Qajetti shara men qarsy nasıhat: Koronavırýs ekpesi jaıly bilikti mamandar ne deıdi
«Sarapshylarǵa ǵana sený kerek»
Medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor Lázzat Eralıeva koronavırýs vaktsınasy jaıly shyn aqparatty bilgisi keletin adamdar sarapshylarǵa qulaq asýy kerektigin málimdedi. Onyń aıtýynsha eń aldymen, vaktsına degen - dári emes. Ol ınfektsııalyq aýrýlardy emdemeıdi.
«Biraq tarıhqa kóz júgirtip qaraıtyn bolsaq, álem aýyr indetterden vaktsınalaýdyń arqasynda ǵana arylǵan. Bir sózben aıtqanda sheshekten de, polıomıelıtten de vaktsına qutqarǵan. Al qazirgi ýaqytta koronavırýs ınfektsııasyna qarsy túrli «ańyzdar» da, áńgimeler de tarap jatyr. Búkil halyq ol jaıly shynaıy aqparatty bilgisi kelse, halyqaralyq jáne otandyq sarapshylarǵa qulaq asýy kerek», - deıdi ol.
Buǵan deıin de aıtylǵanyndaı,. vaktsına saldyrǵan adamnyń boıynda qysqa merzimdik jaǵymsyz belgiler bolýy múmkin. Búkil álemde shyǵarylyp jatqan koronavırýs vaktsınalary quramdary jaǵynan ártúrli. Bul vaktsına adamǵa salynǵan kezde aǵzada antıdene jáne ımmýndyq reaktsııa paıda bolady. Adam boıynda vaktsına ártúrli deńgeıde ótýi múmkin. «Vaktsına saldyrǵan adamda tek jaǵymsyz belgiler paıda bolady degen pikir de – qate» deıdi Lázzat Eralıeva.
Lázzat Eralıeva bul rette sozylmaly aýrýy órshigen kezeńde adamǵa koronavırýs vaktsınasy salynbaıtynyn eskertedi.
«Qant dıabeti sekildi sozylmaly aýrýy bar adamdar koronavırýsqa qarsy vaktsınany birinshi bolyp alýy kerek. Bul vaktsınalaý alaıda adamnyń sozylmaly aýrýynyń órshýi kezinde salynbaýy tıis. Máselen, azamat belgili bir sozylmaly aýrýmen aýyratyn bolsa, sol aýrýy órshigen kezeńde vaktsına álbette keıinge qaldyrylady. Sozylmaly aýrýlardyń belgisi báseńdegennen keıin, ıaǵnı regressııa kezinde vaktsınany saldyrýǵa ábden bolady. Mundaı jaǵdaıda sozylmaly aýrýy bar adamǵa salynǵan vaktsına saý adamǵa salynǵanmen birdeı – eshqandaı zııany joq», - dedi Lázzat Eralıeva.
Onyń aıtýynsha, álemde qazirgi ýaqytta VICh-ınfektsııasyn juqtyrǵan adamdarǵa da vaktsına salynyp jatyr. Vaktsına jaqsy nátıjesin kórsetip keledi.
Kez kelgen vaktsına qoldanysqa engizilmeı turyp, tereń zertteletinin de atap ótý kerek. Máselen, «Spýtnık V» vaktsınasy qazaqstandyq vaktsına sekildi reprodýktıvti fýnktsııaǵa esh áser etpeıdi.
«Eger Qaz Covid-in vaktsınasy týraly aıtar bolsaq, jalpy mundaı vaktsınalardyń bári de 80 jyldan beri paıdalanylyp keledi. Osylaısha, tumaý nemese basqa da aýrýlarǵa qarsy vaktsınalar belgili bir dárejede jynystyq fýnktsııaǵa áser etýi múmkin. Biraq olar da, koronavırýsqa qarsy vaktsına da belsizdikke ushyratpaıdy», - dedi Lázzat Eralıeva.
Elordada 1640 adamǵa koronavırýsqa qarsy vaktsına salyndy
Nur-Sultan qalalyq №2 emhanasynyń dırektory Lázzat Rúspekova bolsa, búginge deıin 1640 adamǵa koronavırýsqa qarsy vaktsına salynyp qoıǵanyn atap ótti. Nur-Sultan qalasynyń qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasy basshysynyń buıryǵymen elordada birinshi bolyp vaktsına egetin bes emhana bekitilgen. Osy emhanalarda eń aldymen vırýsty juqtyrý qaýpi joǵary azamattarǵa salyna bastady. Ekpe jumystaryn bastamas buryn bes emhanada daıyndyq jáne uıymdastyrý jumystary júrgizilgen. Atap aıtqanda, vaktsınany tasymaldaýǵa arnalǵan termokonteınerler alyndy, oqytý jumystary ótkizilip, sanıtarlyq-epıdemıologııalyq sala qyzmetkerlerimen qatar medıtsına qyzmetkerleri attestattaýdan ótken.
Lázzat Rúspekova qaýip tobyna jatatyn azamattardan keıin halyqty jappaı vaktsınalaý bastalatynyn jetkizdi.
«Buǵan deıin aıtylǵandaı, eń birinshi kezekte vaktsına medıtsına qyzmetkerlerine salynady. Sebebi olar qaýipti oshaqtaǵy qyzmetkerler sanalady. Odan keıin biz muǵalimderge, polıtsııa qyzmetkerlerine, stýdentterge ekpe salamyz. Odan soń halyqqa vaktsına salýdy bastap ketemiz. Álbette, ár azamat qaı emhanaǵa tirkelip turǵanyn ózi biledi. Qazirgi ýaqytta emhanalarda daıyndyq jumystary júrgizilýde. Atap aıtqanda, tizim durys túzilýi kerek. Dıspanserlik toptaǵy azamattar men eseptegi patsıentter aıqyndalýy tıis. Biz árıne, keste quramyz. Buǵan deıin medıtsına qyzmetkerleri birneshe ret eskertkendeı, adamdar kezek kútip bir orynda jınalyp qalmaýy tıis», - dedi Lázzat Rúspekova.
Qajet bolǵan jaǵdaıda ár emhana ekpe kabınetteriniń sanyn úshten beske deıin de jetkizbek. Bári de emhanaǵa tirkelgen adam sanyna baılanysty bolady.
14 myń medıtsına qyzmetkerine vaktsına salyndy
QR DSM Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵynyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq saraptama jáne monıtorıng ǵylymı praktıkalyq ortalyǵynyń dáriger-epıdemıology, sarapshy Lena Qasabekova koronavırýsqa qarsy vaktsınany saldyrǵan adamdarda qandaı da bir aýrýdyń asqyný belgileri baıqalmaǵanyn jetkizdi.
«Búgingi kúni álemde koronavırýs ınfektsııasyna qarsy 200-ge tarta vaktsına jasalyp jatyr. Onyń ishinde alty vaktsına qoldanysqa enip ketti. Sonyń ishinde Qazaqstan TMD elderi ishinde alǵashqy elderdiń biri bolyp koronavırýs ınfektsııasyna qarsy ekpeni bastap ketti. Árıne, búgingi tańda bárimiz kórip-bilip otyrǵandaı indetpen kúrestiń birden bir tıimdi joly – vaktsınalaý ekenin búkil álem moıyndap otyr. Sondyqtan medıtsına qyzmetkerlerine birinshi bolyp vaktsına egý bastaldy. Aqpan aıynan bastap egilgenderdiń sany 14 myńǵa jýyq bolyp otyr. Adamdardyń arasynda vaktsınadan keıin asa bir aýyr asqyný belgileri baıqalǵan joq», - dedi Lena Qasabekova.
Onyń aıtýynsha, vaktsınadan keıin kútiletin reaktsııalar bolady. «Ekpe salǵan orynda qyzarý, aýyrsyný belgileri bolady. Qyzýdyń kóterilýi, qysqa ýaqytqa arterııalyq qysymnyń joǵarylaýy baıqalady. Biraq bul belgilerdiń bári de eshqandaı medıtsınalyq kómekti qajet etpedi», - dedi ol.
Baspasóz máslıhaty barysynda oǵan «Vaktsınalaýǵa qarsy nasıhat kimge tıimdi?» degen suraq qoıyldy.
«Búkil álemde antıvaktsınalyq qozǵalystardy belgili bir kúshter qarjylandyryp otyrady. Qazirgi tańda álemniń keı jerlerinde aldyn alý vaktsınasynan bas tartý jaǵdaılary kezdesedi. Vaktsınadan bas tartý sebebi de ártúrli. Shyntýaıtyna kelgende qandaı da bir jappaı vaktsınalaý nemese qosymsha ımmýndaý sharalary júrgizilse, mundaı uıymdardyń belsendiligi tipten arta túsedi. Sondyqtan biz osyǵan uqsas basqa da sharalardaǵydaı, osyndaı qarsylyqpen betpe-bet kelip jatamyz. Buqaralyq aqparat quraldary arqyly biz de vaktsınalaý – indetten qutylýdyń birden bir amaly ekenin barynsha túsindirgimiz keledi», - dedi Lena Qasabekova.