Qazaqstan jańa meınstrımderge ilese alýy kerek — sarapshy Prezıdent Joldaýy jóninde
«Táýelsizdik alǵan sátten beri Qazaqstan aýqymdy ekonomıkalyq ózgeristerge ushyrady, onyń negizgisi — naryqtyq ekonomıkaǵa kóshý boldy. 1991 jyldan 2023 jylǵa deıin naqty jalpy ishki ónim 274,5% ósti. Jan basyna shaqqandaǵy JІÓ naqty mánde 227,1% ósti. Úı sharýashylyqtarynyń jyldyq tabysynyń da óskeni mańyzdy: sońǵy 10 jylda — 2014 jylǵy 1 mıllıon 590 myń teńgeden 2023 jyly 3 mıllıon 929 myń teńgege deıin ósim bar. HH ǵasyrǵa qazaq dalasy feodaldyq qoǵammen jáne kóshpeli mádenıetpen engen bolsa, HHІ ǵasyrǵa Qazaqstan ýrbanızatsııa shegin eńsergen qoǵam, bilimge 100% qoljetimdilik bar, quqyqtyq, demokratııalyq jáne áleýmettik memleket bolyp kirdi», — deıdi sarapshy.
Biraq eń bastysy, sarapshynyń aıtýynsha, bul ekonomıkanyń turaqty damýy ǵana emes, eldiń ekonomıkalyq jetistikteriniń azamattarymyzǵa qalaı áser etkeni.
«Bolashaqta memleket pen halyq ne nársemen betpe-bet keledi? Qazaqstan ekonomıkasyn ne kútip turǵany memleket pen qoǵamnyń HHІ ǵasyrdyń negizgi aǵymdaryna — tehnıkalyq naryqtar men tehnologııalyq trendterge, ekonomıkadaǵy ınstıtýtsıonaldyq ózgeristerge, tıimdi bank sektoryna qalaı ilese alǵanymen aıqyndalady. Jańa meınstrımderge qanshalyqty ilese alatynymyz kóbinese bilim berý júıesin qanshalyqty ózgerte alatynymyzǵa baılanysty, óıtkeni búginde qoǵam jańa mamandyqtardy úırenip, birneshe ret mamandyq aýystyrýǵa májbúr», — deıdi A. Zabırova.
Joldaýda aıtylǵandaı, ekonomıkany ári qaraı tehnologııalyq damytý qajettiligi, ınjenerlik-tehnıkalyq júıeniń tozýy, medıtsınadaǵy yqtımal syn-qaterler (jańa pandemııalar), klımattyq qaterler — osynyń bári HHІ ǵasyrdaǵy tehnologııalyq kúrdeli syn-qaterlerdi de, memlekettiń qurylymdyq problemalaryn da sheshe alatyn mamandardy, kásibı kadrlardy daıarlaýdyń jańa sapasyn talap etedi.
«Bul turǵyda men bilim berýdegi bir trendti atap ótkim keledi. Halyqaralyq zertteýlerge sáıkes, bilim berýdiń qaıtarymy boıynsha ekinshi orynda (mektepten keıin) kásiptik-tehnıkalyq bilim tur. HH ǵasyrdyń aıaǵynda Ońtústik-Shyǵys Azııada bastalǵan mektep oqýshylarynyń joǵary bilim alýdan bas tartý úrdisi búkil álemge tarala bastady. Bul tendentsııanyń artynda aımaq úshin jergilikti sebepter (halyq sanynyń artýy jáne joǵary bilimniń qymbattyǵy) jáne jahandyq sebepter tur. Jahandyq sebepterdiń qatarynda qazirgi zamanǵy eńbek naryqtarynda jańa kreatıvti ındýstrııalardyń paıda bolýy, mysaly, adamnan joǵary bilim talap etpeıtin, tek daǵdyny qajet etetin sulýlyq salasy, fotografııa sııaqty mamandyqtardyń paıda bolýy. Qazaqstan osy qalyptasyp kele jatqan trendterge nazar aýdaryp, mansaptyq, tehnıkalyq bilim berýdi akademııalyq bilimge onsha qyzyqpaıtyn, naqty mamandyq alýdy qalaıtyn jastar úshin tartymdy etýi qajet», — deıdi áleýmettanýshy.
Tek arnaıy tehnıkalyq bilim alý úrdisi qoǵamnyń tutyný tendentsııalaryn kórsetedi, munda qoǵamnyń bir bóligi úshin damýdan góri tutynýshylyq mańyzdy.
«Qabiletter men daǵdylardyń damý tendentsııasyn qoǵamnyń damýyndaǵy jańa qubylys — kommodıfıkatsııanyń kórinisi deýge bolady, mysaly, zattar ǵana emes, qyzmetter, ıdeıalar, mysaly, din — bári taýarǵa aınalady. Adamnyń naryqtaǵy qundylyǵy, onyń shyǵarmashylyǵy men jetistigi onyń jańa taýarlardy, qyzmetterdi jáne ıdeıalardy maǵynada jáne formada usyný jyldamdyǵymen anyqtala bastaıdy. Bul tek bilim ǵana emes, taýarlardy, qyzmetterdi jáne ıdeıalardy ózgertý daǵdylary kóbirek suranysqa ıe naryqtardaǵy erekshe segment. Sońǵy bes jylda Qazaqstan túrli syn-qaterlerge kezigip keledi — syrtqy oqıǵalar, kómirsýtek shıkizatyn ıgerý modeliniń sarqylýy, ekonomıkanyń jeke sektorynda jumys oryndaryn qurý qajettiligi, sý tasqyny jáne basqa da antropogendi oqıǵalar bar. Biraq biz olarmen kúresemiz, óıtkeni biz ultty myqty etetin nárseni jaqsy túsinemiz. Eń aldymen, bul ulttyń optımızmi jáne halyqtyń bolashaqqa degen senimi», — dep túıindedi A. Zabırova.