Qazaqstanda tsıfrlyq aktıvter salasyndaǵy qaǵıdattar belgilendi
Jalpy, senatorlar qaralǵan zańdardy kontseptýaldy túrde qoldaıtyndaryn bildirdi. Alaıda, olardy qaraý barysynda depýtattar jekelegen baptarǵa birqatar ózgeris engizdi. Osyǵan oraı zańdardy senatorlardyń usynystarymen Májiliske qaıtarý týraly sheshim qabyldandy.
«Bul turǵyda tsıfrlyq maınıng boıynsha qyzmetti júzege asyrýǵa lıtsenzııalardyń kishi túrleriniń ataýlaryn naqtylaý eskerilgen. Sonymen qatar, tsıfrlyq maınıng qyzmetin jarnamalaýǵa qatysty normalardy alyp tastaý, óıtkeni olar «Jarnama týraly» Zańda jáne «Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly» Kodekste kózdelgen. Munymen qosa, zań normalaryn qoldanysqa engizý merzimderin naqtylaý usynyldy. Osyǵan oraı, komıtet QR Konstıtýtsııasynyń 61-babynyń 4-tarmaǵyna sáıkes, Zańnyń jekelegen baptaryn maquldamaýdy jáne olardy jańa redaktsııada kórsete otyryp, Májiliske qaıtarýdy usynady», - dedi Senattyń Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi, depýtat Bekbolat Orynbekov.
Bul zańdardy Parlamenttiń bir top depýtaty ázirlegen edi. Zańdardyń maqsaty – tsıfrlyq maınıngti quqyqtyq retteý máselelerin sheshý. Sonyń aıasynda atalǵan qujattar elimizde tsıfrlyq aktıvterdi shyǵarýǵa jáne olardyń aınalymyna, tsıfrlyq maınıng jónindegi qyzmetti damytýǵa qajetti quqyqtyq baza qurýdy kózdeıdi. Sol arqyly zańdar tsıfrlyq aktıvterdiń zańdy naryǵyn qalyptastyrýǵa, osy salaǵa sheteldik ınvestıtsııalardy tartýǵa jáne Qazaqstan ekonomıkasyn damytýǵa yqpal etpek.
Zańnyń mindetteri:
- jańa termınologııany engizý (tsıfrlyq aktıv, tsıfrlyq aktıvter bırjasy, tsıfrlyq maınıng, tsıfrlyq maınıng derekterin óńdeý ortalyǵy);
- tsıfrlyq maınerler qyzmetin lıtsenzııalaý;
- tsıfrlyq maınıngtik pýldar qyzmetin júzege asyrý;
- salyq salý maqsatynda tsıfrlyq maınerler men tsıfrlyq maınıngtik pýldardyń kiristeri týraly málimetterdi usyný;
- tsıfrlyq aktıvter bırjalarynyń qyzmetin reglamentteý;
- tsıfrlyq aktıvter salasyndaǵy memlekettik baqylaý;
- Qazaqstan Respýblıkasynyń tsıfrlyq aktıvter salasyndaǵy zańnamasyn buzǵany úshin jaýaptylyq.
Atap aıtqanda, bul zańda ulttyq energııa júıesin rettelmeıtin tsıfrlyq maınıngten qorǵaý qarastyrylǵan. Maınerler paıdalana alatyn elektr energııasy kózderiniń tizimi retteledi. Olar jańartylatyn energııany, ımporttalǵan elektr qýatyn jáne óz generatsııasyn paıdalana alady.
«Tsıfrlyq maınerlerge elektr energııasyn jalpy elektr júıesinen tikeleı alýǵa tyıym salynady. Olar elektr energııasy qýatyn jalpy energetıkalyq júıede profıtsıt bolǵan jaǵdaıda ǵana jáne tek qana elektr energııasy men qýat naryǵynyń qazaqstandyq operator bırjasy arqyly satyp ala alady. Bul kólem úshin baǵa shekteýleri alynyp tastalady jáne saýda tek naryqtyq tetiktermen júzege asyrylatyn bolady», - dedi Bekbolat Orynbekov.
Onyń aıtýynsha, tsıfrlyq maınerler qyzmetiniń eki túrin lıtsenzııalaý engizildi. Birinshi túri – tıisti ınfraqurylymǵa, ıaǵnı derekterdi óńdeý ortalyqtaryna ıelik etetin tsıfrlyq maınerler qyzmeti. Ekinshisi – derekter ortalyqtarynda uıashyqtardy jalǵa alatyn jáne energııa kvotasyn talap etpeıtin jabdyq ıeleri bolyp sanalatyn tsıfrlyq maınerler qyzmeti.
«Sonymen qatar barlyq maınerler akkredıttelgen qazaqstandyq maınıngtik pýldar arqyly jumys isteýi kerek. Osylaısha, buryn bultty servısterde jumys istegen jáne Qazaqstan ekonomıkasyna eshqandaı paıdasy joq tsıfrlyq maınerler, endi bizdiń rezıdentterimiz ben salyq tóleýshilerimizge aınalady», - dedi Bekbolat Orynbekov.
Budan bólek ol qarjy júıesine teris áser etý táýekelderiniń aldyn alýǵa qatysty máselege toqtaldy.
«Qazaqstandyq qarjy júıesiniń qaýipsizdigin saqtaý maqsatynda qamtamasyz etilgen jáne qamtamasyz etilmegen tsıfrlyq aktıvter elde tólem quraly, qarjylyq aktıv jáne qarjy quraly retinde tanylmaıdy», - dedi senator.
Senat tóraǵasy Máýlen Áshimbaev búgin qaralǵan zańdarda tsıfrlyq aktıvter salasyndaǵy qaǵıdattar men ýákiletti organdardyń quzyreti belgilenedi. Sondaı-aq tsıfrlyq maınıng jónindegi qyzmettiń negizi, ony lıtsenzııalaý máselesi jáne tsıfrlyq aktıvter bırjasynyń qyzmeti retteledi.
«Atalǵan zańdar arqyly tsıfrlyq aktıvter salasyndaǵy memlekettik baqylaý men salyq tóleýdiń erekshelikteri de qarastyrylady. Senat usynǵan túzetýler zańdardyń jekelegen erejelerin jetildirýge baǵyttalǵan. Aldaǵy ýaqytta osy zańdar tsıfrlyq keńistikti damytýǵa jáne tsıfrlyq tehnologııalardy memleket pen halyqtyń múddesin eskere otyryp tıimdi qoldanýǵa zańnamalyq múmkindik beredi dep senemiz», – dedi palata tóraǵasy.
Qazaqstanda 8 krıptobırja tirkelgen
Búgin Senattyń jalpy otyrysynda Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵy ákimshiliginiń basqarma tóraǵasy Ernur Rysmaǵambetov tsıfrlyq aktıv salasyndaǵy úderister týraly aıtty.
«AHQO ekojúıesinde segiz krıptobırja tirkelgen, taǵy 19-y tirkelýdi josparlap otyr. Qamtamasyz etilmegen qansha krıptoaktıv bar ekendigi týraly resmı statıstıka joq. Keıbir málimetterge sáıkes, Qazaqstanda krıptoaktıvterdi paıdalanýshylar sany 100 000 azamattan mıllıonǵa deıin jetedi. Eger jalpy kólem týraly aıtatyn bolsaq, onda ártúrli baǵalaýlar bar, ıaǵnı birneshe mıllıardtan birneshe ondaǵan mıllıardqa deıin jetýi múmkin», - dedi E. Rysmaǵambetov Senattyń jalpy otyrysynda depýtattardyń suraǵyna jaýap bere otyryp.
Onyń paıymynsha, tsıfrlyq aktıvter týraly zań maınıng salasyndaǵy barlyq protsesti retke keltirýge múmkindik beretin bolady.
Atap aıtqanda, qazirgi kezde tsıfrlyq aktıvter men maınıng salasy óte joǵary qarqynmen damyp kele jatyr. Qazaqstan azamattarynyń halyqaralyq krıptovalıýta bırjalaryna tirkelý qarqyny da jaman emes.
«Beıresmı derekterge sáıkes, bir mıllıonnan astam qazaqstandyq halyqaralyq krıptovalıýta bırjalarynda tirkelip, krıptovalıýta saýdasyna qatysyp otyr», - dedi senator Sergeı Karplıýk.
Onyń sózine qaraǵanda, krıptovalıýtaǵa qatysty júrgiziletin operatsııalardyń barlyǵy «kóleńkede» qalyp otyr, ıaǵnı Qazaqstannyń quqyqtyq alańynan tys.
«Osy oraıda krıptovalıýta naryǵynyń ashyqtyǵy men qaýipsizdigin engizý aıasynda «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń platformasynda krıptovalıýtalardy satý jáne satyp alý boıynsha kelisimderdiń quqyqtyq sharttaryn qamtamasyz etý usynylyp otyr. Búgingi kúni tsıfrlyq maınıng joǵary tabysty qyzmet retinde tanyldy. Degenmen, qazirgi ýaqytta qazaqstandyq maınerler ózderiniń kúshin sheteldik pýldarǵa biriktirip keldi. Osyǵan baılanysty ýákiletti organdar tsıfrlyq maınerlerdiń naqty kirisin jarııalaı almaıdy. Atap aıtqanda, búgin Senatta qaralǵan zań aıasynda tıisti normalar qarastyrylyp, tsıfrlyq maınıngti júzege asyrý tek tirkelgen pýldar arqyly múmkin bolady. Bul rette tsıfrlyq maınıngti akkredıtteý qazaqstandyq maınerlerdiń naqty kiristerin tolyq jarııalaýǵa jáne olarǵa salyq salý normalaryn qoldanýǵa múmkindik beredi», - dedi S. Karplıýk.