Qazaqstandyq vaktsına: Klınıkalyq zertteýler, ǵalymdardyń jalaqysy jáne janýarlar vaktsınasy
Otandyq vaktsınany e riktilerge synaý qalaı ótip jatyr
«Qazirgi ýaqytta 244 eriktige jasalǵan klınıkalyq zertteýlerdiń 1-2 fazasy aıaqtalýda jáne 3 000 eriktige jasalǵan úshinshi kezeńniń klınıkalyq zertteýleriniń 50%-y 15 sáýirde aıaqtalady. Klınıkalyq zertteýler hattamasyna jáne densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń, DDU talaptaryna sáıkes klınıkalyq zertteýler júrgizýdiń belgili bir merzimderi bar ekenin túsinýimiz kerek. Al klınıkalyq zertteýlerdiń úshinshi kezeńinde kem degende 70 kún bolýy kerek. Sondyqtan munda bárimiz shydamdylyq tanytyp, túpkilikti nátıjeni kútýimiz kerek. Degenmen, 15 sáýirde úshinshi kezeńniń 50%-yna qol jetkiziletindikten, búgin biz atqarylǵan jumystyń keıbir nátıjelerin bóliskimiz keledi», - dedi vıtse-mınıstr QR Bilim jáne ǵylym vıtse-mınıstri Mıras Dáýlenov.
Ekpe alǵan eriktiler vaktsınanyń ózin de, platsebosyn da saldyrǵan.
«ıAǵnı, bizde «soqyr» randomızatsııalanǵan zertteý qoldanylady, eriktiniń ózi bul jaǵdaıda naqty vaktsına nemese platsebo alǵanyn bilmeıdi, tıisinshe ózderi mán-jaıdy bilmeıinshe eriktiler týraly málimetterdi kórsete almaımyz, tipti men mınıstrdiń orynbasary retinde vaktsınany nemese platsebony kim alǵanyn bilmeımin. Munyń bárin derekterdi jarııalap, qujattardy Densaýlyq saqtaý mınıstrligine bergennen keıin bilemiz», - dep túsindirdi ol.
QazVac qaýipsizdigi men tıimdiligi týraly esep ázirlenedi
«Almaty jáne Taraz qalalarynda tıisti GCP sertıfıkattary bar klınıkalarda zertteý júrip jatyr. Barlyq eriktiler apta saıyn dárigerlerge densaýlyǵynyń jaı-kúıi týraly habarlaıdy, klınıkalarǵa únemi kelip turady, olardy dárigerler baqylaıdy jáne eriktilerden vırýsqa tán antıdenelerge de, beıtaraptandyratyn antıdenelerge de synama alynady», - dedi vıtse-mınıstr.
Spıkerdiń aıtýynsha, bıologııalyq qaýipsizdik problemalary ǵylymı-zertteý ınstıtýty vaktsınanyń qaýipsizdigi týraly esep daıyndady.
«Esep Densaýlyq saqtaý mınıstrligine beriledi jáne vaktsınanyń tıimdiligi týraly da esep ázirlenedi. Munda biz eriktilerdi klınıkalyq bazalarymyzǵa shaqyramyz, olardan synamalar alamyz jáne osy synamalardy óńdeý nátıjeleri boıynsha tıimdilikke baılanysty túpkilikti derekter kórinetin bolady», - dep túsindirdi M.Dáýlenov.
Qazaqstandyq sýbbirlikti vaktsına klınıkalyq zertteýler satysynda
«Instıtýt vaktsınanyń basqa da túrlerin ázirleıdi. Sondaı vaktsınalardyń biri – sýbbirlikti (rekombınantty) vaktsına klınıkalyq zertteý satysyna jetti. Densaýlyq saqtaý mınıstrligi ruqsat bergen soń, kóp uzamaı jumys bastalady. Biz birneshe platformalarda jumys istep jatyrmyz. Qazaqstandyq ınaktıvatsııalanǵan vaktsına, is júzinde úshinshi fazanyń 50%-y osy belgige jaqyndady», - dedi vıtse-mınıstr Mıras Dáýlenov.
Onyń aıtýynsha, 19 naýryzda bıologııalyq qaýipsizdik máseleleri ǵylymı-zertteý ınstıtýty brıtandyq jáne ońtústikafrıkalyq KVI shtamdaryn alǵan. ǴZI polıvalentti vaktsına jasaý boıynsha da jumys istep jatyr.
«Osy baǵytta qandaı jumys atqaratynymyz týraly suraqtar týyndady. Instıtýt polıvalentti jańa vaktsınany jasaý ústinde. ıAǵnı, biz osy shtamdardy zerttep jatyrmyz jáne bolashaqta bul shtamdar bizdiń vaktsınalarymyzdy jetildirýde qoldanylady. Mundaı vaktsınalar negizinen polıvalentti – tumaýǵa qarsy vaktsınalar bolady. Sebebi tumaý únemi mýtatsııalanyp otyrady jáne vaktsınanyń tıimdiligin arttyrý úshin únemi jaqsy nátıje izdeý kerek», - dedi M. Dáýlenov.
Janýarlarǵa arnalǵan koronavırýs vaktsınasy jasalady
Sonymen birge, brıfıngte Bıologııalyq qaýipsizdik máseleleri ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń janýarlarǵa arnalǵan koronavırýsqa qarsy vaktsına ázirleý týraly jospary aıtyldy.
«Instıtýt (BQMǴZI) aldyna janýarlarǵa arnalǵan COVID-19 qarsy vaktsınany ázirleý mindeti qoıyldy. Janýarlardyń da aýrý juqtyra alatynyn jáne tasymaldaýshy bola alatynyn bilemiz. Olardyń adamdarǵa aýrý juqtyrmaýy úshin osyndaı vaktsına qajet. Sondyqtan ınstıtýt aldyna osy mindet qoıylyp otyr», - dedi vıtse-mınıstr Mıras Dáýlenov.
Vaktsına ázirlegen ǵalymdardyń jalaqysy kóterilip, baspana beriledi
Óz kezeginde QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi ǵylym komıtetiniń tóraıymy Janna Qurmanǵalıeva vaktsına ázirlep jatqan Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary ǵylymı-zertteý ınstıtýty ǵalymdarynyń jumys jaǵdaıyn aıtyp berdi.
«Ǵalymdardyń eńbekaqysyn kóterýge qarajat bólindi. Respýblıkalyq bıýdjet komıssııasy jaqynda ótti jáne bul sharany qoldady. Instıtýttyń ǵylymı qyzmetkerleriniń ortasha jalaqysy 325 myń teńgeden bastalady. Ákimshilik jáne qyzmet kórsetý personalynyń jalaqysy 250 myń teńgege deıin bolady», - dedi J. Qurmanǵalıeva.
Ol bıologııalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý máselelerin ǵylymı zertteýge 2022-2024 jyldary 2,8 mıllıard teńge (jylyna mıllıard teńgeden) bólingenin atap ótti.
«Instıtýt janynda ǴZI qyzmetkerlerine arnalǵan úsh úı, jalpy kólemi 180 páter salynyp jatyr. Jýyrda ǵana osy 180 páterge turmystyq tehnıka, jıhaz jáne ózge de jabdyqtar satyp alýǵa respýblıkalyq bıýdjetten 293 mıllıon teńge bólindi. Bizdiń ǵalymdar men ınstıtýt qyzmetkerleri osy páterlerge kirgende jaıly ómir súrý úshin barlyq qajetti zattarmen qamtamasyz etiledi», - dep atap ótti J.Qurmanǵalıeva.
Vaktsınadan keıin antıdene qansha ýaqyt saqtalady
Al QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Bıologııalyq qaýipsizdik problemalary ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bas dırektory Kúnsulý Zakarııa qazaqstandyq vaktsınadan keıin antıdene qansha merzim saqtalatyny týraly suraqqa jaýap berdi.
Spıkerge «Spýtnık-V» vaktsınasy aǵzaǵa vırýsty eki jylǵa deıin jolatpaıdy. ıAǵnı, eki jyl boıy antıdene qalyptasady dep jatyr. Al QAZVAC kúshi qansha ýaqytqa jetedi?» degen suraq qoıyldy.
«Spýtnık-V» eki jyl ımmýndyq jaýapty ustap turýy úshin eki jyl boıy ony tekserý kerek. Búgingi kúni bul zertteýlerdiń júrgizilgenine tek qana bir jyl boldy. Sondyqtan, ony naqty aıtý qıyn. Bizdiń vaktsınamyz týraly tolyq aqparatty klınıkalyq zertteýdiń úshinshi fazasy aıaqtalǵan soń aıta alamyz. Degenmen eń basynda ǵalymdardyń ózi vaktsına salǵan sátten beri toǵyz aı ótti. Toǵyz aıdyń ishinde ımmýndyq jaýap joǵary bolyp tur», - dep jaýap berdi K. Zakarııa Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde ótken baspasóz máslıhatynda.
Qazaqstandyq vaktsınanyń artyqshylyqtary qandaı
«Otandyq vaktsınanyń parametrleri boıynsha mynany málimdeımin: vaktsına senimdi, ýaqytsha ázirleý tehnologııasymen tekserilgen. Ondaǵy barlyq komponentter sońǵy 60 jyl ishinde zerttelgen jáne qaýipsiz. Jańa komponent – buǵan deıin aıtqanymyzdaı, SARS-CoV-2 vırýsynyń ózi. Bizdiń tehnologııamyzdaǵy vırýs hımııalyq jolmen «óltirilgen» (ınaktıvtendirilgen). Immýndyq reaktsııany kúsheıtý úshin oǵan adıývant (alıýmınıı tuzdary) qosylady. Vaktsınany ázirleýdegi ınaktıvtendirilgen tehnologııanyń artyqshylyǵy –tehnologııa jyldar boıy tekserilgen, barlyq komponentter senimdi jáne qaýipsiz. Olar vaktsınamen baılanysqan aýrýlardy týdyrmaıdy jáne gýmoraldy, jasýshalyq ımmýnıtetti senimdi túrde qozdyrady. Aıyryqsha erekshelikteri – kúrdeli tehnıkany, kúrdeli tońazytqysh qondyrǵylardy talap etpeıtin jetildirilgen jetkizý ádisteri bar jáne tońazytqyshta plıýs 2-8 gradýs temperatýrada tasymaldanady», - dep túsindirdi Kúnsulý Zakarııa.
Sonymen birge, ǴZI basshysy eki komponentpen egilgennen keıingi aǵzadaǵy antıdenelerdiń quramy boıynsha aldyn ala derekterdi baıandady.
«Klınıkalyq zertteýlerdiń birinshi jáne ekinshi fazalarynyń nátıjesi boıynsha QazCOVID-in vaktsınasyn alǵan adamdarda birinshi vaktsınadan keıin 2-den 16-ǵa deıingi tıtrde vırýsty beıtaraptandyratyn antıdenelerdiń paıda bolýy baıqalady. Ekinshi vaktsınadan keıingi deńgeı turaqty ósýde. Ortasha geometrııalyq tıtr – 99,5. Osylaısha, qazaqstandyq vaktsınanyń joǵary ımýnnostımýlıatsııalyq belsendiligin kórýge bolady», - dedi Kúnsulý Zakarııa.
Otandyq vaktsına ne sebepti Túrkııada quıylýy múmkin
Sóz sońynda ǴZI bas dırektory Kúnsulý Zakarııa qazaqstandyq vaktsınanyń ne sebepti ózge elde quıylýy múmkin ekenin túsindirdi.
Spıkerge «Otandyq vaktsınany ne sebepti Túrkııada quıýǵa, qaptama jasaýǵa májbúrmiz? Qaraǵandyda vaktsınanyń reseılik nusqasyn sol protsesten ótkizip jatqan joq pa?» degen suraq qoıyldy.
«Instıtýttyń negizgi maqsaty – vaktsınany ázirlep shyǵarý. Búgingi kúni zaýyt Qazaqstanda áli joq, zaýytymyz soǵylyp jatyr. Qaraǵandyǵa kelsek, búl jerde kelesi aıyrmashylyq bar: Bizdiń ınaktıvtelgen vaktsınamyz taza vırýstan paıda bolady, sodan jasalady. Ol ekinshi top patogendikke jatady. Ekinshi topqa jatatyn patogendi vırýspen qalanyń ne úlken megapolıstiń ishinde jumystardy ótkizýge bolmaıdy. «Spýtnık-V» tehnologııasyna kelsek, onyń ishinde negizgi zat bizdiń SARS-CoV vırýsy emes, vırýstyń ishindegi kishkene ǵana aqýyz, ony tasymaldaıtyn adenovırýs vırýlenttigi tórtinshi topqa jatady. Tórtinshi topqa jatatyn vırýstarmen qala ishinde jumys isteýge bolmaıdy. Al endi Túrkııa nemese basqa zaýytta toltyrý máselesi naqty sheshilgen joq. Bizge Úkimet qaı jerge aparyp, ázirleý kerek dese, sol jerge baryp ázirleımiz. Onyń sebebin basynda aıttym, úlken kólemdegi vaktsınalardy bizde quıatyn «alań» joq», - dedi Kúnsulý Zakarııa.
Qazaqstandyq vaktsınanyń artyqshylyqtary qandaı
«Otandyq vaktsınanyń parametrleri boıynsha mynany málimdeımin: vaktsına senimdi, ýaqytsha ázirleý tehnologııasymen tekserilgen. Ondaǵy barlyq komponentter sońǵy 60 jyl ishinde zerttelgen jáne qaýipsiz. Jańa komponent – buǵan deıin aıtqanymyzdaı, SARS-CoV-2 vırýsynyń ózi. Bizdiń tehnologııamyzdaǵy vırýs hımııalyq jolmen «óltirilgen» (ınaktıvtendirilgen). Immýndyq reaktsııany kúsheıtý úshin oǵan adıývant (alıýmınıı tuzdary) qosylady», - dedi K. Zakarııa.
Spıker koronavırýsqa qarsy qazaqstandyq vaktsınany ázirleýdegi tehnologııanyń artyqshylyqtaryn atady.
«Vaktsınany ázirleýdegi ınaktıvtendirilgen tehnologııanyń artyqshylyǵy –tehnologııa jyldar boıy tekserilgen, barlyq komponentter senimdi jáne qaýipsiz. Olar vaktsınamen baılanysqan aýrýlardy týdyrmaıdy jáne gýmoraldy, jasýshalyq ımmýnıtetti senimdi túrde qozdyrady. Aıyryqsha erekshelikteri – kúrdeli tehnıkany, kúrdeli tońazytqysh qondyrǵylardy talap etpeıtin jetildirilgen jetkizý ádisteri bar jáne tońazytqyshta plıýs 2-8 gradýs temperatýrada tasymaldanady», - dep túsindirdi ǴZI bas dırektory.
Sonymen birge, K. Zakarııa eki komponentpen egilgennen keıingi aǵzadaǵy antıdenelerdiń quramy boıynsha aldyn ala derekterdi baıandady.
«Klınıkalyq zertteýlerdiń birinshi jáne ekinshi fazalarynyń nátıjeleri boıynsha QazCOVID-in vaktsınasyn alǵan adamdarda birinshi vaktsınadan keıin 2-den 16-ǵa deıingi tıtrde vırýsty beıtaraptandyratyn antıdenelerdiń paıda bolýy baıqalady. Ekinshi vaktsınadan keıingi deńgeı turaqty ósýde. Ortasha geometrııalyq tıtr – 99,5. Osylaısha, qazaqstandyq vaktsınanyń joǵary ımýnnostımýlıatsııalyq belsendiligin kórýge bolady», - dedi Kúnsulý Zakarııa.