Qazaqstanda onomastıkalyq ataýlardy júıelendirý qyzmeti tanystyryldy
6 jylǵa josparlanǵan bul joba jazý reformasyn paıdalana otyryp, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy eldi mekenderdiń tarıhı ataýlaryn qalpyna keltirýge múmkindik beredi.
«Onomastıkalyq ataýlardy birizdendirýge baǵyttalǵan aýqymdy joba «QR til saıasatyn iske asyrýdyń 2020-2025 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń» mindetterin iske asyrý baǵytynda júrgiziledi. Negizgi maqsat - elimizdegi jer-sý ataýlaryna qatysty tarıhı derekterdi ǵylymı aınalymǵa túsirý jáne tarıhı onomastıkalyq ataýlardy qalypqa keltirý, júıelendirý. Qazirgi Qazaqstan aýmaǵyndaǵy toponımderdiń dıahrondyq kartasyn ázirleý arqyly toponımderdiń ózgerý dınamıkasyn kórsetý ári birizdendirý», - dedi Sh.Shaıahmetov atyndaǵy «Til-Qazyna» ulttyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń atqarýshy dırektory Erbol Tileshov jobanyń ǵylymı-zertteý tobynyń otyrysynda.
Jobany júzege asyrýda Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýtymen, Memleket tarıhy ınstıtýtymen, A. Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtymen, Geografııa ınstıtýtymen, óńirlerdegi onomastıka bólimderimen, atalǵan saladaǵy jetekshi ǵalymdarymen birlese jumys isteý josparlanǵan. Sonymen birge, joba boıynsha dáleldi qujat jınaý úshin avtorlar Reseı Federatsııasyndaǵy arhıvterden materıaldar qaraýǵa, jınaqtaýǵa múmkindik alady.
«2020 jyly zertteý jumysyn bastaýǵa Soltústik Qazaqstan jáne Qaraǵandy oblystary alynyp otyr. Top músheleri onomastıkalyq ataýlardy ǵylymı aınalymǵa túsirý úshin Qazaqstan men Reseıdegi muraǵattar men kitaphanalarda bolyp, ǵylymı-zertteý materıaldaryn jınastyrady. Ár kezeńge baılanysty býklet túrindegi kartalar jınaǵyn ázirleıdi, resmı saıttarda, BAQ betterinde joba barysy, ǵylymı-zertteý nátıjeleri boıynsha maqala jarııalaıdy, suhbat, aqparat berip otyrady»,- dedi Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýtynyń dırektory, zertteý tobynyń jetekshisi Zııabek Qabyldınov.
Basqosýda S.Seıfýllın atyndaǵy QazATÝ professory, zertteý tobynyń múshesi Sáýle Imanberdıeva onomastıkalyq ataýlardy júıelendirýdiń ǵylymı-ádistemelik baǵyttaryna toqtaldy.
«Qaı óńirde de jer-sý attaryna baılanysty ańyz, ápsanalar jeterlik. Al bizdiń ǵylymı-zertteý jumysymyzda ańyz, ápsanalar dáleldi materıal bola almaıdy. Zertteý ádisimiz – tarıhı-dıahrondyq bolǵandyqtan, eń aldymen ár ataýdyń etımologııasy anyqtalady, ýaqyt óte ataýlardyń ózgerýi, ekstralıngvıstıkalyq faktorlardyń áseri taldanady, toponımderdiń sýbstrattary aıqyndalyp, dıahrondyq reestri qurylady. Osy reestrdi basshylyqqa ala otyryp, bolashaqta karta jasalýy múmkin», - dedi S. Imanberdıeva.