Qazaqstanda bireýdi azaptaǵany úshin sottalǵandar sany qansha
Esterińizge sala keteıik, UAT azaptaýdy jáne basqa da qatygez, adamgershilikke jatpaıtyn nemese ar-namysty qorlaıtyn is-áreketter men jazalaý túrlerin anyqtaý jáne aldyn alý maqsatynda jabyq memlekettik mekemelerge qoǵamdyq baqylaýdyń túri bolyp tabylady.
UAT jumysyna tartylǵan sarapshylardyń mindeti – adamdardy qoǵamnan oqshaýlaý oryndaryna turaqty barý jáne adamdardyń quqyqtary men bostandyqtarynyń saqtalýyna monıtorıng júrgizý.
2020 jyl BUU Damý Baǵdarlamasynyń (BUUDB) jáne basqa da halyqaralyq uıymdardyń qoldaýymen Adam quqyqtary jónindegi ýákil keńsesi úılestiretin Qazaqstandaǵy UAT qyzmetiniń jeti jyldyq kezeńiniń tıimdiligin atap ótti.
UAT qatysýshylarynyń quramyna qoǵamdyq baqylaý komıssııalarynyń, qoǵamdyq birlestikterdiń músheleri, zańgerler, áleýmettik qyzmetkerler, táýelsiz sot sarapshylary, dárigerler kiredi.
UAT qatysýshylarynyń monıtorıngtiń 3 túrin júzege asyrýǵa quqyǵy bar: kezeńdik barý ; mekemelerde buryn anyqtalǵan buzýshylyqtardyń joıylǵanyn rastaýǵa baılanysty aralyq barý , sondaı-aq azaptaýlar jáne basqa da adamgershilikke jatpaıtyn qatygez is-áreketter men jazalaý túrleri týraly kelip túsken shaǵymdar men habarlamalar negizinde júzege asyrylatyn arnaıy barý . Qazirgi ýaqytta UAT-men qamtylatyn mekemelerdiń sany barlyq el boıynsha 3000-nan asady.
«QR Prezıdenti óziniń halyqqa Joldaýynda basty ıdeıasy azamattardyń múddesi úshin ǵana áreket etetin memlekettik apparatty qalyptastyrý bolyp tabylatyn halyq únine qulaq asatyn memleket tujyrymdamasynyń mańyzdylyǵyn taǵy da atap ótti. Bul birinshi kezekte jergilikti atqarýshy organdarǵa qatysty. Eger memlekettik organdar adam quqyqtarynyń buzylýy týraly habarlamalarǵa ýaqtyly den qoıatyn bolsa, osyndaı buzýshylyqtarǵa yqpal etetin sebepterdi joıý jóninde sapaly aldyn alý sharalaryn qabyldaıtyn bolsa, onda biz tıimdi nátıjelerge qol jetkizemiz, atap aıtqanda, áleýmettik shıelenisti tómendetý jáne halyqtyń memlekettik bılikke senimin nyǵaıtý, sondaı-aq naqty laýazymdy tulǵalardyń jaýapkershiligin kúsheıtý» , - dep QR Adam quqyqtary jónindegi ýákil Elvıra Ázimova nazar aýdarady.
Baıandamada atap ótilgendeı, pandemııa jáne QR aýmaǵynda tótenshe jaǵdaı engizý aıasynda 2020 jylǵy 16 naýryz ben 11 mamyr aralyǵynda Adam quqyqtary jónindegi ýákil UAT Úılestirý keńesiniń tóraǵasy bola otyryp, 2019 jyly aldynǵy jyly oryndalǵan aldyn ala barýlar qorytyndylary boıynsha ulttyq aldyn alý tetigi qatysýshylarynyń jınaqtalǵanbaıandamasyn tanystyrý merzimderin aýystyrý týraly sheshim qabyldady. Osyǵan baılanysty usynylǵan baıandama 2019-2020 jyldardaǵy UAT jumysynyń nátıjelerin qamtydy.
Koronavırýs pandemııasy jaǵdaıynda kóptegen memleketter jabyq mekemelerdegi adamdarǵa barýǵa shekteýler qoıdy, osyǵan baılanysty zorlyq-zombylyqtyń qosymsha qaýipteri paıda boldy.
Sonymen qatar Qazaqstanda tótenshe jaǵdaı kezinde UAT qatysýshylary óz jumystaryn toqtatqan joq. Karantın kezeńinde 159 aldyn ala barýlar júzege asyryldy, UAT qatysýshylarynyń jabyq mekemelerdegi adamdarmen 43 beıne qońyraý(onlaın-suhbat) telefon arqyly 58 konsýltatsııajúzege asyrýǵa berildi.
Osylaısha, búkil el aýmaǵynda ótken jyly aldyn ala barýlar sany 517 -ge deıin ósti, bul 2019 jylǵy kórsetkishterden 22 -ge artyq.
BUUDB-nyń Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Turaqty Ókili ıAkýp Berısh atap ótkendeı, jalpy esepti kezeńde UAT qatysýshylary 1012 aldyn ala barýlardy júzege asyrdy, olar jabyq mekemelerdiń barlyq túrlerin qamtydy jáne adam quqyqtarynyń buzylýynyń kóptegen jaǵdaılaryn anyqtaýǵa múmkindik aldy, bul COVID-19 pandemııasy aıasynda erekshe ózekti: «UAT jabyq mekemelerdegi azaptaýlar men qatygez qarym-qatynastyń aldyn alý jónindegi mindetterdi sheshýde óziniń qundylyǵy men mańyzyn dáleldedi, bul COVID-2019 jahandyq pandemııasyn Biz Qazaqstandaǵy UAT BUU azaptaýlardyń aldyn alý jónindegi komıtetiniń barlyq usynymdaryn ustanǵanyn kórdik jáne karantındik rejım kezeńinde profılaktıkalyq barýlardy sátti jalǵastyrdy».
Elvıra Ázimova búkil álem úshin qıyn kezeńde jumysty eń aldymen adam quqyqtary jónindegi ulttyq ortalyqtyń óńirlik toptarymen ózara ýaǵdalastyǵynyń jáne barý protsesinde sanıtarlyq normalardy qatań saqtaýdyń arqasynda júrgizýge múmkindik bolǵanyn atap ótti.
Aldyn ala barýlar qorytyndylary boıynsha UAT qatysýshylary bergen usynymdardyń jalpy sany 3319 -dy qurady. Usynymdar adamdardy ustaý (turý) jaǵdaılaryna da, olarǵa medıtsınalyq qyzmet kórsetýge, tamaqtanýǵa, bilim alýǵa, qajetti zattaı rızyqpen jáne bos ýaqytyn qamtamasyz etýge de qatysty.
Búgingi kúni ýákiletti organdar kórsetilgen usynymdardyń 937 -in nemese 28%- yn oryndady, 2341 nemese 70,5%- y oryndaý satysynda, 41 usynym (1,2%) qabyldanǵan joq.
Jabyq mekemelerde azaptaýdy qoldaný faktileri boıynsha qylmystyq isterge keletin bolsaq, baıandamany tanystyrý barysynda kelesi sandar aıtyldy. Eger 2019 jyly QR QK 146 -baby («azaptaýlar») boıynsha sottalǵan adamdardyń sany 24 adamdy qurasa, 2020 jyly osy bap boıynsha 13 adam sottaldy.
2020 jyly QR QK 362-babynyń tórtinshi bóligi boıynsha («kúsh qoldaný nemese kúsh qoldaný qaterin tóndirip bılikti nemese laýazymdy ókilettikterdi asyra paıdalaný») 41 laýazymdy adam sottaldy (2019 jyly - 38) .
«UAT qyzmeti halyqaralyq jáne úkimettik emes uıymdar tarapynan adam quqyqtary salasynda qabyldanǵan mindettemelerdiń oryndalý tıimdiligin baǵalaý aıasyndaǵy adam quqyqtaryn qorǵaýdyń mańyzdy baǵyty bolyp tabylatynyn túsine otyryp, adam quqyqtary jónindegi ýákildiń azamattyq qoǵammen birlesip, ony turaqty nyǵaıtý jáne jetildirý jaǵdaıynda ózara is-qımylyn jalǵastyrý qajet», - delingen baıandamada.
Osyǵan baılanysty 2019 jyly BUU-nyń Qazaqstandaǵy ókildigimen birlesip, mekemelerdiń eseptiligi men monıtorıngi júıesin ınstıtýttandyrýǵa, barýlar qorytyndylary boıynsha baǵalaý kórsetkishteri men ındıkatorlaryn kúsheıtýge jáne UAT qatysýshylarynyń kásibı áleýetin arttyrýǵa baǵyttalǵan «Azaptaýlardyń aldyn alý jónindegi ulttyq aldyn alý tetigin nyǵaıtý» úsh jyldyq jobany iske asyrý bastaldy.