Qazaqstanǵa 150 mln. dollar tólep, ǵaryshqa ǵaryshker attandyrý qajet pe?

ASTANA. 3 jeltoqsan. QazAqparat - Adamzat balasynyń birneshe myńdaǵan jyldar boıy zeńgir kókke telmirip, ǵarysh álemin baǵyndyrýǵa talpynysynyń oryndalǵanyna da jarty ǵasyrdan astam ýaqyt ótti. Sol kezeńde Qazaq dalasynda boı kótergen Baıqońyr ǵarysh aılaǵy búginde talaı ǵaryshkerdi sheksiz keńistikke attandyrdy. Olardyń qatarynda qazaqtyń eki balasy da ǵaryshta bolyp qaıtty. Degenmen, sońǵy jyldardyń ishinde Baıqońyrdaı ǵarysh aılaǵymyz bola tura, qazaqtyń ishinen taǵy da bir ǵaryshkerdiń áli kúnge shyqpaı júrgendigi qoǵam arasynda talqyda júrgen máselerdiń biri bolatyn.

Búgin QR Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken brıfıngte QR Ulttyq ǵarysh agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Meıirbek Moldabekov bul jaıttyń basyn ashyp berdi.

«Eki qıyndyq bar. Birinshisi, ol ǵaryshtaǵy halyqaralyq stansaǵa bizdiń esh qatysymyz joq. Ony jasaýdy qarjylandyrýǵa biz qatysqan joqpyz. Oǵan eshqandaı quqymyz da joq. Sondyqtan, biz tek qana sol ǵarysh stansasyn jasaǵan elderge baryp, olardyń múmkindikterin paıdalaný úshin ótinish jasaýǵa quqymyz bar. Al bul ótinishterimizge Eýropa elderi, Amerıka kelisim bergisi kelmedi. Biraq, Reseı bizge ushyrýǵa kelisim bergen edi. Alaıda, buǵan deıin ǵaryshkerlerimiz tegin ushyrylsa, qazirgi ýaqytta olardyń ózderi ǵaryshkerlerin ushyrý úshin kóp qarajat jumsap jatqandyqtan, onyń ornyn toltyrý úshin aqsha surady. Biz eseptep qaraǵanda, bir ǵaryshkerdiń ushýy burynǵydaı 8 kún emes keminde 4 nemese 6 aıǵa sozylyp, 150 mln. AQSh dollaryna jetti», - dedi ol.

M.Moldabekovtiń atap ótýinshe, soltústiktegi alpaýyt kórshimizben osyndaı ýaǵdalastyqtyń bolǵanyna qaramastan qazaq ǵaryshkeriniń ǵarysh keńistigine kóterilýine áli de tolyq múmkinshiligi joq. Óıtkeni, halyqaralyq ǵarysh stansasyna Reseıdiń «Soıýz» apparaty ǵana ushyrylady. Al onda nebári úsh-aq oryn bar. Onyń biri ǵarysh kemesiniń komandıri mindetin atqaratyn Reseı ǵaryshkerine tıesili bolsa, qalǵan eki oryn Amerıka men Eýropa qaýymdastyǵyna tıesili. Al mundaı jaǵdaıda, qazaq ǵaryshkerine kezektiń kele qoıýy da neǵaıbyl sııaqty.

«Al ekinshi qıyndyq, biz namysqa tıse de oılanýymyz kerek. Sol ǵaryshkerdiń 150 mln. dollar tólep, ǵaryshqa ushqany qajet pe ózi?» - degen ol ǵaryshqa ushýdyń naqty sebepterine de keńinen toqtaldy.

Agenttik tóraǵasynyń orynbasary atap ótken birinshi sebep, basqa memleketter ózderinde jasalǵan ǵaryshtyq tehnıkalardy ǵaryshtyq jaǵdaıda synaqtan ótkizý, sapasyn tekserý úshin ǵaryshkerin attandyrýǵa múddeli. Al bizde ǵaryshtyq óndiris áli iske qosylǵan joq. Endi ǵana qolǵa alynǵan ǵarysh apparattaryn qurastyrý-synaý kesheni tek 2015 jyly ǵana iske qosylady. Atalǵan kásiporyn ár túrli maqsattaǵy, naqty aıtqanda baılanys jerserigin, jerdi qashyqtan zondtaý jerserigin, ǵylymı-tehnologııalyq jerserikter jasaıtyn bolady. Demek, ǵaryshta synaýǵa daıyn tehnıka jasamaı kók keńistigin baǵyndyrýdyń esh qajeti joq ekendigi túsinikti.

«Ekinshiden, ǵaryshker ǵylymı zertteýler jasaý úshin ushyrylady. Al biz ǵalymdarymyzdyń ótkizemiz degen eksperımentterin zerttep qarasaq, halyqaralyq ǵarysh stansada olardy synaqtan ótkizetin zerthanalyq qurylǵylar joq eken. Sondyqtan ol ǵaryshkerdi ushyrar aldynda, sol qajetti qurylymdardy jiberýimiz kerek. Ol da qosymsha aqshaǵa kelip tıedi», - dedi ol.

M.Moldabekovtiń alǵa tartqan úshinshi sebebi, ǵaryshqa ǵaryshkerin attandyrǵan kez kelgen el mundaı qadamǵa aqyldy, bilimdi, parasatty, densaýlyǵy myqty azamattarynyń bar ekendigin pash etý úshin ǵana barady. Al qazaq eli Táýelsizdik alǵan 20 jyldyń ishinde óz halqynyń ulandarynyń myqty ekendigin 2 ret dáleldep úlgergen edi.

«Sonda biz qazir ne úshin 150 mln. dollar jumsap, ushyrýymyz kerek. Qazir biz bul aqshaǵa zaýyt salyp jatyrmyz. ıAǵnı, ekonomıkaǵa qaısysy tıimdi ekenin oılaný kerek»,- dedi ol.