Qazaqstanda eń jyldam teleskop iske qosylady

NUR-SULTAN. QazAqparat - Aǵymdaǵy jyldyń maýsym aıynda Nazarbaev Ýnıversıtetinde «Exploring the Energetic Universe 2019» ekinshi halyqaralyq konferentsııasy ótti, dep habarlaıdy Nazarbaev ýnıversıtetiniń resmı saıty.

Onda Qazaqstanda jańa joǵary jyldamdyqty teleskoptyń iske qosylǵany týraly habarlanǵan. Ǵalymdar NUTTellA-TAO (Nazarbayev University Transient Telescope at Assy-Turgen Observatory) ataýyn alǵan jańa aspapty jınaqtaýdy aıaqtap, aldyn ala synaqtan ótkizdi.

Aldaǵy ýaqytta Assy-Túrgen observatorııasynda (Almaty oblysy) ornatylǵan jańa teleskoptyń kómegimen Nazarbaev Ýnıversıtetiniń (NÝ) Energetıkalyq ǵarysh zerthanasynyń ǵalymdary ǵaryshtyq gamma-qalqymalardy zertteıtin bolady. Aspaptyń jyldamdyǵy álemdegi eń úlken ǵaryshtyq jarylystardyń optıkalyq sáýle shyǵarý spektrin ólsheýge múmkindik beredi. Teleskop Nobel laýreaty jáne NÝ Energetıkalyq ǵarysh zerthanasynyń jetekshisi professor Djordj Smýt komandasynyń múshesi, energetıkalyq ǵarysh zerthanasynyń eksperımenttik tobynyń basshysy, professor Brıýs Grossannyń basshylyǵymen ázirleýshiler komandasy tarapynan quryldy.

«Nuttella-TAO gamma-qalqymalardy sanaýly sekýndta ólsheýdi bastaýǵa múmkindik beretin ınnovatsııalyq teleskop dep ataýǵa bolady. Onyń kómegimen biz SWIFT spýtnıgi sııaqty ǵaryshta sezimtal aspaptarmen sáıkestendirilgen gamma-qalqymalarǵa jaýap bere alamyz jáne olardy ólsheı alamyz. Spektr nysanyn ólsheý elektromagnıttik spektrdiń eń qatty bóliginde alys galaktıkalarda baqylaýǵa bolatyn ǵalamda bolyp jatqan eń jarqyn elektromagnıttik oqıǵalardyń mehanızmin túsinýge múmkindik beredi. Tıptik gamma-qalqymanyń uzaqtyǵy birneshe sekýndtan 100 sekýndqa deıin jetedi», – dep habarlady NÝ Energetıkalyq ǵarysh zerthanasynyń jobalyq tobynyń zertteýshisi Janat Maqsut.