Qazalylyq kollektsıoner qysh qumyrany 10 myń dollarǵa satýdan bas tartqan
Bar-joǵy bes-alty úı qonystanǵan «Tapa» dep atalatyn eldi mekenniń turǵyny Amanjol Jumabekov mal ósirýmen aınalysady. Mal baǵa júrip, eldi mekeniniń aýmaǵynan topyraqqa kómilgen kóne jádigerlerdi jınaıdy.
"Paıymdaýymsha, erterekte bul jerde qyshtan qumyra quıatyn kóne oshaqtar bolǵan. Birneshe buıymdardaǵy órnekterdi ǵylymı zertteý ınstıtýtynyń mamandaryna kórsetken kezimde Jankent qalasynyń ornynan tabylǵan buıymdarǵa uqsastyǵy bar ekenin aıtqan. Qazir qolymda 200-ge jýyq jádiger bar", - deıdi Amanjol Jumabekov.
Dálirek aıtsaq, qundy zattardyń qatarynda kúıdirilgen qumyralar, qumyra synyqtary, dán úkkish, jebe jasaýǵa arnalǵan tastar, ıneler, kesý quraldary, qaıys qııýǵa arnalǵan tas, qola eritip quıatyn ydys, qumyraǵa órnek salatyn zat, mys, temir jebeler, naıza ushtary, tas monshaq, saq jaýyngeri beınelengen saqına, syrǵa, áshekeı buıymdar, qazan, tós, monetalar, túımeler, tas pyshaqtar, teri óńdeıtin buıymdar men taǵy basqalary bar. Árqaısysynyń óz tarıhy bar. Máselen, kollektsıoner qolyndaǵy bir monetany kórsetti. Ol 1350 jyly Samarhanda áz Jánibektiń tusynda jasalynǵan. Al, tastan jasalǵan túımelerdiń de boıyna búkken syry bólek.
«Erterekte «Tapa» eldi mekeniniń ústimen Uly Jibek jolynda saýda-sattyqtyń ordasy bolǵan, oǵyzdar mekendegen Jankent qalasymen baılanystyratyn kerýen joly ótken. Bul jerde úlken bir qonys bolǵan sekildi. Qumyra jasaıtyn, tas shabatyn sheberhana oryndary men pesh qaldyqtarynyń izi bar. Daýyl turyp, topyraq sýyrǵanda qumnyń arasynan shyǵyp qalǵan kóne zattardy 1969 jyldan bastap jınap kelemin. Ózim izdep tapqandarymdy tirkep otyramyn. Ár buıymdy tarıhshylar syrtyndaǵy órnekterine qarap ajyratady. Arheologııalyq ınstıtýttardan kelgen ǵalymdar bulardy qola dáýiriniń zattaryna jatqyzdy. Mende qazir jıyrmaǵa jýyq qumyra bar. Meniń bir baıqaǵanym, sol dáýirde adamdy jerlegende qasyna qumyra qoıyp, ishine áshekeı buıymdar men qoıdyń etin salypty. Men tapqan bir qumyranyń ishinen de syrǵa, saqına synyqtary men qoıdyń úsh qabyrǵasy tabyldy. Itti de qosa kómgen. O dúnıege barǵanda bul zattar adamǵa kerek bolady degen túsinik bolǵan sııaqty. Adam anasynyń ishinde qalaı jatatyn bolsa, jerlegende de solaı jatqyzǵan», - deıdi Amanjol Jumabekov.
Osydan jeti-segiz jyl buryn Qytaıdan kelgen azamattar Amanjol aqsaqaldan qysh qumyralar men taǵy basqa jádigerlerdi on myń dollarǵa suraǵan. Alaıda ulttyq qundylyq - ata-baba tarıhyn satýdy eshqashan qup kórmepti. «Meniń maqsatym - bul dúnıelerdi keler urpaqqa jetkizý, týǵan jer tarıhymen tanystyrý», - dep aǵynan jaryldy Amanjol aǵa.
Bir kúniniń 2-3 saǵatyn jádigerler izdeýge arnaıtyn Amanjol Jumabekov dosy syıǵa tartqan apparatyn alyp aýyl mańyn aralaıdy. Ol quraldyń kómegimen tereńdigi bir jarym metr jerde jatqan zattyń altyn, kúmis ne mys ekendigin ańǵarýǵa bolady eken.
Jýyrda Sháken aýylyndaǵy №134 mektep ujymy men oqýshylar «Tapa» eldi mekenine ekskýrsııa jasap, Amanjol aqsaqaldyń úıine arnaıy baryp, kóne jádigerlermen tanysty. Sonymen qatar, mektep ishinen Elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasyna oraı oqýshylardy ólke tarıhyn zerdeleýge yntalandyratyn «Ólketaný» murajaıyn ashyldy. Murajaı ishinde Amanjol Jumabekov jınaǵan kóne jádigerlerdiń fotosýretteri qoıyldy.
Talaı qupııany búgip jatqan eldi mekendegi qum qoınaýynan tabylǵan injý qazynalardy ómiriniń bir bólshegine aınaldyrǵan qarııa jádigerlerdi mýzeıge túbegeıli ótkizýge qarsy ekendigin aıtady. Alaıda tarıhymyzdy tanyp bilemin, kóremin deýshi jandarǵa árdaıym esigi ashyq ekendigin jasyrmady.