Qazaqtyń maqal-máteli brıtandyq jastardy qalaı shabyttandyrady
«Maqal-mátelder danalyǵy» jobasynyń granty
«Maqal-mátelder danalyǵy» jobasyn bıyl malaızııalyq áriptesim, doktor Aızýddın Mohamed Anýar ekeýmiz Kıl ýnıversıtetiniń Turaqty bolashaq ınstıtýty shaǵyn grantyn jeńip alǵannan keıin qolǵa aldyq», - deıdi Almatyda týyp-ósken Oksford ýnıversıtetiniń ǵylymı qyzmetkeri Olga Mýn.
Qazaqstandyq ǵalym óz zertteýinde M. Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory Kenjehan Matyjanovtyń «Qazaqtyń otbasylyq folklory» monografııasyn jáne otandyq pýblıtsıst Gerold Belgerdiń «Qart aýdarmashynyń jazbalary» kitabyn paıdalanady.
«Biz stýdentterdi turaqty damý elementterine jáne qorshaǵan ortany qorǵaýǵa úıretýge baǵyttalǵan pedagogıkalyq tásildi ázirleýde qazaqtyń jáne malaızııalyq maqal-mátelderdi qoldanǵymyz keledi. Eki elde de adam men tabıǵat arasyndaǵy qarym-qatynas týraly urpaqtan-urpaqqa berilip kele jatqan ilim bar, sony Eýropamen bólissek degen oı bar», - deıdi ol.
Turaqty damý – bolashaq urpaq úshin qorshaǵan orta men tabıǵı resýrstardy saqtaı otyryp, adamnyń qazirgi qajettilikterin qanaǵattandyrýdy kózdeıdi. 2015 jyly BUU-ǵa qatysýshy elder ózara baılanysty 17 maqsatty qamtıtyn turaqty damý salasyndaǵy kún tártibin qabyldady.
«Qazaqtyń maqal-mátelderinde brıtandyqtarǵa búginde qalaı ómir súrip jatqanyn qaıta qarastyrýǵa kómektesetin tereń maǵyna bar. Qazaq jáne malaızııalyq maqal-mátelder arqyly biz brıtandyq qoǵamdy ózgertip, ony jaqsarta túskimiz keledi», - deıdi Olga Mýn óziniń órshil maqsaty týraly.
«Maqal-mátelder qazaq tilinde, sondyqtan biz óz jobamyz arqyly ana tilimiz ben mádenıetimizdiń álemdegi rólin arttyramyz. Osylaısha, maǵynasy adamzat úshin paıdaly bolýy múmkin halyq danalyǵyn kórsetemiz», - dedi ol.
Qazaqtyń maqal-mátelderi turaqty damý maqsattarymen úndes
Qazaqtyń maqal-mátelderin taldaý negizinde joba avtorlary brıtandyq stýdentterdiń nazaryn úsh taqyrypqa aýdarady: ekonomıkalyq tıimdilik, áleýmettik yntymaqtastyq jáne ekologııalyq jaýapkershilik.
«Maqal-mátelder órkendeý nemese apat kózderi týraly oılaý arqyly sý jáne jergilikti tabıǵattyń mańyzdy rólin kórsetedi. Teńdik pen áleýmettik kelisimdi jeke paıdadan joǵary qoıý arqyly birlik pen bir-birine qamqorlyq jasaýdyń mańyzdy rólin tanytady», - dep túsindiredi spıker.
Zertteý jobasynyń avtorlary qazaq jáne malaızııalyq maqal-mátelderinde aıtylǵan halyq danalyǵy ornyqty damýdyń kóptegen maqsattarymen úndesedi degen senimde.
«Mysaly, «Jaman qoıshy jaılaýyn bir kún jeıdi, jaqsy qoıshy jaılaýyn myń kún jeıdi» degen maqal «Jaman shopanǵa jaıylym bir kúnge, jaqsy shopanǵa myń kúnge jetedi» dep aýdarylady. Munyń maǵynasy turaqty sheshim alý úshin uzaq merzimdi josparlaý qajettigin atap kórsetedi», - deıdi jerlesimiz.
«Kúrkiregen bulttyń jańbyry az» degen maqal adamdarǵa birliktiń meıirimdilik pen agressııanyń joqtyǵyna negizdeletinin túsindire otyryp, áleýmettik ıntegratsııaǵa yqpal etedi. Taǵy bir qazaq maqal-máteli – «Jeri qutty bolsa, maly sútti bolady». Bul jerdegi oı ekojúıelerdiń tepe-teńdigi men tutastyǵyn buzbaı, tabıǵı resýrstardy uqypty paıdalaný kerektigin meńzeıdi.
«Bizdiń maqsat – jobany bir jyl ishinde aıaqtap, akademııalyq maqala jazý. Ony konferentsııada tanystyryp, keıin pedagogıkalyq ádisteme daıyndaý. Sodan soń otandyq ǵalymdarmen Qazaqstan mádenıetin birlesip zertteýge grant alýǵa ótinim berýdi josparlap otyrmyz. Onda ádebıet, fılosofııa, zamanaýı óner qamtylady», - dep túıindedi otandasymyz.
Aıta ketsek, sáýirde Olga Mýn Azııa jáne Taıaý Shyǵys zertteýler fakýlteti men Oksford ýnıversıtetiniń Nızamı Gandjevı ortalyǵynyń Ortalyq Azııanyń ádebıeti men bilim berý fılosofııasyn zertteýge arnalǵan jańa grantty jeńip aldy.
Bıyl Ulybrıtanııada qazaq halqynyń mádenıeti týraly zertteýler usynylǵan bolatyn. M. Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵalymdary Kenjehan Matyjanov, Svetlana Ananeva jáne Almıra Qalıevanyń ǵylymı baıandamalarynyń tezısteri naýryzda Oksford ýnıversıtetinde ótken Oxford Desert Conference ǵylymı jınaǵynda jarııalandy.