Toqaev TMD elderi basshylaryna: Bir-birimizdi negizsiz synap-mineýden aýlaq bolaıyq
Qazaqstan Prezıdenti dástúrli qonaqjaılyǵy jáne Reseıdiń TMD-ǵa tóraǵalyq etý barysynda nátıjeli jumys atqarǵany úshin Vladımır Pýtınge alǵys aıtty.
Memleket basshysy 1991 jyly Almaty Deklaratsııasynyń negizinde qurylǵan TMD-nyń áleýetin bedeldi halyqaralyq uıym retinde odan ári nyǵaıtý Qazaqstan úshin basty basymdyqtyń biri ekenine nazar aýdardy.
– Ótken ǵasyrdyń 90-jyldarynda Balqan túbegindegi sekildi kúrdeli jaǵdaılarǵa postkeńestik aýmaqta jol berilgen joq. Munda Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynyń úlesi zor deýge bolady. Sondyqtan Dostastyqty saqtaý kerek dep oılaımyn. Osy maqsatta ózara senimdi nyǵaıtýdyń eń tıimdi sharalaryn qabyldap, memleketter basshylary deńgeıinde bir-birimizdi negizsiz synap-mineýden aýlaq bolyp, ustamdylyq pen parasattylyq tanytqanymyz jón, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezıdentiniń aıtýynsha, geosaıası turaqsyzdyq pen aýmaly-tókpeli halyqaralyq ahýal jaǵdaıynda ótip jatqan búgingi kezdesý Uıym jumysyna tyń serpin berýge tıis.
– Bizdiń el Ázerbaıjan men Armenııanyń beıbit kelisim jasaýǵa degen umtylystaryn quptaıdy. Sonymen qatar Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy memleketaralyq shekaralardyń jekelegen bólikterin zańdyq turǵydan resimdeýdi aıaqtaý isinde aıtarlyqtaı ilgerileý bar, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent Táýelsiz Memleketter Dostastyǵy jahandyq yntymaqtastyq pen damý úderisine eleýli úles qosyp kele jatqan tıimdi óńirlik uıym retinde halyqaralyq deńgeıde keńinen moıyndalǵanyna toqtaldy.
– Dostastyq BUU-nyń túrli qurylymymen, sondaı-aq basqa da kóptegen halyqaralyq jáne óńirlik uıymmen utymdy baılanys ornatty. TMD-nyń álemdik arenadaǵy bedeli artyp keledi. Byltyr TMD janyndaǵy Baqylaýshy jáne Seriktes mártebesi bekitildi. Bul sheshim Uıymnyń kemeline kelgenin jáne ashyqtyǵyn kórsetedi. Osy júıeli jumysty jalǵastyryp, «TMD +» formatyn qurý týraly máseleni qarastyrýdy usynamyn. Mundaı alań Dostastyqtyń óńirlik baılanystaryn keńeıtýge negiz bolady, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń pikirinshe, álem ekonomıkasynda turaqsyzdyq beleń alyp turǵan jaǵdaıda saýda-ekonomıkalyq yqpaldastyq máseleleri udaıy nazarda bolýǵa tıis.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan úshin TMD naryqtary qashanda mańyzdy ekenin jetkizdi. Elimizdiń syrtqy taýar aınalymynyń tórtten bir bóliginen astamy osy naryqtyń enshisinde.
– 2023 jyly qabyldanǵan Kórsetiletin qyzmetterdiń erkin saýdasy jáne ınvestıtsııalardy júzege asyrý týraly kelisim saýda-ekonomıkalyq baılanystarymyzdy jan-jaqty tereńdetýge yqpal etetinine senimdimin. Sonymen qatar ónerkásiptik kooperatsııa, kedendik retteýdi ońtaılandyrý, jańa logıstıka tizbekterin qalyptastyrý, tsıfrlyq tehnologııalardy engizý máseleleri boıynsha yqpaldastyqty kúsheıtý jumystaryn jalǵastyrýdyń mańyzy zor. Búginde jármeńke saýdasyna suranys joǵary. Osyǵan oraı «Dostastyq jármeńkesi» atty memleketaralyq baǵdarlamany iske qosýdy usynamyn. Onyń aıasynda TMD elderiniń túrli qalalarynda jyl saıyn saýda-sattyqtyń kórigin qyzdyratyn is-sharalar ótkizýge bolady. Oǵan búkil Eýrazııa óńirindegi sheberler men sharýalardy da shaqyrǵan jón. Alǵashqy kórmeni Qazaqstannyń eń kóne qalalarynyń biri – Tarazda uıymdastyrýǵa daıynbyz. Bul shahar ejelde Uly Jibek jolynyń boıyndaǵy mańyzdy torap bolǵandyqtan «kerýenshiler qalasy» dep te atalǵan,– dedi Prezıdent.
Memleket basshysy saýda-ekonomıkalyq kooperatsııanyń tıimdiligi kólik dálizderiniń damýymen tyǵyz baılanysty ekenin atap ótti. Sonymen qatar Qazaqstan negizgi halyqaralyq baǵyttardaǵy temirjol ınfraqurylymyn jappaı keńeıtýge kiriskenin aıtty.
– Byltyr TMD-ǵa múshe memleketterdiń aýmaǵy arqyly ótetin kúre joldardy ózara ushtastyrý tujyrymdamasyn ázirleýdi usynǵan edim. Bul jumysty meılinshe tezirek aıaqtaýymyz kerek. Jalpy, «Bir beldeý, bir jol», «Soltústik – Ońtústik», Transkaspıı baǵyty sııaqty jahandyq jobalardy ózara úılestirý Eýrazııa qurlyǵyndaǵy ekonomıkalyq, ınstıtýtsıonaldyq jáne kólik-logıstıkalyq damýdyń biryńǵaı tujyrymdamasyn qurýǵa múmkindik beredi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent tsıfrlandyrý salasyndaǵy yntymaqtastyqty jandandyrýdy perspektıvti mindettiń biri dep atady.
Qasym-Jomart Toqaev TMD halyqtarynyń mádenı jáne rýhanı baılanystaryn nyǵaıtý máselesine basa nazar aýdardy.
– Mádenı-gýmanıtarlyq yntymaqtastyǵymyzdyń salalary men baǵyttaryn únemi keńeıtip otyrǵanymyz jón. Taıaýda Astana qalasynda ótken Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndaryna 85 elden 2 myńnan astam sportshy keldi. Bul álemde etnosport qozǵalysyna, burynǵy kóshpeli halyqtardyń mádenı murasyna qyzyǵýshylyq zor ekenin kórsetti, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Joǵary oqý oryndary men jastar arasyndaǵy qarym-qatynasty damytý – birlesken jumystyń mańyzdy baǵyty. Memleket basshysy stýdent almasý jáne ǵylymı taǵylymdamadan ótý isin jandandyrý úshin «Dostastyqtyń akademııalyq astanasy» atty jańa baǵdarlamany iske qosýdy usyndy.
Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, Eýrazııalyq qaýipsizdik tujyrymdamasyn birlesip ázirleýdiń de aıryqsha máni bar. Prezıdent mundaı taǵdyrsheshti máseleniń TMD elderinde talqylanýy oryndy dep sanaıdy.
Qazaqstan Prezıdenti kelesi jyly Uly Otan soǵysyndaǵy Jeńistiń 80 jyldyǵyn atap ótýge qatysty oıyn jetkizdi.
– Bul – Dostastyq elderiniń barlyq halqyn biriktiretin aıtýly data. Erkindik pen ádildik saltanatynyń nyshanyna balanatyn mazmundy mereke. Biz ákelerimiz ben analarymyzdyń, soǵys ardagerleri men tyl eńbekkerleriniń adamzat tarıhyndaǵy óshpes erligin árdaıym este saqtaýǵa tıispiz, – dedi Memleket basshysy.
Sóz sońynda Qasym-Jomart Toqaev 2025 jyly TMD-ǵa Tájikstan Respýblıkasynynyń tóraǵalyq etý jáne kezekti sammıtti Dýshanbede ótkizý týraly sheshimdi qoldaıtynyn jetkizdi.
Jıynda Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtın, Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev, Armenııa Premer-mınıstri Nıkol Pashınıan, Belarýs Prezıdenti Aleksandr Lýkashenko, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Tájikstan Prezıdenti Emomalı Rahmon, Túrikmenstan Prezıdenti Serdar Berdimuhamedov jáne Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeev sóz sóıledi.