Qazaqstan men ShUAA taýar aınalymyn eki ese arttyrýǵa nıetti
QR Úkimeti baspasóz qyzmetiniń habarlaýynsha, ShUAA – Qazaqstannyń Qytaıdaǵy barlyq óńirlerdiń ishinde eń iri saýda seriktesi, onyń úlesine Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy ekijaqty taýar aınalymynyń jartysyna jýyǵy tıesili. Ótken jyly ShUAA-men syrtqy saýda kólemi 62%-ǵa ósip, $20,3 mlrd-qa jetti. 2024 jyldyń 9 aıynda Qazaqstan men ShUAA arasyndaǵy taýar aınalymy 22,46%-ǵa artyp, $17,67 mlrd boldy.
«Qazaqstan men Qytaı basshylary eki el arasyndaǵy taýar aınalymyn $100 mlrd-qa deıin arttyrý mindetin qoıǵan bolatyn. Osy turǵyda biz ShUAA-men ózara saýdany eki esege kóbeıtýdi josparlap otyrmyz. Biz eksporttyq jáne ımporttyq taýarlar qurylymyn jáne olardyń áleýetin taldap, Qytaıǵa qosymsha jetkizýge bolatyn 180 taýar túrlerin anyqtadyq. Bul metallýrgııa, munaı-hımııa, tamaq ónerkásibi, hımııa, mashına jasaý, qurylys taýarlary», — dedi Serik Jumanǵarın.
QR Premer-mınıstriniń orynbasary ózara saýdada aýylsharýashylyq ónimderin jedel tasymaldaý úshin Qazaqstan-Qytaı shekarasyndaǵy ótkizý pýnktterinde «jasyl dálizder» engizý boıynsha júrgizilip jatqan jumystardy joǵary baǵalady. Keleshekte tasymaldaýdyń tıimdiligin arttyrý úshin «Nur Joly» – «Qorǵas» ótkizý pýnktinde 24/7 jumys isteý tájirıbesin barlyq avtomobıldik ótkizý pýnktterinde qarastyrý usynyldy. Sonymen qatar Almaty oblysynda («Narynqol-Muzart») jáne Shyǵys Qazaqstan oblysynda («Terekti-Aqtóbek») jańa ótkizý pýnktteriniń ashylý jumystary júrgizilip jatqandyǵy atap ótildi.
Taǵy bir perspektıvaly kólik túri – sý joly. Qazaqstan tarapy Reseı – Qazaqstan – Qytaı mýltımodaldy tranzıttik dálizin qurýdy jáne transshekaralyq Ertis ózenin paıdalanýdy usynady. Alǵashqy kezeńde júk tasymaldaý kólemi 2-2,5 mln tonna bolady dep kútilýde.
«Bul dálizdi damytý úshin Maıqapshaǵaı-Zımýnaı temirjol ótkelin ashý jáne Qazaqstan aýmaǵynda Tuǵyl aýylynda ózen portyn salý josparlanýda. Sondaı-aq ózen arqyly tasymaldaýdy damytý aıasynda Qonaev qalasynan Qytaıdyń Inın qalasyna deıingi transshekaralyq Іle ózeni arqyly marshrýtty damytý jobasy da bar. Bul jobany Qazaqstan men Qytaı bıznesteriniń yntymaqtastyǵy arqyly júzege asyrý múmkin», — dep tolyqtyrdy Serik Jumanǵarın.
Búginde Qytaıdan Eýropaǵa jetkiziletin júk tasymalynyń 80%-dan astamy Qazaqstan arqyly júzege asyrylýda. Kezdesýde 2024 jyldyń 9 aıynda Ortalyq dáliz boıynsha tasymal kólemi ótken jyldyń barlyq kórsetkishterinen 23%-ǵa artyp, 3,4 mln tonnany quraǵany aıtyldy. 2030 jylǵa deıin tasymal kólemin jylyna 10 mln tonnaǵa deıin arttyrý josparlanýda.
Serik Jumanǵarın Qazaqstan Qytaıdan Eýropaǵa jáne keri baǵytta júk tasymaldaý kóleminiń ósýin tolyq qamtamasyz etýge nıetti ekenin atap ótti. Sonymen qatar 2029 jylǵa qaraı konteınerlik poıyzdardyń sany 600-den 2000 birlikke deıin arttyrý týraly kelisim jasaldy. Sondaı-aq qazaqstandyq taraptyń «Qorǵas» stansasy aýmaǵynda qurǵaq júkterdi, konteınerlerdi, astyqty saqtaý jáne aýystyryp tıeý úshin mýltımodaldy logıstıkalyq termınal salýǵa daıyn ekenin jetkizdi.
Ma Sınjýı ShUAA partııa komıtetiniń atynan Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy yntymaqtastyqty ilgeriletýge qosqan úlesi úshin el basshylyǵyna alǵys aıtyp, taraptar arasyndaǵy ózara qarym-qatynastar qazir eń jaqsy damý satysynda ekenin atap ótti. Ol sondaı-aq Qazaqstan tarapynyń taýar aınalymyn arttyrý týraly usynysyn qoldap, ShUAA-da paıdaly qazbalar men tústi metaldar, aýylsharýashylyq jáne basqa da ónimderdi jetkizý úshin qajetti kólemde partııalar bolǵan jaǵdaıda, olardy satyp alýǵa daıyn kompanııalar bar ekenin jetkizdi.
Serik Jumanǵarın Qazaqstan men ShUAA arasyndaǵy bıýrokratııalyq kedergilerdi azaıtý máselesin kóterdi. Bul máselelerdiń kópshiligi Qazaqstannyń aýylsharýashylyq ónimderin Qytaıǵa jetkizýge qatysty. Bul astyq júk tasymalyna baqylaýdyń kúsheıtilýi, synamalar alý kezeńiniń uzartylýy, sondaı-aq Qazaqstan kompanııalaryn Qytaıdyń eksporttaýshylar reestrine akkredıtteý protsedýralarynyń uzaqtyǵy. Aýylsharýashylyq ónimderiniń Qytaıǵa jetkizilim kólemin arttyrý úshin kartop pen qant qyzylshasynyń fıtosanıtarlyq talaptaryna qatysty hattamalardy kelisý, qus etin eksporttaý, Qazaqstannyń soltústik-batys jáne ortalyq aımaqtarynan sıyr eti men shoshqa etin Qytaıǵa eksporttaýǵa arnalǵan shekteýlerdi alyp tastaý, salqyndatylǵan et, jylqy eti jáne basqa da et ónimderine arnalǵan veterınarlyq talaptardy kelisý qajet bolady.
Kezdesý qorytyndysy boıynsha QR Premer-mınıstriniń orynbasary Serik Jumanǵarın Ma Sınjýıdi kelesi jyly Qazaqstanǵa resmı saparmen kelýge shaqyrdy.
Osyǵan deıin Premer-Mınıstriniń orynbasary Serik Jumanǵarınniń keler jyldary fermerlerge bólinetin nesıe 1,5 trln teńgege jetkiziletini týraly aıtqanyn habarlaǵanbyz.