Qazaqstan Ortalyq Azııanyń ashylýyna oraı saıası reformalardy ótkizýde - Economic Times
* * *
Ortalyq Azııanyń negizgi memleketterinde saıası reformalar bastama alýda. Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev 20 jeltoqsanda Nur-Sultanda, nemese óziniń burynǵy atymen belgili Astana qalasynda ótken Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń ekinshi otyrysy barysynda mıtıng ótkizý sekildi sezimtal máseleler boıynsha mańyzdy saıası reformalar toptamasyn atap ótti.
«Búginde balama kózqarastan qoryqpaý protsesi júrýde. Bılik kelispeýshilik – bul destrýktıvti, qoǵam úshin qaýipti qubylys dep eseptemeıdi», - dedi Toqaev myrza Keńes otyrysynda.
Osylaısha ol óziniń «ártúrli kózqaras – bir ult» formýlasy Ulttyq qoǵamdyq senim keńesinde tikeleı iske asyp jatqanyn atap ótti.
«Bul tek uran nemese ıdeıa ǵana emes, al naqty áreket. Alǵashqy otyrysta Ulttyq keńestiń kún tártibine aýqymdy máseleler spektri engizildi. Barlyq usynystar men bastamalar eskerildi. Tıisti mehanızmder men protsester iske qosyldy. Jumys jalǵasýda», - dedi ol.
Toqaev «óte sezimtal» dep ataıtyn salada memleket naqty nátıjelerge qol jetkizý úshin óziniń saıası erkindigin kórsetip, bul taqyryp Keńes jumysynyń ekinshi kezekte qalatynyn kútken kóptegen sarapshylardyń pikirin joqqa shyǵardy.
«Saıası jańǵyrtý qajettiligine kúmán keltirmeýdiń mańyzy týraly men Qazaqstan halqyna Joldaýymda aıtqan bolatynmyn», - dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Zań qabyldanǵannan keıin beıbit mıtıngter tek tıisti bılik organdaryna ǵana habarlaýdy talap etetin bolady. Toqaev myrza adamdar arasynda «mıtıngiler mádenıetiniń» nasıhattalýy tıis ekenin atap ótti.
«Qoǵam men memleketke óz ustanymyn jarııa etýge barabar qaraıtyn ýaqyt keldi. Bul amalsyz shara jáne oǵan eriksiz emes, sanaly túrde kelgen durys. Mıtıngter tek quqyq qana emes, jaýapkershilik ekenin túsiný qajet», – dedi Toqaev myrza.
Prezıdenttiń aıtýynsha, «múldem jańa zań» bolatyn zań jobasy beıbit mıtıngilerdiń barlyq nysandaryn naqty anyqtaıdy, jergilikti atqarýshy organdardyń ótkizý oryndaryn jáne uıymdastyrýshy, qatysýshy jáne baqylaýshy mártebesin, sondaı-aq olardyń quqyqtary men mindetteri sekildi termınderdi anyqtaý boıynsha quzyretin bekitedi.
Saıası ómirge teń qatysý úshin tosqaýyldardy azaıtý jáne azamattyq qatysý múmkindigin keńeıtý maqsatynda saıası partııa músheleri sanynyń tómengi shegi 40 myńnan 20 myńǵa deıin tómendetiledi. Toqaev myrza partııalar men saılaý týraly zań da birtindep ózgertilýi tıis ekenin atap ótti.
«Biz balamaly kózqarastar men pikirleri bar jańa áleýmettik paradıgmanyń basty shartyn túsinýimiz kerek. Ótken jyldary munda áleýmettik-ekonomıkalyq máselelerdi sheshýge qatysqan belsendi azamattar boldy. Biz balama pikirler men kópshilik pikiri stagnatsııaǵa ákelmeıtinin, kerisinshe, damýdyń negizgi talaptarynyń biri bolyp tabylatynyn túsindik», - dep, Toqaev Qazaqstan Parlamentinde saıası toptar azshylyǵynyń qatysýyn keńeıtý qajettigin atap ótti.
Sonymen qatar, saıası partııalar óz qataryna saılanatyn tizimde áıelder men jastardyń sany keminde 30% qurýyn qamtamasyz etýge mindetti bolady. Bul daýystar sheshim qabyldaý protsesin kúsheıtýge kómektesedi.
«Biz táýelsizdik estafetasyn bilimdi patrıottardyń jańa býyndaryna tapsyrý úshin jastarǵa tek áleýmettik qana emes, sondaı-aq qoǵamdyq-saıası lıftiler jasaýymyz kerek», - dedi Toqaev.
Kvota saıası partııalardy túrli áleýmettik toptarmen neǵurlym belsendi jumys jasaýǵa yntalandyratyn bolady.
Sondaı-aq, Toqaev myrza Qazaqstannyń Syrtqy ister mınıstrligine ólim jazasyn joıýǵa baǵyttalǵan Azamattyq jáne saıası quqyq týraly halyqaralyq paktige jáne onyń Ekinshi Fakýltatıvti hattamasyna qosylý rásimderin bastaýdy tapsyrdy. Qazaqstan 2003 jylǵy jeltoqsannan bastap ólim jazasyna moratorıı saqtaýda.
Toqaev myrza úkimet áli de saıası ózgerister qajettigin túsinetinin atap ótti. «Demokratııa jatsyný men ydyraýǵa emes, damý men jasampazdyqqa qyzmet etýi tıis. Óz jumysymyzda biz damýdyń joǵary maqsattaryna súıenetin bolamyz. Bul jerde popýlızmge jol berilmeýi kerek», - dedi ol.
Qazaqstan Prezıdenti kvazımemlekettik sektordaǵy áleýmettik mańyzy bar mekemelerdiń dırektorlar keńesiniń quramyna azamattyq qoǵam ókilderin engizý ıdeıasyn qoldady. Úkimet irikteý rásimin aıaqtap, osy laýazymdarǵa kandıdatýralardy 1 naýryzǵa deıin usynady.
«Meniń kvazımemlekettik sektorlar kásiporyndarynyń sanyn, sondaı-aq olardyń kóp jaǵdaıda tym artyq qyzmetshilerin qysqartý týraly tapsyrmama qosa memlekettik kásiporyndardyń básekelestik naryqtarǵa ekonomıkalyq tartylýyn azaıtý jóninde jumys júrgizý qajet», - dedi Toqaev myrza.
Eldegi sheteldik jumysshylardyń kvotasy kelesi jyly 40%-ǵa - 49 myńnan 29 myń adamǵa deıin qysqartylatyn bolady. Úkimet jergilikti qyzmetkerlerdi sheteldik jumys berýshilerdiń kemsitýine jol bermeý boıynsha jumysty jalǵastyrady.
Dıpandjan Roı Choýdrı, Economic Times, 26 jeltoqsan 2019 jyl