«Qazaqstandyq jol - Reseıge úlgi» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» basylymynyń jazýynsha, Almatyda Ulttyq kitaphanada elimizdiń jetekshi baspalary men birqatar BAQ basshylary bas qosty. Jıynda Qazaqstandaǵy kitap naryǵy damýynyń negizgi baǵyttary, qazirgi jaǵdaıy men kelesheginiń damý barysy, elimizde ulttyq kitap shyǵarý jáne kitap taratý isi, sondaı-aq kitap oqý jónindegi ózekti máseleler kóterildi. Buǵan deıin Astanadaǵy Akademııalyq ulttyq kitaphanany basqaryp, taıaýda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq kitaphanasynyń tizginin ustaǵan belgili jazýshy, qoǵam qaıratkeri Álibek Asqarov óz qyzmetin Almatydaǵy otandyq iri baspalardyń basshylaryn, belgili qalamgerlerdi bir ústeldiń basyna jınap, zııaly qaýymmen kezdesýden bastady. Bul jaıynda «Kitap oqymaıtyn urpaq ósip keledi» atty maqaladan oqı alasyzdar.
Osy basylymda «Túrkistannyń» toıy - túrki dúnıesiniń toıy» degen maqala berilgen. Almatyda Ǵ.Músirepov atyndaǵy balalar jáne jasóspirimder teatrynyń tórinde Táýelsizdiktiń tól basylymy, otandyq medıa keńistiginde óz orny, qalyptasqan óz qoltańbasy bar halyqaralyq saıası aptalyq - «Túrkistan» gazetiniń jıyrma jyldyq mereıtoıy joǵary deńgeıde atap ótildi. Jıyndy ashqan gazettiń bas redaktory Shámshıdın Patteev gazettiń shyǵýyna muryndyq bolǵan marqum, belgili jazýshy, dramatýrg Qaltaı Muhamedjanov pen qazaq ádebıetiniń zańǵar jazýshysy Ábdijámil Nurpeıisovtiń eńbegin aıta kelip, búginde gazet Qazaqstannyń táýelsizdigin, Qazaqstannyń memlekettiligin, qazaqtyń, túrkiniń joǵyn izdegen basylymnyń biri bolǵanyn, sońǵy bes jylda gazet «Nur Otan» partııasymen seriktestikte birge jumys istep kele jatqanyn jetkizdi.
***
«Aıqyn» gazetinde «Qazaqstandyq jol - Reseıge úlgi» atty maqala jarııalandy. Elimizdiń HHІ ǵasyr ortasyna deıingi basty damý baǵdarlamasynyń qabyldanǵanyna bir jarym jylǵa jýyqtady. Osy oraıda otandyq jáne sheteldik saıasattanýshylar, «Qazaqstan - 2050» strategııasyn iske asyrýdyń alǵashqy qorytyndylary men ózekti problemalaryn taldaı kele, «jalpyulttyq jańǵyrýdyń bastapqy kezeńiniń tabystylyǵyn jáne qoǵamnyń údemeli damýy úshin jasalyp jatqan qadamdardyń tıimdiligin» atap kórsetedi. «Nazarbaev Ýnıversıtetinde» ótken, «Qazaqstan - 2050»: alǵashqy qorytyndylary jáne ózekti problemalary» taqyrybyn arqaý etken Qazaqstan saıasattanýshylarynyń kongresine qatysýshylar osyndaı qarar qabyldady.
Osy basylymnyń jazýynsha, Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan qazaqstandyq telekommýnıkatsııalyq KazSat-3 spýtnıgi jáne "Lých-5V" ǵaryshtyq apparaty "Proton-M" zymyrany "Brız-M" ekpindi blogymen aldyn ala josparlanǵanyndaı Astana ýaqyty boıynsha 10.25-te ushyryldy. Kelesi qadam KazSat-3 spýtnıginiń bólinip, orbıtaǵa shyǵýy bolmaq. Bul zymyran ushyrylǵan soń birneshe saǵattan keıin bolady dep kútilýde. Spýtnık burynǵy KazSat-2 tandeminde jumys isteıdi. Ǵaryshtyq aparattardyń biri shalys qyzmet etken jaǵdaıda olar bir-biriniń ornyn almastyrýǵa qabiletti. Spýtnıkter tolyqqandy baılanys júıesin qura alady. Ǵaryshtyq apparattardy basqarý júıesine negizgi "Aqkól" jáne qosymsha "Almaty" keshenderi engen. Sonymen Qazaqstan sheteldik baılanys jáne habar taratý júıesinen avtonomdy jáne táýelsiz bola alady. Qazaqstandyq spýtnıkterdi qoldaný ımporttyq telekommýnıkatsııa qyzmetterin jylyna tórt mıllıardqa tómendetedi dep kútilýde. Budan bólek, KazSat-3 Qazaqstanda jáne Halyqaralyq elektrobaılanys ortalyǵynda óziniń orbıtalyq pozıtsııasyn bekite túspek. Osy máseleni arqaý etken maqala « Baıqońyrda KazSat-3 spýtnıgi «Proton-M» zymyranymen ushyryldy» degen taqyryppen basyldy.
***
«Ana tili» basylymynyń sońǵy sanynda «Aýdarmaǵa mán beretin kez keldi» degen kólemdi maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Qoldanys júıesi, aýdarylý úlgisinde birshama qatelikter kezdesse de, ábden ornyqqan sózdi qaıta ózgertem deý qur áýreshilik ekenin túsinemiz. Máselen, XX ǵasyrǵa deıin qazaq «dáriger» sóziniń ornyna «táýip», «emshi», «doǵdyr» degen sózderdi paıdalanyp keldi. Keıin orystar ózderiniń «lekar», «tselıtel», «znahar», «doktor» sózderin «vrach» degen sózben almastyrdy da, ony qazaqshalaý kerek dep sheshkender «dáriger» degen sózdi qoldanysqa engizdi.
«Búginde orys tilinde «farmatsevt» degen sóz paıda bolǵan kezde «dáriger» degen sózimiz osy uǵymdy beretini anyqtalyp, endi soǵan qazaqsha ataý tabylmaı júrgen jaı bar. Al endi halyqqa qaıtadan «vrach» degendi «emshi», «farmatsevt» degendi «dáriger» deıik dep túsindirip kórińiz, qabyldaı ma eken? Sonymen qatar orystyń «pogoda» sózi kezinde «aýa raıy» delinip qate aýdarylyp, keıin ol sózimiz «klımat» degen uǵymǵa sáıkes keletini belgili bolyp, «pogoda» degendi atam qazaq ejelden «kún raıy» dep kelgenin endi bilip jatqandaımyz. Buǵan «kún raıy jaqsy», «kún buzylyp tur», «kún jaýyn-shashyndy boldy», «búgin kún ashyq eken» degen sııaqty t.b. sóz tirkesteri dálel»,-dep jazady maqala avtory.
***
«Ekspress-K» basylymynyń búgingi sanynda «Polıtseıskıı naezd» degen taqyryppen maqala berilgen. Soltústik Qazaqstan oblysynda polıtsııa kapıtany jasaǵan jol-kólik oqıǵasy faktisi boıynsha qylmystyq is tergelýde. Bul apat saldarynan 1987 jylǵy azamat ajal qushty. Qazirgi kezde polıtseı ýaqytsha oqshaýlaǵyshqa qamaldy. Oblystyq ІІD-niń tártiptik komıssııasy ony qyzmetinen bosatý týraly máseleni sheshýde. SQO ІІD baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, qaıǵyly oqıǵa 23 sáýirde Petropavl-Mamlıýt jolynda oryn aldy. Aýdandyq ishki ister bóliminiń qyzmetkeri jol kórinisiniń shekteýli jaǵdaıynda kóligimen jaıaý júrginshini qaǵyp ótken.