Qazaqstandaǵy balalardyń hal-ahýal ındeksi belgilendi

NUR-SULTAN. QazAqparat – QR Premer-Mınıstriniń eldegi balalardyń balalardyń hal-ahýal ındeksin belgileıtin 2022 jylǵy 1 aqpandaǵy ókimi shyqty, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Bul ındeks balalardyń ál-aýqatyn jáne túrli salalarda balalarǵa jaǵdaı jasaýǵa baǵyttalǵan ulttyq saıasattyń tıimdilik dárejesin baǵalaý úshin ázirlenip otyr.

Ólshemder 4 negizgi baǵyttan turady. Olar:«bala», «otbasy jáne qoǵam», «memlekettik saıasat», «eldiń ál-aýqaty».

«Indeks ornyqty damý salasyndaǵy «Eshkimdi shette qaldyrmaý» qaǵıdatyn eskere otyryp ázirlendi», - dep jazylǵan ókimde.

Derekter ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdardyń ashyq kózderinen, sondaı-aq balalar arasynda ata-analardyń ruqsatymen jáne ata-analardyń óz arasynda saýalnama júrgizý arqyly alynbaq.

QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi 1 maýsymǵa qaraı jyl saıyn osy ındekske monıtorıng júgizýge tıis.

Indekste 11 negizgi uǵym qoldanylady. Olar:

1) baǵyttardy esepteý – baǵyttarǵa kiretin quramdaýyshtardyń nemese statıstıkalyq/saýalnamalyq derekterdiń arıfmetıkalyq ortasha mánin anyqtaý arqyly júrgiziletin esepteý;

2) balalarǵa arnalǵan bıýdjet – respýblıkalyq, oblystyq, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana, aýdandyq (oblystyq mańyzy bar qala) bıýdjetterden balalardyń qajettilikterine baǵdarlanǵan, balalarǵa arnalǵan bıýdjet shyǵystary;

3) balalardyń qajettilikterine baǵdarlanǵan bıýdjet shyǵystary – bul balalardyń qajettilikterine baǵdarlanǵan bıýdjettik baǵdarlamalar/kishi baǵdarlamalar boıynsha tikeleı jáne janama shyǵystardyń jıyntyǵy;

4) balanyń hal-ahýaly – balanyń fızıkalyq jáne psıhologııalyq densaýlyǵyn qoldaýǵa jáne jaqsartýǵa, sapaly bilimmen, damý múmkindikterimen, qaýipsizdikpen jáne basqa da jaǵdaılarmen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan faktorlardyń jıyntyq áserinen qalyptasqan jaǵdaıy;

5) derekterdi normaǵa aınaldyrý – derekterdiń bastapqy (týyndy) mánderin normalyq (ortasha) mánge aınaldyrý;

6) janama shyǵystar – balalardy qoldaýǵa jáne damytýǵa tikeleı jáne birjaqty baǵyttalmaǵan, biraq halyqtyń barlyq jas sanattaryn, onyń ishinde balalardy qamtıtyn naqty shyǵystar (mysaly, balalar bólimshesi bar aýrýhanany ustaý (jalpy shyǵystardaǵy úlesi); ońaltý ortalyqtarynda qarttarǵa, múgedekterge, onyń ishinde múgedek balalarǵa arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý (ıgilik alýshylardyń keń aýqymy) jáne t. b.);

7) statıstıkalyq/saýalnamalyq derekter – balalardyń ártúrli salalardaǵy, onyń ishinde óńirler boıynsha jaǵdaıyn sıpattaıtyn kórsetkishter;

8) qorytyndy ındeksti esepteý – barlyq baǵyttardyń arıfmetıkalyq ortasha mánin anyqtaý jolymen júrgiziletin esepteý;

9) quramdaýysh – balalardyń belgili bir saladaǵy jaǵdaıyn sıpattaıtyn statıstıkalyq/saýalnamalyq derekter jıyntyǵy;

10) monıtorıng – balalardyń ıgiligi salasyndaǵy ulttyq saıasattyń tıimdiligi týraly aqparatty jınaýdy, óńdeýdi, taldaýdy, saqtaýdy jáne taratýdy uıymdastyrý nysany;

11) tikeleı shyǵystar – kámeletke tolǵanǵa deıin balalardy qoldaýǵa jáne damytýǵa tikeleı jáne birjaqty baǵyttalǵan naqty shyǵystar (mysaly, jalpy bilim beretin mektepter men mektepke deıingi bilim berý uıymdarynyń, balalar kitaphanalarynyń, balalarǵa arnalǵan sport mektepteri men sektsııalarynyń, oqýshylar saraılarynyń jumys isteýine, balalardyń qoǵamdyq kólikte tegin júrýin qamtamasyz etýge, balalar aýrýhanalaryna jáne t.b. arnalǵan shyǵyndar).

Indekstiń naqty mánderin myna jerdegi qosymshadan kórýge bolady.