Qazaqstanda 11 jasar qyzdar papılloma vırýsyna qarsy vaktsına alady
QR DSM Sanıtarlyq-epıdemıologııalyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy Nurqan Sádýaqasov Kazinform tilshisine bergen suhbatynda elimizde qansha bala ekpe alatynyn jáne qandaı vaktsınalaý kestesi qoldanylatynyn aıtyp berdi.
− Nurqan Oljabaıuly, adam papılloma vırýsy týraly aıtyp berińizshi, bul qandaı vırýs?
— Adam papılloma vırýsy – búkil álemde keń taralǵan, shyryshty qabattar men terini zaqymdaıtyn vırýstar tobynyń jalpy ataýy. Vırýstyń 190-nan astam túri belgili, olardyń kem degende 13-i qaterli isiktiń damýyna ákeledi.
APV negizinen jynystyq qatynas arqyly taralady jáne juqtyrý jaǵdaılarynyń basym bóligi jynystyq qatynas bastalǵannan keıin bolady. Vırýs tez taralady jáne jasýshalardyń qaterli isiginiń qozdyrǵyshyna aınalady, sondyqtan da qaýipti bolyp sanalady.
Kóp jaǵdaıda ınfektsııa esh sımptomsyz ótedi, sondyqtan adamda APV bar-joǵyn arnaıy zerthanalyq taldaýdan keıin ǵana bilýge bolady.
− Qazaqstanda APV-ǵa qarsy vaktsınalaý qashan bastalady?
− Jatyr moıny obyrynyń damýy APV ınfektsııasyna baılanysty ekeni ǵylymı túrde dáleldengen. APV juqtyrý men jatyr moıny obyrynyń aldyn alýdyń jalǵyz ádisi – vaktsınalaý.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetinshe, jatyr moıny obyry álemdegi barlyq qaterli isik aýrýlary qurylymynda 13%-ǵa deıin jetedi. Álemde jyl saıyn jatyr moıny obyrynan 300 myńǵa jýyq áıel qaıtys bolady. Qazaqstanda jyl saıyn 1600-den astam jaǵdaı tirkelip, 500-den astam áıel qaıtys bolady. Qaterli isik aýrýy arasynda jatyr moıny obyry 5-orynda, al ólim-jitim boıynsha – 8-orynda tur.
Qazirgi ýaqytta 125-ke jýyq el (AQSh, Kanada, Aýstralııa, Brazılııa, Venesýela, Ulybrıtanııa) óziniń ulttyq ımmýndaý baǵdarlamalaryna APV qarsy vaktsınany engizdi. QR Densaýlyq saqtaýdy damytýdyń 2026 jylǵa deıingi tujyrymdamasyna sáıkes, «2023-2025 jyldarǵa arnalǵan onkologııalyq aýrýlarmen kúres jónindegi keshendi jospar» sheńberinde adam papılloma vırýsyna qarsy vaktsınalaýdy engizý kózdelgen.
APV-ge qarsy vaktsınalaýdy engizý boıynsha daıyndyq jumystary bastaldy. DDSU 9-14 jas aralyǵyndaǵy qyzdardy vaktsınalaýdy usynyp otyr. Osyǵan baılanysty, Qazaqstanda bıylǵy jyldyń úshinshi toqsanynda 11 jastaǵy qyzdarǵa ekpe salý josparlanýda. Kúzge deıin 11 jastaǵy 175 myńǵa jýyq qyzdy vaktsınamen qamtý kózdelgen.
− Vaktsınalaý jumystary qalaı júrgiziledi?
− Vaktsına bilim berý uıymdarynyń egý kabınetterinde tegin qoljetimdi bolady. Sondaı-aq, ata-ana ótinishimen vaktsınany tirkelgen jeri boıynsha emhanalardan alýǵa bolady.
Vaktsınalaý ata-ananyń nemese qamqorshynyń kelisimimen, esh qarsy kórsetilim bolmaǵan jaǵdaıda, dárigerdiń tekserýinen keıin júrgiziledi. APV-ge qarsy vaktsınalar standartty 0,5 ml kólemde ıyq bulshyqetine egiledi.
− Elimizde APV-ge qarsy vaktsınalaý kestesi qalaı josparlanady?
− DDSU aqparatyna sáıkes, vaktsınalaý kestesi vaktsına salynýy tıis adamnyń jasyna baılanysty anyqtalady.
DDU usynymyn, óndirýshiniń nusqaýlyǵyn jáne QR-da halyqty ımmýndaý jónindegi sarapshylardyń konsýltatıvtik tobyn eskere otyryp, 6 aı aralyqpen eki dozadan turatyn qyzdarǵa arnalǵan APV-ǵa qarsy vaktsınalaý kestesi usynylǵan.
Aıta ketý kerek, kez kelgen vaktsınalaý, sonyń ishinde APV-ge qarsy vaktsınalar aqparattandyrylǵan kelisimdi alǵannan keıin ǵana jasalady.