Qazaqstannyń tanymal tulǵalary latyn álipbıine kóshýge jasalǵan naqty qadamǵa qoldaý tanytty

ALMATY. QazAqparat - Búgin Elbasy Nursultan Nazarbaev qazaq tilin kırıllıtsadan latyn grafıkasyna kóshirý týraly Jarlyqqa qol qoıǵan bolatyn. Elbasy bekitken bastamaǵa qoǵam qaıratkerleri, tanymal tulǵalar qoldaý tanytty. QazAqparat tilshisi birqatar elge belgili azamattarǵa habarlasyp, pikirlerin bildi.

Olımpıada oıyndarynyń júldegeri Islam Baıramýkov:

«Jalpy, bul ózgeristi tolyǵymen qoldaımyn. Elimizge kerek nárse dep sanaımyn jáne bul bastama keleshek urpaq úshin óte mańyzdy. Tarıhty zertteý úshin, ǵylym men kórkem ónerdi damytý maqsatynda kóp kómek bolatyny anyq. Sonymen qatar, bilim alýda da jeńildikter bolady dep oılaımyn. Mysaly Ázerbaıjan, Túrkııa elderi osyǵan ótti. Shetelden kelgen qonaqtarǵa da latyn álipbıinde jazylǵan kóshelerdi, mekenjaılardy oqý, olarmen pikir almasý ońaı bolady».

QR Halyq ártisi Sábıt Orazbaev:

«Eń basynan bastap latyn álipbıine ótýdi qoldadym. Alaıda bir úreı boldy, bul protsess kópke sozylyp ketpeı me degen. Búgin aldaǵy ýaqytta biz jumys istep, bilim alatyn álipbıdiń nusqasyn bekitti degende óte qatty qýandym. Kópke sozbaı, jumysty jınaqylyqpen júrgizgenderine rızamyn.

Álem elderiniń 70% latyn álipbıin qoldanyp, jetistikke jetip jatyr. Biz nege kóshten qalýymyz kerek? Negizinde meniń jáne basqa da zamandastarymnyń týý týraly kýáligi, alǵashqy oqyǵan kitaptary latyn álipbıinde jazylǵan bolatyn. Sondyqtan aǵa býyn ókilderine de latyn qarpimen jazyp, oqý qıyndyq týdyrmas».

Aqyn, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Shómishbaı Sarıev:

«Bul taqyrypqa baılanysty bizdiń ujymda, ıaǵnı, M. Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynda mıtıng uıymdastyryldy. Instıtýt dırektory Ýálıhan Qalıjanuly sóz sóıledi, men óleń oqydym, taǵy birneshe ǵalymdar, sonyń ishinde Erkin Ǵalymov degen jas ǵalym pikirimen bólisti. Latyn grafıkasyna kóshý - bul jańa qubylys, jańa bir dáýirdiń bastalǵandyǵy. Biz latyn qarpin buryn da qoldanǵanbyz, biraq sol kezdegi ımperııanyń kúshteýimen kırıllıtsaǵa óttik. Endi mine, táýelsizdigimizdiń tusynda álemdik tilmen úndesýimizdi qoldaımyz. Bul qazaq halqynyń óz úni, óz daýysy, óz dybysy bar ekendigin bildiredi. Latyn álipbıi bul ǵasyrlar boıy qalyptasqan, ómirlik tájirıbesi bar qarip. Sondyqtan, Elbasynyń bul bastamasyn aqyn retinde, azamat retinde qoldaımyn».

Eske sala keteıik, Elbasy N.Nazarbaev «Bolashaqqa baǵdar: Rýhanı jańǵyrý» atty maqalasynda

«Men 2012 jylǵy jeltoqsan aıynda jarııa etken «Qazaqstan-2050» Strategııasynda «2025 jyl­dan bastap latyn álipbıine kóshýge kirisýimiz kerektigin» málimdedim.

Bul - sol kezden barlyq salalarda biz latyn qar­pine kóshýdi bastaımyz degen sóz.  

ıAǵnı, 2025 jylǵa qaraı is qaǵazdaryn, merzimdi baspasózdi, oqýlyqtardy, bárin de latyn álip­bıimen basyp shyǵara bastaýǵa tıispiz.  

Ol kezeń de taıap qaldy, sondyqtan biz ýaqyt uttyrmaı, bul jumysty osy bastan qolǵa alýymyz kerek. Biz osynaý aýqymdy jumysty bastaýǵa qa­jetti daıyndyq jumystaryna qazirden kiri­semiz. Úkimet qazaq tilin latyn álipbıine kóshi­rý­diń naqty kestesin jasaýy kerek.

Latynshaǵa kóshýdiń tereń logıkasy bar. Bul qazirgi zamanǵy tehnologııalyq orta­nyń, kom­mýnıkatsııanyń, sondaı-aq, HHІ ǵasyr­daǵy ǵyly­mı jáne bilim berý protsesiniń erekshe­lik­terine baılanysty.

Mektep qabyrǵasynda balalarymyz aǵylshyn tilin oqyp, latyn áripterin onsyz da úırenip jatyr. Sondyqtan, jas býyn úshin eshqandaı qıyndyq, kedergiler bolmaq emes.      

2017 jyldyń aıaǵyna deıin ǵalymdardyń kómegimen, barsha qoǵam ókilderimen aqyldasa otyryp, qazaq álipbıiniń jańa grafıkadaǵy biryńǵaı standartty nusqasyn qabyldaý kerek. 2018 jyldan bastap jańa álipbıdi úıretetin mamandardy jáne orta mektepterge arnalǵan oqýlyqtardy daıyndaýǵa kirisýimiz qajet.  

Aldaǵy 2 jylda uıymdastyrý jáne ádistemelik jumystar júrgizilýge tıis.

Árıne, jańa álipbıge beıimdelý kezeńinde bel­gili bir ýaqyt kırıllıtsa alfavıti de qol­danyla turady», - dep jazǵan bolatyn.