Qazaqstanda áıelderdiń 17% fızıkalyq nemese jynystyq zorlyq-zombylyq kórgen – BUU
«Birikken Ulttar Uıymynyń baıandamasynda alǵash ret dene avtonomııasyna basa nazar aýdarylyp otyr: zorlyq-zombylyqtan nemese basqa bireýdiń sheshim qabyldaýynan qoryqpaı, óz denesine qatysty tańdaý jasaýǵa múmkindik berý týraly aıtylýda. Dene avtonomııasynyń bolmaýy jekelegen qyzdarǵa, áıelder men jastarǵa tereń zııan keltirip qana qoımaıdy, sonymen birge ekonomıkalyq ónimdilikti tómendetedi, kásibı damýdy shekteıdi jáne densaýlyq saqtaý men sot júıesine qosymsha shyǵyndar ákeledi. Dene avtonomııasynyń buzylýy jynystyq, fızıkalyq, psıhologııalyq jáne basqa da zorlyq-zombylyq túrlerin qosa alǵanda, ártúrli formada júredi», - dep habarlady Qazaqstandaǵy ıÝNPFA ókildigi.
Qordyń aıtýynsha, Qazaqstanda buryn seriktesi bolǵan 18–75 jas aralyǵyndaǵy áıelderdiń 17%-y fızıkalyq nemese jynystyq zorlyq-zombylyq kórgen, nemese ıntımdik seriktes tarapynan joǵaryda aıtylǵan eki formany da bastan keshirgen.
«Múmkindigi shekteýli áıelder múgedektigi joq áıelderge qaraǵanda zorlyq-zombylyqqa kóbirek ushyraıdy. Bizdiń saýalnama kórsetkendeı, COVID-19 kezinde múgedektigi bar on áıeldiń jeteýi zorlyq-zombylyq jaǵdaıynda qaıda kómek suraý kerektigin bilmegen, al saýalnamaǵa qatysqandardyń úshten biri oqshaýlaný kezinde olardyń otbasy múshelerimen qarym-qatynasy nasharlaǵanyn habarlady. Dene derbestiginiń buzylýyna reprodýktıvti densaýlyq salasyndaǵy aqparat pen qyzmetterge «ıá» dep aıtýdyń jáne qalaýsyz jynystyq qatynasqa, májbúrli nekege, jynystyq qysymǵa, jynystyq qýdalaýǵa jáne zorlyq-zombylyqtyń basqa túrlerine «joq» dep aıtý múmkindigi men qabiletiniń joqtyǵy da yqpal etedi», - deıdi ókildik.
«Saýalnamaǵa qatysqan jasóspirimderdiń úshten bir bóligi jynystyq ómir tájirıbesi bar ekenin habarlady, biraq olardyń kópshiligi – 91%-y AITV jáne JITS týraly jetkilikti bilmeıtinin aıtyp otyr. Qazaqstandaǵy jasóspirim qyzdar arasynda da kezdeısoq júktiliktiń joǵary deńgeıi baıqalady. Jynystyq belsendi jasóspirim qyzdardyń 16,7%-y buryn-sońdy júkti bolǵandaryn atap otyr», - delingen habarlamada.
«Dene avtonomııasyna qol jetkizý genderlik teńdikke jáne áıelder, qyzdar, jasóspirimder, jastar jáne oqshaýlanǵan toptar úshin tańdaý men múmkindikterdi keńeıtýge baılanysty. Dene avtonomııasynan bas tartý – bul adamnyń negizgi quqyqtarynyń buzylýy, ol teńsizdikti kúsheıtedi jáne genderlik jáne basqa da kemsitýshilik nysandarynan týyndaǵan zorlyq-zombylyqty kúsheıtedi», - dedi BUU-nyń halyqty qonystandyrý salasyndaǵy qorynyń Qazaqstandaǵy ókili, Qyrǵyzstan men Túrkimenstan boıynsha dırektory Djýlııa Valeze.
Qazaqstannyń Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men ıÝNFPA genderlik teńdikti, jastardyń jynystyq jáne reprodýktıvti densaýlyǵyn ilgeriletýdiń jáne jastar densaýlyq ortalyqtaryn (JDO) nyǵaıtýdyń mańyzdylyǵyn arttyrýda aıtarlyqtaı jetistikterge jetti.
«Ótken jyly qazaqstandyq tájirıbede birinshi ret densaýlyq saqtaý júıesiniń genderlik zorlyq-zombylyq jaǵdaılaryna den qoıý týraly klınıkalyq hattamasy maquldandy. Osy hattamany is júzinde qoldanýǵa kómektesý úshin Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men ıÝNFPA Ulybrıtanııanyń Nur-Sultandaǵy elshiliginiń qoldaýymen alǵashqy medıtsınalyq-sanıtarlyq kómek qyzmetkerleri úshin qazaq jáne orys tilderinde onlaın-kýrsty ázirledi, sebebi olar kóbinese genderlik zorlyq-zombylyqtan aman qalǵan adamdar úshin «alǵashqy baılanys núktesi» bolyp tabylady», - deıdi Qazaqstandaǵy ıÝNPFA ókildigi.