Qazaqstannyń munaı-gaz-hımııa salasynyń damýyn aıqyndaıtyn ulttyq joba kerek - senator
«Osydan 12jyl buryn Qazaqstan Respýblıkasynyń munaı-hımııa ónerkásibin damytýdyń 2008-2013 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamasy ázirlengen bolatyn. Alaıda, 2010 jyly Údemeli ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý memlekettik baǵdarlamasynyń sheńberinde munaı-gaz sektoryn damytý jónindegi baǵdarlamanyń qabyldanýyna baılanysty aldyńǵy qujattyń qoldanylýy toqtatyldy.Atalǵan munaı-gaz sektoryn damytý baǵdarlamasy munaı-gazyn óndirý jáne kómirsýtekterdi tasymaldaýyna basty nazar aýdarylyp, munaı-hımııa ónerkásibiniń damytýy jáne retteýi kútilgen kórsetkishter engizilgen joq. Sonyń saldarynan birinshi baǵdarlamada kózdelgen etılen-glıkol, tereftal qyshqyly, etıl-benzol, polı-vınıl-hlorıd, polıs-tırol, polıetılen-teref-talat jáne benzol ónimderin shyǵarý iske qosylmaı qaldy», - dedi ol.
Senatordyń aıtýynsha, búgingi tańda kómirsýtekti resýrstary bar kórshiles birqatar elder ózderiniń basymdylyǵyn iske asyryp, munaı-gaz-hımııa ónerkásibin qarqyndy damytýda. Mysaly, Reseıde jylyna 5,5 mln tonna polıetılen men polıpropılen óndiretin 12 munaı-gaz hımııa kesheni jumys isteıdi. Jalpy qýaty jylyna 7 mln tonnaǵa deıin bolatyn taǵy alty munaı-gaz-hımııa ónerkásibi klaster salý josparlanýda. Ázirbaıjanda polıetılen jáne polıpropılen óndirý qýaty jylyna 300 myń tonna, Túrkimenstanda – 550 myń tonna, Ózbekstanda – 600 myń tonnadan astamdy quraıdy. Al, Qazaqstanda jylyna nebári 70 myń tonna polıpropılen óndiriledi.
«Munaı-gaz-hımııa salasynyń ónimi mýltıplıkatıvti tıimdilik beretini belgili – polımerli shıkizat. Odan tońazytqyshtar, kondıtsıonerler, avtomobılderge arnalǵan komponentter, qurylys jáne qaptama materıaldary, taǵy basqa ónimderi shyǵarylady. Salada qurylǵan bir jumys orny jeti qosymsha jumys ornyn qurýǵa múmkindik beredi, salynǵan bir dollar 2,3 dollar ósimdi qamtamasyz etedi. Budan basqa, álemdik jalpy ishki ónimniń ortasha jyldyq ósý qarqyny 3 paıyz kórsetse, munaı-gaz-hımııa salasy 4,4 paıyz ozyq ósý qarqynyn kórsetip otyr. Sarapshylardyń boljamdaryna sáıkes 2030 jylǵa qaraı 7 paıyzdan asady», - dedi ol.
Onyń atap ótýinshe, kórsetilgen álemdik trendterge jáne ondaǵan jyldar boıy ekonomıkany ártaraptandyrýdyń saıasatyna qaramastan, Qazaqstan munaı-gaz-hımııa salasyn damytýda belsendilik tanytyp otyrǵan joq.
«Elimizde munaı-hımııa men gaz óńdeýdi joǵary tehnologııalar bolmaýy, «nı v kakıe vorota ne lezet», - dep Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń 2020 jylǵy 1 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda aıqyn atap ótti. Ortasha jáne uzaq merzimdi perspektıvada kómirsýtegi resýrstaryna ıe elder úshin munaı-gaz-hımııa ónimderi eksporttyń negizine aınalatynyn nazarǵa ala otyryp, Qazaqstan básekelesterden artta qalýdy azaıtý jóninde sharalar qabyldaýy qajet. Bul úshin Qazaqstannyń munaı-gaz-hımııa salasynyń damýyn aıqyndaıtyn ulttyq joba túrinde jekelegen dırektıvalyq qujattyń qabyldanýy kerek. Qabyldanatyn ulttyq joba: tabıǵı resýrstardy tıimdi paıdalanýǵa; qosylǵan quny joǵary jáne túpkilikti otandyq polımer ónimin óndirýge – ımportqa táýeldilikti tómendetýge jáne joǵary qaıta bólý ónimderin óndirýge múmkindik beredi«,- dedi S.Luqpanov.