«Qazaqstandy «Qazaq eli» dep ataıtyn ýaqyt jetti me?» - baspasózge sholý
***
«Keshe tús áletinde Elbasy Nursultan Nazarbaev XXII Qysqy Olımpııa oıyndarynyń ashylý saltanatyna qatysý úshin Sochı qalasyna ushyp keldi. Memleket basshysy Adlerdegi halyqaralyq áýejaıǵa taban tiregen boıda birden Qazaqstan Ulttyq olımpııalyq komıtettiń qonaq qabyldaý úıine baǵyt túzedi. Munda Elbasy ózin kútip turǵan olımpııalyq qurama komanda múshelerimen kezdesti», - dep jazady « Egemen Qazaqstan » gazeti senbilik sanyndaǵy « Sport - biriktirýshi kúsh » degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń atap ótýinshe, kezdesý barysynda Nursul¬tan Nazarbaev Sochıdegi Olım¬pıadanyń buǵan deıingi bar¬lyq Oıyndarǵa qaraǵanda, res¬pýblıkamyzǵa geografııalyq jaǵynan eń jaqyn turǵanyn atap kórsetti. Óziniń olımpııalyq qurama múshelerine arnaǵan só¬zinde Prezıdent sporttyń biriktirýshi kúsh ekenine toqtaldy. «Sizderdiń árqaısylary¬ńyz¬dyń olımpıada lıtsenzııa¬syn jeńip alýlaryńyzdyń ózi¬ - sporttyq jol¬daǵy úl¬ken jetistik. Biz London Olım¬pıa¬dasynan keıin sporttyq je¬tis¬tik¬terimizdiń deńgeıin joǵary kótergen edik, men endi sizderge de sondaı jańa jeńister ti¬leımin. Búginde memleketimiz sizderdiń halyqaralyq arenada zor jetistikterge jetýlerińiz úshin barlyq jaǵdaıdy jasap otyr. Meniń tapsyrmam boıynsha qajetti barlyq qarajat bólinip, sport ǵımarattary salynyp jatyr, sizderdi eń úzdik otandyq jáne sheteldik jattyqtyrýshylar jattyqtyrady. Óz basym sizderge árdaıym qoldaý kórsetemin jáne barsha jetistikterińizdi udaıy qadaǵalap otyramyn», - dedi Memleket basshysy.
Jumyssyzdyq problemasy qazirgi kúni, ásirese, Eýropalyq odaq elderin jan alqymynan alyp turǵany belgili. Ótken jyldyń jeltoqsan aıyndaǵy derekter boıynsha eýroaımaqtyń 17 elindegi jumyssyzdyq deńgeıi 12 paıyzdy quraǵan. Sońǵy aılardan beri eýroaımaq elderinde daǵdarystyń qalyń bulty birshama keıin serpilip, kún kózi sál de bolsa ashyl¬ǵandaı kórinis berip edi. Biraq soǵan qaramas¬tan ekonomıkadaǵy belsendiliktiń artýy jumyssyzdyq problemasyn keri yǵys¬tyryp ákete almaǵandyǵy seziledi. Óıtkeni, 12 paıyzdyq jumyssyzdyq kórsetkishi onyń eń asqynǵan rekordtyq kezeńi ótken jyldyń jeltoqsanyndaǵy kórsetkishten bar bolǵany 0,1 paıyz ǵana tómendegen. Mine, kári qurlyqtaǵy osy problema arqaý bolǵan maqala « Egemen Qazaqstan » gazetinde « Jahandy jaılaǵan jumyssyzdyq » degen taqyryppen berilgen. Basylymnyń jazýynsha, bul problema Eýroodaqtyń barlyq elderinde birdeı asqynyp otyrǵan joq. Avstrııa, Germanııa, Lıýksembýrgte jaǵdaı birshama táýir. Máselen, Eýropalyq odaqtyń Statıstıkalyq basqarmasynyń keltirgen derekteri boıynsha jumyssyzdyq deńgeıi ótken jyldyń jeltoqsan aıynda Avstrııada 4,9 paıyzdy, Germanııada 5,1 paıyzdy, Lıýksembýrgte 6,2 paıyzdy quraǵan. Mine, jekelegen elderdiń osyndaı jetistikteri nátıjesinde ótken jyldyń jeltoqsan aıyndaǵy kórsetkish boıynsha eýroaımaqtaǵy jumyssyzdyq deńgeıi onyń aldyndaǵy aımen salystyrǵanda 129 myń adamǵa, al Eýropalyq odaq boıynsha 162 myń adamǵa azaıa túsken. «Biraq soǵan qaramastan eýroaımaqtyń jekelegen elderiniń jaǵdaıy burynǵy¬synsha aýyr qalpynda qalyp otyr. Máse¬len, Ispanııa ekonomıkasyndaǵy belsendiliktiń artýyna baılanysty osy eldegi eńbek rynogyndaǵy jaǵdaı birshama jaqsardy dep eseptelgenine qaramastan mundaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 25,8 paıyz¬dy quraǵan. Al Grekııada ótken jyldyń qazan aıyndaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 27,8 paıyzǵa jetti», - dep jazady maqala avtory.
***
« Aıqyn » gazetiniń jazýynsha, dám-tuzy jaraspaǵan erli-zaıyptylar eki bólek ketse de, bala tárbıesi men ony baǵyp-qaǵý ortaq bolyp qalady. Ókinishke qaraı, bul jaýapkershilikti ortaq múdde dep túsinetin azamattardyń qatary az. Endi Qazaqstan Respýblıkasynyń «Keıbir zańnamalyq aktilerine atqarýshylyq is júrgizýdi jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańyna sáıkes, bala aldyndaǵy bereshegi mol ákeler 3 pen 7 jyl aralyǵynda bas bos¬tan¬dyǵynan aıyrylýy bek múmkin. Bul zańda alımenttik qaryzy jyldar boıy jınalyp, 1 myń aılyq eseptik kór¬set¬kishten asyp ketken ákelerdi 7 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý kózdelgen. Búginde 1 myń AEK - 1 852 000 teńgege teń. Budan bó¬lek, alıment tóleý týraly sot sheshimin 6 aı boıy oryndamaǵandar burynǵydaı aıyppul tólep qutyla almaıdy. ıAǵnı alıment tóleýge sot sheshimi shyǵyp, ony oryndamaý qylmys túrine teńesip otyr. «qazir Ádilet mınıstrligi sot akti¬lerin oryndaý komıteti tóraǵasynyń oryn¬basary Saıda Saǵdattyń aıtýynsha, jumyssyz boryshkerden óndiriletin alıment kólemi respýblıka boıynsha ortasha aılyq jalaqy kólemine súıene otyryp eseptelinedi. ıAǵnı ortasha jalaqy 108 myń teńge desek, bir balaǵa 27 myń, eki balaǵa 36 myń, al úsh balasy barlarǵa 54 320 teńge kóleminde alıment tóleýi múmkin», - dep jazady basylym. Maqala «Alıment tólemeıtin alaıaq áke qatań jazaǵa tartqannan hal túzele me?» degen taqyryppen berilgen.
«Qazaqstandy «Qazaq eli» dep ataıtyn ýaqyt jetti me?». Dál osy saýaldy « Aıqyn » gazeti elimizge esimi tanymal birqatar azamatqa qoıǵan. Máselen, osy saýalǵa jaýap bergen jazýshy Smaǵul Elýbaev: «Meniń she, «Qazaqııa» dep atasaq jón bolar edi. Nemese Qazaq respýblıkasy dep, biraq jaqshanyń ishinde Qazaqııa dep jazylsa jón bolar edi. Máselen Reseı deımiz. Shyndyǵynda ol- Reseı Federatıvtik respýblıkasy ǵoı. Álem qysqasha Reseı dep tanıdy. Sol sekildi «Qazaq eli» dep ataý sheteldikterge qıyndaý tııýi múmkin. Qazaqııa dese qysqa jáne túsinikti», - deıdi. Al Qazaqstannyń Eńbek Eri Aıagúl Mırazova da bul bastamany qoldaıtyndyǵyn bildiredi. «Iá, solaı dep aıtatyn ýaqyt pisip jetildi. «Máńgilik elge» aınalsaq, bolashaǵymyzdy oılasaq, osylaı deý kerek. Bul eshkimge bóget bolmaq emes. Menińshe, bul bastamany búkil el bir aýyzdan qoldaıtynyn bilemin», - dedi ol.