Qazaqstanda qyzylsha órship tur, al irgeles memleketterde jaǵdaı qalaı
Búgin Úkimet otyrysynda Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov qyzylshamen kúreske jergilikti ákimder belsendi atsalysýy kerektigin aıtty.
«Aýrýdyń taralýyn toqtatý kerek. Qyzylsha asqynyp ketse, balalardyń densaýlyǵyna asa qaýip tóndiredi. Sondyqtan onymen tek densaýlyq saqtaý júıesi ǵana emes, búkil qoǵam bolyp kúresýimiz qajet», — dedi Premer.
Úkimet basshysy ekpe alý jumystaryn kúsheıtýdi tapsyrdy. Densaýlyq saqtaý mınıstri Ajar Ǵınııattyń aıtýynsha, osy aýrýdy juqtyrǵandardyń 82 paıyzdan astamy balalar bolsa, onyń ishinde vaktsına almaǵan balalar — 83 paıyz. Syrqattaný jaǵdaılarynyń kúrt artýy qyrkúıek aıynan bastalǵan.
«Demek, oqý jylynda uıymdasqan ujymdarda balalardyń jınalýyna baılanysty baıqaldy. Saldarynan syrqattaný deńgeıi eki ese kóbeıdi. Qarasha aıynda 6 myńnan astam jaǵdaı tirkeldi», — dedi Ajar Ǵınııat.
Qazir elimizde qyzylshamen aýyrǵan naýqastar úshin ınfektsııalyq aýrýhanalarda 3,5 myńnan astam tósek-oryn ashyldy. Statsıonarlyq emdelýge 2375 bala jatqyzylǵan, júkteme 60 paıyzǵa jetti. Rezervte 1093 oryn bar. Emdeýge jatqyzý Jambyl oblysynda — 92%, Almaty qalasynda — 88%, Túrkistan oblysynda — 81%, Shymkent qalasynda 79% joǵary ekeni baıqaldy. Sondaı-aq mınıstr qyzylshadan adam ólimi tirkelmegenin atap ótti.
«Emdeýge jatqyzylǵandardyń arasynda 30 bala reanımatsııa bólimshelerinde aýyr jaǵdaıda jatyr. Onyń ishinde 1 jasqa deıingi 15 bala bar. Ólim-jitim joq. Jaǵdaıy aýyr balalardyń bári mınıstrliktiń baqylaýynda», — dedi A. Ǵınııat.
Máselen, Qazaqstannyń bas memlekettik sanıtarııalyq dárigeri Aıjan Esmaǵambetova qyzylsha juqtyrǵandardyń deni vaktsına almaǵandar ekenin naqtylady.
«Bul rette, 60%-da balalar egýden bas tartýǵa baılanysty, 18,3%-da — medıtsınalyq qarsy kórsetilim boıynsha, 21%-da egý jasyna jetpeýine baılanysty egilmegen. Aýrýdyń aldyn alýdyń birden-bir sharasy vaktsınatsııa ekenin eskere otyryp, qyzylshanyń odan ári taralýyn boldyrmaý úshin balalardy 6 aıdan bastap, sondaı-aq 2 jastan 5 jasqa deıingi balalardy jáne medıtsına qyzmetkerlerin qosymsha vaktsınatsııalaýdy engizý josparlanyp otyr», — deıdi ol.
Atap aıtqanda, 1 qarashada bas memlekettik sanıtar qyzylshaǵa qarsy ekpe naýqanyn bastaý jóninde arnaıy qaýly shyǵardy. Sondyqtan Úkimet rezervinen qyzylshaǵa qarsy ekpe satyp alynady. Kórsetilgen qaýlyǵa sáıkes 6 qarashadan bastap qyzylshaǵa, qyzamyqqa jáne parotıtke (QKP) qarsy 6-11 aılyq balalarǵa, jeltoqsannan bastap — qyzylshanyń egý mártebesine qaramastan 2-4 jasar balalarǵa qosymsha jappaı ımmýndaý jasalady.
28 qarashadaǵy málimet boıynsha josparly ımmýndaýmen 600 myńnan astam bala qamtyldy. Bul 1 jas jáne 6 jastaǵy balalardyń 84% degen sóz jáne Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń usynymyna sáıkes keledi. Jyl sońyna deıin osy jas tobyndaǵy 100 myńnan astam bala vaktsınalaýǵa jatady. Qyzylsha aýrýy bar oshaqtarda shuǵyl vaktsınatsııamen 15 myńnan astam adam qamtyldy. Buryn egilmegen 18 jasqa deıingi 63 myń adam sońǵy vaktsınalaýmen qamtyldy. Bul — tıisti kontıngenttiń 50%-y ǵana. Áli 128 myń adamǵa ekpe salynýy kerek. Mınıstrdiń sózinshe, qyzylshamen aýyrǵandardyń 65 paıyzy — 5 jasqa deıingi balalar.
«Osyny eskere otyryp, qarasha aıynan bastap 1 jastan 5 jasqa deıingi balalardy qosymsha jappaı ımmýndaý bastaldy. Qazirgi tańda 94 myń bala qamtylyp otyr. Jalpy aǵymdaǵy jyly 770 myńnan astam bala egildi. Qyzylshaǵa qarsy vaktsınanyń qosymsha 1,5 mln dozasy satyp alyndy, onyń 500 myń dozasy kelip tústi, jeltoqsan aıynda 1 mln doza jetkiziledi. Qosymsha ımmýndaýdyń tıimdiligi 2005, 2015 jáne 2019 jyldarda qyzylshanyń órshýi kezinde dáleldendi. Sondyqtan biz jeltoqsannyń ortasynda syrqattanýshylyqty azaıtýǵa múmkindik beretin qosymsha jappaı ımmýndaýmen joǵary qamtýǵa qol jetkizýimiz kerek», — dedi Ajar Ǵınııat.
Bul rette, Densaýlyq saqtaý mınıstri barlyq qazaqstandyq ata-analarǵa balalaryn qyzylshaǵa qarsy ýaqtyly vaktsınatsııalaýǵa shaqyrdy.
«Qyzylsha pnevmonııa, túrli qabyný, otıt sekildi, soqyrlyqqa deıin qaýipti asqynýlarǵa ákelýi múmkin. Búgingi tańda qyzylshany emdeýdiń ózine tán emi joq, sondyqtan mundaı qaýipti ınfektsııadan saqtanýdyń jalǵyz joly — tek vaktsınatsııalaý. Vaktsınanyń ózinen qoryqpaý kerek, ol tekserilgen, biz ony jyl saıyn ulttyq egý kúntizbesine sáıkes qoldanamyz», — dedi vedomstvo basshysy.
Vaktsınatsııalaý erejelerine sáıkes, ımmýndaý pedıatr balany teksergennen keıin ǵana júrgiziledi. Oǵan anamnez jınaý, temperatýrany ólsheý, egiletin adamnyń jaǵdaıyn baǵalaý kiredi. Sodan keıin egýge aqparattandyrylǵan kelisimge qol qoıylady. Ary qaraı ımmýndaýdan keıin 30 mınýttyń ishinde egilgen náreste dárigerlerdiń baqylaýynda bolady. Qyzylshaǵa qarsy profılaktıkalyq egý kúntizbesine sáıkes josparly túrde eki ret egiledi: bala alǵashqy egýdi 12-15 aılyǵynda, ekinshisin 6 jasta alady. Osy jyly DMI aıasynda vaktsınatsııalaý halyqtyń mynadaı toptaryna: 6 aıdan bastap 10 aı 29 kún bolǵan balalarǵa, 2 jastan bastap 4 jas 11 aı 29 kún bolǵan balalarǵa, sondaı-aq buryn egilmegen medıtsına qyzmetkerlerine (55 jasqa deıin), profılaktıkalyq egpe almaǵan 18 jasqa deıingi adamdarǵa júrgiziledi.
Qarasha aıynyń orta kezinde Sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý komıteti Vaktsınamen basqarylatyn ınfektsııalardy baqylaý basqarmasynyń basshysy Nurshaı Ázimbaeva Qazaqstannyń qaı óńirlerinde qyzylsha órship turǵanyn aıtqan bolatyn.
«Qyzylshadan týyndaǵan epıdemıologııalyq jaǵdaıǵa baılanysty balabaqshalar men mektepter karantınge jabylmaıdy. Óıtkeni bul vaktsına arqyly basqarylatyn aýrý», — dedi N. Ázimbaeva.
Sonymen qatar, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi qyzylsha juqtyrǵan naýqastarmen baılanysta bolǵan ári qyzylshaǵa qarsy ekpe almaǵan oqýshylardy qashyqtan oqýǵa jiberýdi usyndy. Máselen, ótken aptanyń sońynda elordada qyzylsha aýrýy órship bara jatqany habarlandy. Sondyqtan elordanyń ınfektsııalyq statsıonarlary qyzylshaǵa baılanysty kúsheıtilgen rejımde jumys istep jatyr. Jedel járdem shaqyrǵan patsıentter sany 2,5 esege deıin ósti. Bul vırýstyq ınfektsııalar — JRVI, qyzylsha, jedel ishek ınfektsııasy jıiliginiń artýyna baılanysty.
Kórshi elderdegi jaǵdaı qalaı
Qarasha aıynyń orta kezinde 2023 jyldyń basynan beri Qyrǵyzstanda qyzylshanyń 4 myńnan astam jaǵdaıy anyqtalǵany jarııalandy. «Kabar» agenttiginiń málimetinshe, bul turǵyda osy indetti juqtyrýdyń eń kóbi Bishkek qalasynda jáne Jalal-Abad oblysynda, ıaǵnı árqaısysynda 1 myńnan astam naýqas tirkeldi. Jas erekshelikterine qaraı saralaǵanda, 88,3% nemese 3619 jaǵdaı 10 jasqa deıingi balalarda anyqtaldy. Naýqastardyń vaktsınatsııa jaǵdaıy boıynsha 87% nemese 3140 naýqas túrli sebeptermen ekpe almaǵan. Qazan aıynyń aıaǵynda Jalal-Abad qalasynda qaýipti vırýsty syrqat — qyzylsha órshýine baılanysty eki mektep qashyqtan oqýǵa kóshirildi.
Budan bólek, qarasha aıynda Rospotrebnadzor eldegi qyzylshaǵa qatysty jaǵdaıdyń baqylaýda ekenin málimdedi. Reseıdiń keıbir aımaqtarynda indettiń taralýyna negizinen ekpe almaǵan adamdar sebep bolǵan.
«Qazir qyzylshaǵa qatysty epıdemıologııalyq jaǵdaı baqylaýda. 2023 jyly qyzylsha boıynsha dástúrli tsıkldyq ósý baıqaldy. Reseı Federatsııasynyń keıbir óńirlerinde aýrýdyń taralýy deńgeıiniń ósýi negizinen vaktsınatsııalanbaǵan azamattar arasynda tirkeldi, sonyń ishinde kórshi eldergen kelgen adamdarda baıqaldy», — delingen TASS aqparatynda.
Reseıde vaktsına alýy tıis turǵyndardyń 77,5 paıyzyna ekpe salynǵan.
Al Ózbekstandaǵy jaǵdaıǵa toqtalsaq, qyzylsha aýrýy negizinen Namangan oblysynda tirkelgen. 2023 jyldyń 10 aıynda osy shahardyń zerthanalarynda barlyǵy 735 qyzylsha aýrýy rastaldy. Bul rette, belgili sebeptermen ekpeden qalyp qoıǵan balalardy, sondaı-aq qaýip tobyndaǵy jáne qyzylshamen aýyratyn naýqaspen qarym-qatynasta bolǵan 6 aıdan 5 jasqa deıingi balalardy egý úshin aımaqtarǵa qyzylshaǵa qarsy vaktsınalar taratylyp jatyr. Namanganda qyzylshamen aýyrǵan 255 naýqas emdelip jatyr.