«Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigi - Máńgilik Eldiń Uly tarıhy» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda «Táýelsizdik merekesi qutty bolsyn!» degen taqyryppen keshe elordadaǵy «Astana Opera» teatrynda elimizdiń qasterli merekesi - Táýelsizdik kúnine oraı saltanatty sharada Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń sóılegen sóziniń tolyq mátini berilgen. «Eldigimizdiń tumary, erligimizdiń shynary bolǵan Táýelsizdik kúni qutty bolsyn! Osydan 23 jyl buryn adamzat kóginde jaryq juldyz paıda boldy. Ol - kók baıraǵyn shalqytyp, álem tarıhyna mórin basqan Táýelsiz Qazaqstan.
Ǵasyrlar boıǵy halqymyzdyń armany 1991 jyldyń 16 jeltoqsanynda búgingi býynnyń tarıhı tańdaýyna aınaldy. Bul kún - óz taǵdyrymyzǵa ózimiz qojalyq etip, óz bolashaǵymyzdy ózimiz aıqyndaýǵa qolymyz jetken Uly kún. Tarıhı ádilet saltanat quryp, azattyq úshin tógilgen ólsheýsiz qannyń óteýi qaıtqan Umytylmas kún! San dáýir ótse de urpaqtarymyz ulyqtap ótetin Ulaǵatty kún! Altaı men Atyraýdyń, Syrdarııa men Esildiń arasynda elimizdiń jylnamasy altyn árippen jazylǵan Ardaqty kún! Jer betinde myńdaǵan ulttar men ulystar bar. Biz - derbes memleket qurý baqytyna ıe bolǵan 193 ulttyń birimiz. Basqa baqyttyń qonýy bir bólek, sol baqytty baǵalaı bilý bir bólek. Táýelsiz elderdiń barlyǵy birdeı turaqtylyq pen tatýlyqqa uıyp, damýdyń dańǵylyna túse alǵan joq. Táýelsizdik - tarıhtyń syıy nemese búgingi býynnyń menshigi emes. Ol - ótken babalardyń aldyndaǵy qasıetti borysh jáne keleshek urpaqtyń aldyndaǵy zor jaýapkershilik. Biz Táýelsizdigimizge táý etip, táýbe dep, táýekelmen bolashaqqa bet túzep kelemiz. Biz búgin Uly tarıhymyzdyń taǵy bir shebinen senimdi ótip kelemiz»,-dep atap ótti Elbasy.
Bas basylymda «Jasampazdyqtyń jańa joldaryn izdeıdi» degen taqyryppen kólemdi maqala jarııalandy. Keshe Astanada Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketterdiń Úkimet basshylary keńesiniń keńeıtilgen otyrysy ótti. Onda uıymǵa múshe elderdiń aldaǵy ekonomıkalyq damý joldary sóz bolyp, kezdesken syn-qaterlerge birlesip qarsy turý máseleleri alǵa shyqty. Jıyndy ashqan Qazaqstan Premer-Mınıstri Kárim Másimov kún tártibinde qaralatyn máselelerge toqtalyp, álemdik ekonomıkada kezdesip otyrǵan qıyndyqtar týraly áńgimeledi. Uıymǵa múshe memleketter oryn alǵan osy qıyndyqtardan birlesip shyǵý joldaryn qarastyrýy kerek ekenin aıtty. Onyń úshin, ShYU óziniń budan ári qaraı damýynyń joldaryn izdestirýi tıis ekenine nazar aýdardy. «Osyǵan baılanysty bizdiń aldymyzda ShYU-ny 2025 jylǵa deıin damytýdyń strategııasyn ázirleý boıynsha keshendi jumysty júrgizý mindeti tur. Bul óz kezeginde uıymnyń áleýetin ashyp, onyń qýatyn arttyryp, qazirgi zamanǵy syn-qaterlerge der kezinde is-qımyl jasaýǵa qaýqarly etedi. Uıym qyzmetine osylaı serpin berýge bolady», dedi Úkimet basshysy.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Qazaq eliniń eń qymbat merekesi táýelsizdik kúniniń aıasynda el úshin aıanbaı eńbek etip júrgen 1500-deı azamat marapattaldy. Bulardyń qatarynda qoǵamdaǵy barlyq salanyń tabandy da, talantty adamdary bar. Memlekettiń gúldenýi jolynda jan aıamaı úles qosyp kelgen qazaqstandyqtardyń bir tobyna tıisti ataqtary men ordenderin Prezıdent Nursultan Nazarbaev Aqordada arnaıy tapsyrdy.
- Qymbatty otandastar, táýelsizdigimizdiń 23 jyly ishinde qyrýar sharýany atqardyq. Biz memleketti qurdyq, ekonomıkany túzettik, Qazaqstandy dúnıejúzine belgili ettik, - dedi saltanatty rásimniń ashylýynda Elbasy. - Qazaqstandy dúnıejúzine tanyttyq. Áleýmettik jaǵdaı, bilim berý, ǵylym, ónerde kóptegen jetistikterge jettik. Alǵa qoıǵan maqsattarymyzdy oryndap kele jatyrmyz. Munyń bárin jasaǵan bizdiń halyq, osynyń bárine el azamattarynyń eren eńbeginiń arqasynda jettik. Sizder birligimizdi nyǵaıtyp, berekemizdi arttyrýǵa atsalysyp kelesizder. Sondyqtan búgin ózderińizge tapsyrylatyn memlekettik nagradalardyń mańyzy óte zor. Bul marapat sizderdiń eńbekterińizge bergen memlekettiń baǵasy. Bul maqala «Eren Eńbek Erlerin Elbasy da qoldaıdy» degen taqyryppen basyldy.
Osy basylymda «Jeltoqsan qupııasy áli ashylǵan joq» degen taqyryppen maqala basyldy. «Qaharly qyzyl ımperııanyń shańyraǵyn shaıqaltqan 1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisi jóninde kóptegen zertteýler, kitaptar jaryq kórdi. Áli de bul úrdis jalǵasa beretini belgili. Osy oraıda Jeltoqsan kóterilisine baılanysty derekter jınap, 7 kitap shyǵarǵan belgili jýrnalıst, talantty jazýshy, qoǵam qaıratkeri Talǵat Aıtbaıulynyń eńbegi eren ekenin aıta ketkenimiz jón»,-dep jazady gazet.
Bul jóninde Talǵat aǵa bylaı deıdi: - Jeltoqsan kóterilisi - úlken máni bar tarıhı oqıǵa. 1986 jyly jastardyń alańǵa shyǵýyna sebep - ult namysynyń qorlanýy. Adamnyń janyna eń aýyr tıetin jaıt - ulttyq kemsitýshilik. Sol kezde qazaq tiliniń qoldanylý aıasy taryldy, qazaqtyń bolashaǵyna balta shabyldy. Dinmuhamed Qonaevtyń basshylyqtan ketýi bar, osyndaı oryn alǵan jaǵdaılar júregi qazaq dep soqqan namysty jandardyń alańǵa shyǵyp, qarsylyq bildirýine negiz boldy. Alańǵa ol kezde tek stýdent jastar emes, qyzmetkerler men oqýshylar da shyqty. Tolqý tek Almatyny ǵana emes, Qazaqstannyń túkpir-túkpirin qamtydy. Jazýshylar odaǵynda 1986 jyly 26 jeltoqsanda bolǵan jıynda Juban Moldaǵalıevtiń tarıhı sózi aıtyldy «Men muny kórgenimshe, Uly Otan soǵysynda ólip ketkenim artyq edi» dedi ardager qalamger. Jeltoqsan kóterilisiniń ereksheligi - jappaı erlik jasaldy. Keńes odaǵynyń jetpis jyldyq ómirinde mundaı qozǵalys bolǵan emes. Qala kóshelerine 60-70 myń adam shyqty.
***
«Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Qazaq tili» qoǵamy: ýaqyt pen meje" degen taqyryppen Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń prezıdenti, akademık Ómirzaq Aıtbaıulynyń kólemdi maqalasy jarııalandy. «Qoǵamdyq ómirde kásipkerliktegi sekildi tilder arasynda da úzdiksiz báseke júrip jatady. Tilder arasyndaǵy básekege belgili bir tildi tutynýshy eldiń áleýeti, tilge degen memlekettik qamqorlyq, tildi damytyp otyrýdaǵy ǵalymdardyń úlesi, tildiń qoldanysy men damýyn zań arqyly retteý, tildi tutynýshylar sany, sol tilde jaryq kóretin baspa ónimderi, jalpy tildiń óziniń damý deńgeıi, t.b. kóptegen faktorlar áser etedi. Osy jaǵynan kelgende el Táýelsizdigine deıin qazaq tilin qoǵamdyq damý barysyna saı úzdiksiz damytý, onyń básekelik qabiletin arttyrý máselesi kenje qalyp keldi»,-deıdi akademık. Bul jaıynda tolyq bilgińiz kelse, maqalany qarap shyǵyńyz.