Qazaqstanda aıaqkıim qymbattady

ASTANA. QazAqparat – Ótken jyly otandyq óndirýshiler shamamen 1,7 mln jup aıaqkıim shyǵardy. Eger osy óndiristik kórsetkishterdi 2021 jylmen salystyratyn bolsaq, onda 17,6% ósken. Osy jyldyń birinshi toqsanynda kompanııalar 421 myń jup shyǵarǵan, bul 2022 jylǵy qańtar–naýryzǵa qaraǵanda 38%-ǵa kóp, dep habarlaıdy QazAqparat Energyprom.kz saıtyna silteme jasap.

Uzaq ýaqyt aralyǵyndaǵy dınamıka Qazaqstannyń bylǵary salasyn qarqyndy damyp kele jatqan sala dep ataýǵa kelmeıdi. 1,7–1,8 mıllıon jup shyǵarylym kólemi 2008, 2011 jáne 2015 jyldardaǵy eń joǵary kórsetkish bolyp otyr. Osydan keıin eki-úsh jyl quldyraǵan.

QR Statıstıkalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekterine sáıkes, Qazaqstanda aıaqkıim shyǵaratyn alty kompanııa ǵana jumys isteıdi. Іri kásiporyn — «TarazKojObýv». Jambyl oblysyndaǵy bul zaýyt jylyna 500 myń jup etik, týflı, krossovka jáne etik shyǵarýǵa qabiletti. «Qazlegprom-Almaty» JShS tigin-aıaqkıim fabrıkasynyń da jyldyq qýaty osyndaı. Eń kóne óndirýshilerdiń qatarynda «Jetisý» AQ Almaty fabrıkasyn, «Qazteri» keńestik trestiniń qabyldaǵyshyn ataýǵa bolady.

Aqsha boıynsha bylǵary ónerkásibiniń barlyq kásiporyndary (buǵan aıaqkıim óndirisi jáne terilerden bylǵary óńdeý kiredi) ótken jyly 15,5 mlrd teńgege ónim óndirdi. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 16,6%-ǵa kóp. 2023 jyldyń qańtar–sáýir aılarynda teri ıleýshiler ónimderiniń quny 5,8 mlrd teńgeden asty, ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 26,8%-ǵa artyq.

19,8 mıllıon halqy bar el úshin 1,7 mıllıon jup aıaqkıim tigý — óte az, óıtkeni qazaqstandyqtar 2022 jyly 40,3 mıllıon jup aıaqkıim satyp alǵan. Otandyq aıaqkıim tigýshilerdiń úlesi - naryqtyń nebári 3,3% quraıdy.

Bir qyzyǵy, 15-20 jyl buryn ishki naryqta otandyq aıaqkıim fabrıkalary shyǵarylymynyń úlesi aıtarlyqtaı joǵary boldy — 25% -37%, biraq kólemi qazirgideı az edi. 2011 jyldan bastap qazaqstandyqtar aıaq kıimdi kóbirek jáne jıi satyp ala bastady, ishki naryqta satý kólemi tórt jyl ishinde 15 esege artty — 5,1 mln-nan 80,9 mln jupqa deıin ósti. 2014 jylǵy osy rekordtan keıin aıaqkıim satylymy bir tómendedi, bir kóterildi, biraq jylyna 24 mıllıon juptan tómen túspedi.

Qazaqstandyqtardyń aıaqkıimge degen negizgi qajettilikterin sheteldik jetkizýshiler ótep otyr — ımport 96,7% quraıdy.

Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıtetiniń esepterine sáıkes, QR úshin aıaq kıimniń negizgi jetkizýshisi Qytaı, etik, týflı, báteńke jáne basqa da aıaqkıimderdi jetkizýdegi úlesi boıynsha ekinshi orynda — Túrkııa, úshinshi orynda — Ózbekstan. Ótken jyly elge 38,7 mln jup, osy jyldyń qańtar–naýryz aılarynda — 12,2 mln jup (jylyna plıýs 75,6%) ákelindi.

Importtyń osy deńgeıinde Qazaqstandaǵy aıaqkıim baǵasyn sheteldik jetkizýshiler belgileıdi. Sońǵy jyly eldegi aıaqkıim ónimderiniń aıtarlyqtaı qymbattaýy 2022 jyldyń aıaǵynan bastap baıqaldy. 2022 jyly qarashadan 2023 jyly qańtarǵa deıingi baǵanyń jyldyq ósý kórsetkishteri 18% -19%, al aqpan-naýryz aılarynda 20%-dan asty.

Mamyr aıynyń qorytyndysy boıynsha 18,1%-ǵa ósken. Sonymen qatar, erler týflıi, krossovkalar men etikteri áıelderdikine qaraǵanda birshama qymbattaǵan: sáıkesinshe jylyna 17,8% jáne 16,8%. Eń joǵary baǵa ósimi balalar aıaqkıiminde — bir jylda ol 20,1%-ǵa qymbattady.