatysqan aktsıonerlerdiń IPO-dan keıin dıvıdendterdi qosa alǵan kiris kólemi kórsetilgen:
IPO-ǵa qatysý úshin qansha aqsha salǵan durys degenge kelsek, ol adamnyń qarjy aktıviniń mólsheri men táýekelderge sezimtaldyǵyna baılanysty. Biz óz klıentterimizge bir kompanııanyń aktsııalaryna artyq aqshasynyń 20%-dan aspaıtyn mólsherin salýdy usynamyz. Sonymen qatar, tek bir aktsııa satyp alýǵa keńes bermeımiz. Óıtkeni tabystyń biraz bóligin satyp alý nemese satý kezindegi komıssııalar jutyp qoıýy múmkin.
«QazMunaıGaz»ІRO-syna qatysýshylarǵa satylyp jatqan aktsııalardan qandaı dvıvıdend tólenýi múmkin? Ony ІRO-ǵa qatysýshylar qandaı jaǵdaıda talap ete alady jáne kompanııa ol talapty qaı kezde oryndaýǵa mindetti bolady? «QazMunaıGaz» kompanııasyna osy týraly saýal joldandy. Joǵarydaǵy suraqtarǵa sol saýaldyń jaýaby negizinde málimet jarııalaımyz.