Qazaqstandyq damý baǵytynda «jasyl tehnologııalar» transferti mańyzdy ról atqarady

ASTANA. 31 qańtar. QazAqparat /Qanat Mámetqazyuly/ - Elbasy Nursultan Nazarbaev 27 qańtardaǵy «Áleýmettik-ekonomıkalyq jańǵyrtý - Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda Qazaqstan damýynyń jańa kezeńge arnalǵan  mindetterin belgiledi. Negizgi ekpin aldaǵy daǵdarysqa qarsy ekonomıkalyq jigerdi údetý bolǵanymen, bul joly da áleýmettik máseleler, halyqtyń ál-aýqatyn jaqsartý sharalaryna basa nazar aýdaryldy.

Álbette ekonomıka máselesi tereń údetilgen tusta ekologııalyq talaptardyń qazirgi zamanǵa saı júıesin qam­tamasyz etýdiń ereksheligi de asa mańyzdy. Sondyqtan da Qazaqstan buǵan deıin jarııalaǵan Jahandyq energııalyq-ekologııalyq stra­te­gııany júzege asyrýdy áli de jalǵastyra beretin bolady. Bul rette Prezıdent jaqyndaǵy  Joldaýynda «Biz «jasyl» tehnologııa­lar­dyń transfertine baǵyttalǵan As­ta­nanyń «Jasyl kópir» bas­tamasyn júzege asyrý jónindegi jumysty jalǵastyratyn bolamyz», - dep qadap aıtqan edi.

Osy máselege keshegi kúni Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstrliginde ótken alqa májilisinde de basa nazar aýdarylǵan edi.

Úkimettiń jańarǵan quramynda Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri laýazymyna jaqynda kirisken vedomstvo basshysy Nurlan Qapparov byltyrǵy jumystardy qorytyp, strategııalyq jos­par­dy oryndaý sheńberinde qor­shaǵan orta sapasyn jaqsartý jáne tu­raq­tandyrý máselelerine toqtalyp ótti. Máselen, buǵan deıin Memleket basshysy Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstrligine basty 10 mindet júktelse, olardyń birqatary júzege asqan. Al qazirgi tańda 2010-2014 jyl­darǵa arnalǵan «Ja­syl damý» sa­lalyq baǵdar­la­masynyń alǵashqy kezeńi júzege asyrylýda. Budan bólek, ekolo­gııa­lyq zań­nama bazasyn jetildirý ba­ǵytyn­da­ǵy jumystar jalǵasyp, iri tabıǵat paıdalanýshylar­men jumys tu­raq­tandy. Aýaǵa bólinetin parnıktik gazdardy, zııan­dy qal­dyqtar mólsherin azaıtý maq­sa­tynda Qazaqstan BUU-nyń Eýro­pa ekonomıkalyq konventsııa­sy­na qosyldy.

«2011 jyly «Qazaqstan Respýb­lı­kasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ekologııalyq máse­le­ler boı­ynsha ózgerister men to­lyq­ty­rýlar engizý týraly» zań ázir­lenip, qabyldandy. Atal­ǵan zań aıasynda qaldyqtardyń kólemin, naryqtyq quraldardy engizý ar­qyly parnıktik gazdar shyǵaryn­dylaryn azaıtýǵa, eko­logııalyq zań buzýshylyqtar úshin tarty­latyn ákimshilik jáne qylmystyq jaýapkershilikti kú­sheıtýge ba­sym­dyq berildi. Qa­zaq­stannyń 2010-2014 jyl­darǵa arnalǵan údemeli ındýs­trııalyq-ınnovatsııa­lyq damý baǵ­dar­la­ma­sy sheńbe­rin­de qarastyrýǵa usy­nylǵan 371 jobalyq qujat­ta­ma­nyń 366-sy kelisilse, 5-ýi qarasty­rylyp jatyr», - deıdi mınıstr N. Qapparov.

Budan bólek, mınıstrlik aýany lastaıtyn qaldyqtardy azaıtýǵa barynsha nazar aýdaryp keledi. Sonyń nátıjesinde 2011 jyl­ǵa ruqsat etilgen shyǵaryndylardyń kólemi 3,35 mln. tonnany, lastaý­shy zattar tógindileriniń kólemi 2,8 mln. tonnany qurady. Ótken jyly eldiń iri tabıǵat paıdalanýshylary tabıǵat qor­ǵaý is-sharalaryna josparlanǵan 116,2 mlrd. teńgeniń 143 mlrd. teńgesin, ıaǵnı, 123  paıyzyn ıgerdi.

Buǵan qosa, iri tabıǵat paıdalaný­shylardyń qorshaǵan ortany qorǵaýǵa qatysty zań talaptaryn saqtaý turǵysyndaǵy jumystar kú­sheıtilgen. Atap aıtqanda, ekologııa­lyq zańna­ma­ny saqtaý boıynsha sharýashylyq sýbektilerine 12 myń tekserý júr­gizilipti. Nátıjesinde 9 myń­nan astam zań buzýshylyq anyq­talyp, 8,3 myń nusqama berilgen. 8,5 myń ákim­shilik aıyppul salynsa, jalpy somasy 25 mlrd. teńgeni quraıtyn zalaldyń or­nyn toltyrý boı­ynsha 1,5 myń talap qoıylǵan. Jalpy alǵanda, 2011 jyly memleket kirisine somasy 18,3 mlrd. teńgeni quraıtyn aıyppul tólengen.

Mınıstrliktiń jumys qorytyndysyn tyńdap bolǵan soń, jıyn sońynda sóz alǵan Premer-Mı­nıstr­diń birinshi orynbasary Serik Ahmetov Elbasy Joldaýyna nazar aýdara otyryp, mınıstrlik aldyna jańa mindetter qoıdy. «Qorshaǵan ortany qorǵaý, onyń sapasyn turaqtandyrý jáne jaqsartý barshanyń isi. Oǵan 27 qańtardaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti - Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Áleýmettik-ekonomıkalyq jańǵyrtý - Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda atalǵan qorshaǵan ortaǵa óz yqpalyn tıgizetin «jasyl» tehnologııalar transfertteri kýá», - dedi Serik Ahmetov.

Bul rette Premer-Mınıstrdiń birinshi orynbasary Memleket basshysynyń buǵan deıin júktegen 10 mindetine toqtala otyryp, mınıstrliktiń sonyń beseýin júzege asyrǵanyn, endigide qalǵan beseýi udaıy nazarda bolýy tıistigin atap ótti. Ekinshi mańyzdy másele - munaı sektorynyń kásiporyndaryna ilespe gazdy paıdalaný baǵdarlamasyn jalǵastyrý júkteldi. «2010-2014 jyldarǵa arnalǵan salalyq «Jasyl damý» baǵdarlamasy júzege asýda. Ekologııalyq talaptardy kúsheıtý esebinen jáne Qazaqstanda ekologııalyq taza tehnologııalardy engizý sharalarynan ónerkásiptik óndiristiń artýy kezinde zııandy zattardyń qorshaǵan ortaǵa emıssııasy turaqtandyrylady. Osyǵan oraı, mınıstrlik baǵdarlamany júzege asyrý barysynda bıýdjettik jáne bıýdjetten tys qarajat kózderin tartýy shart. Eń mańyzdysy, Prezıdenttiń jaqynda jarııalaǵan «Áleýmettik-ekonomıkalyq jańǵyrtý - Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Jasyl kópir» baǵdarlamasyna basa mán berildi. Ol boıynsha atalǵan baǵdarlama aǵymdaǵy jylǵy Brazılııada ótýi josparlanǵan BUU-nyń Ornyqty damý jónindegi konferentsııasyna Qazaqstannyń qosqan eleýli úlesi bolmaq. Bul rette Elbasy Joldaýyn júzege asyrý jónindegi Jalpyulttyq is-qımyl josparyn atqarý baǵytynda Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstrligi Jahandyq energoekologııalyq strategııadaǵy jáne Rıo+20 Dúnıejúzilik sammıtindegi «Jasyl kópir» áriptestik baǵdarlamasy boıynsha Memleket basshysynyń bastamalaryn ilgeriletýdi qamtamasyz etýi kerek», - dedi Serik Ahmetov.  

Osy rette «Jasyl kópir» áriptestik baǵdarlamasyna toqtala ketsek. Atalǵan baǵdarlamanyń negizgi mindeti - «Jasyl ekonomıka» baǵdarlamalary men josparlaryn iske asyrý boıynsha ǵalamnyń iri óńirleri memleketteriniń seriktestigine yqpal etý, memlekettik, jeke sektorlyq, qoǵamdyq jáne halyqaralyq uıymdar kúshterin biriktirý.  «Jasyl kópir» áriptestik baǵdarlamasynda donor-elder jáne kómek alatyn elder joq. Qozǵalys eki baǵytta júredi: bir jaǵynda ekologııalyq taza jasyl tehnologııalar, al ekinshi jaǵynda «jasyl» tehnologııa boıynsha óndirilgen «jasyl» taýarlar. Aldyńǵy qatarly elder «tolyǵymen daıyn» tegin negizde ózderiniń jańa jasyl tehnologııalaryn usynýy tıis. Óz kezeginde, damýshy elder «jasyl tehnologııalardy» tartý úshin qolaıly ınvestıtsııalyq klımat týdyrýy qajet.

Bul rette barlyq áriptes-elder «jasyl tehnologııalar» boıynsha óndirilgen «jasyl taýarlar» úshin erkin naryq usynýy tıis.

Damýshy elder úshin qolaıly jaǵdaılar jasaý tek qana joǵary tıimdi tehnologııalar jáne damyǵan memleketter naryǵy úshin eksporttyq taýarlar bızneske kómirtegi naryǵyn naqty ónimmen toltyrýǵa múmkindik berip, qarjylyq «kópirshikten» aýlaq bolýǵa jol berer edi.
«Jasyl kópir» Áriptestik baǵdarlamasyn iske qosý jáne júzege asyrýdyń negizgi talaby - kópjaqty kelisim bolyp tabylady.

Osy baǵytta aldaǵy ýaqytta ǵalymdar men ázirleýshilerdiń avtorlyǵy saqtala otyryp, «jasyl tehnologııalardy» damýshy elderdiń áleýmettik-ekonomıkalyq máselelerin sheshýde qoljetimdi etý sharalary qarastyrylatyn bolady.

Mamandar 2012 jyly Brazılııada ótetin ornyqty damý jáne qorshaǵan orta boıynsha Dúnıejúzilik sammıtte osy baǵytta negizgi qujattar qabyldanatynyn kútedi. Endeshe Elbasy Joldaýynda júktelgen mindetterdi atqara otyryp, Qazaqstan da álemdik  arenadaǵy «jasyl kópir» áriptestigine joǵary deńgeıde jaýap qatsa ıgi.