Qazaqstandyq ǵalym qaterli isikti emdeıtin preparat ázirlep jatyr
Ǵalymnyń aıtýynsha, ortalyqta ol kóptegen ǵylymı zertteýmen tanysyp, barlyq baǵyttyń ishinde baǵanaly jasýshalardyń qartaıýynyń aldyn alý taqyrybyna qyzyǵýshylyq tanytty.
«Kóptegen zertteý ınfarkt, ınsýlt jáne qant dıabeti sııaqty túrli aýrýlar kezinde mezenhımalyq baǵanaly jasýshalarmen júrgiziletin terapııanyń tıimdi bolatynyn kórsetti. Alaıda donordyń jasy osy jasýshalardyń qyzmetine áser etedi. Egde jastaǵy adamdardyń jasýshalary jastardikindeı emes. Meniń jumysym baǵanaly jasýshalardy jasartý ádisterin izdeýge baǵyttalǵan», — deıdi ǵalym.
2020 jyly ǵalymdar toby NU qarjylandyratyn The Collaborative Research baǵdarlamasy arqyly grant jeńip aldy. Olar eski mezenhımalyq baǵanaly jasýshalarda CDC42 aqýyzynyń belsendiligin tejeý jaraqattardyń tez jazylýyna ákeletinin dáleldedi.
Sonymen qatar Baýyrjan Úmbaev toq ishek qaterli isigin emdeýge arnalǵan preparatty ázirleýmen aınalysady. Bul aýrý kezinde CDC42 aqýyzy shamadan tys belsendi bolyp, ol qaterli isik jasýshylarynyń kóbeıýi men taralýyna áser etedi. Ǵalym osy aqýyzdyń belsendiligin tómendetý qaterli isik aýrýyn jeńýge ákelýi múmkin deıdi. Qazirgi ýaqytta ol qaterli isikke qarsy preparatty kerekti jasýshalarǵa jetkizý jolyn tabý boıynsha jumys istep jatyr.
«Biz qarastyryp otyrǵan júıe úsh negizgi komponentten turady: CDC42-ge qarsy preparat, júk kóligi retindegi nanobólshekter jáne arnaıy gel. Biz bul júıeni zerthanalyq jaǵdaıda onyń qaýipsizdigi men tıimdiligin qamtamasyz etý úshin jasýshalar men zerthana tyshqandaryn paıdalana otyryp synaımyz», - dedi ol.
2022 jyly ǵalymdar QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń grantyn jeńip aldy. Zertteý nátıjesinde qaterli isik jasýshalarynyń kóbeıýin, mıgratsııasyn jáne ınvazıvtiligin tejeýge qabiletti PEG-PLGA nanobólshegi jasaldy.
«Biz stýdentterdi óz zertteýlerimizge tartýǵa tyrysamyz. Osy nanobólshektiń neǵurlym jetildirilgen túrin jasaý jobasyna NU Medıtsına mektebiniń PhD stýdenti, bakalavrıat stýdenti jáne L.N. Gýmılev atyndaǵy EUÝ magıstranty qatysyp jatyr. Sondaı-aq zertteýge ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ stýdentteri tartylatyn bolady», - dedi B. Úmbaev.
Odan keıin B. Úmbaev qazaqstandyq ǵylym týraly óz oılarymen bólisip, onyń kemshilikterine toqtaldy. Ol Qazaqstanda ǵylym eshqashan, tipti eń qıyn kezeńderde – 90-shy jyldary da ólmegenin aıtty.
«Ǵylymdy qarjylandyrý kórsetkishi óte tómen bolǵan kezder esimde. Aıtarlyqtaı ózgerister 2019 jyly granttardy bólýdiń ashyq júıesi qurylyp, qarjylandyrý ulǵaıǵan kezde bastaldy. Alaıda kóptegen qazaqstandyq ǵylymı mekeme ınfraqurylymyn jańartýdy qajet etedi: óńirlik joǵary oqý oryndarynda qajetti jabdyq joq, al ulttyq mekemelerde zamanaýı jabdyq joqtyń qasy. Taǵy bir másele – ǵylymı konkýrstardyń, granttar men baǵdarlamalardyń ulttyq kestesiniń bolmaýy. Ǵalymdar mınıstrliktiń baıqaýlaryna qatysý merzimin josparlaı almaıdy», - deıdi otandyq ǵalym.