Qazaqstan men Reseı koronavırýspen qalaı kúresip jatyr
«Bıliktiń COVID-19 koronavırýs epıdemııasynyń qaýpine qarsy amalynyń eki stsenarıi týraly aıtylady qazir. Onyń biri – «qytaılyq» amal. Ol boıynsha elde tótenshe jaǵdaı engizilip, qalalardy jaýyp tastap, halyqtyń qozǵalysyn shekteýge deıingi qatań karantındik sharalar qabyldanady. Al ekinshi «ıtalııalyq» ádiske kóz júgirtsek, bastapqyda sharalar tek keńes berý sıpatynda bolady da, halyqtyń bul ómiri ınfektsııanyń keń taralýyna jol ashady», - deıdi saıasattanýshy.
Áıtse de, qolyn kesh sermegenimen Italııa, Ispanııa, Frantsııa, Germanııa, tipti Ulybrıtanııa (sońyna deıin berilgisi kelmegen) jappaı karantındi engizdi aqyry. Aınalyp kelip bári de Ýhannyń tájirıbesin qolaı kórip otyr. Saıasattanýshynyń aıtýynsha, Reseıde tótenshe jaǵdaı men karantınniń ornyna jumyssyz apta tártibi engizilgen (28 naýryzdan 5 sáýirge deıin). ıAǵnı bizdiń kórshi memleket joǵaryda atalǵan amaldyń ekinshisin tańdaǵan.
«Degenmen Reseı Federatsııasynyń keıbir sýbektisinde karantınge uqsas rejım engizilip te qoıdy. Máselen Máskeý meri Sergeı Sobıanın 30 naýryzdan bastap «jalpyǵa ortaq oqshaýlaný rejımin» engizdi. Óz kezeginde saıasattanýshy Ekaterına Shýlmannyń pikirine qulaq assaq, elde tótenshe jaǵdaı engizilmegendikten, bul rejım - tek keńes berý sıpatyndaǵy ǵana shara.
Birinshi aıyrmashylyq. Qazaqstan TJ engizgenimen, Reseı bul sharany qup kórmedi
Qazaqstan bolsa qytaılyq stsenarııdi ustandy. Elde alǵashqy juqtyrǵandar tirkelisimen-aq jumyldyrý rejimin jarııalap, elde tótenshe jaǵdaıdy engizdi. Karantınge birinshi bolyp Almaty men Nur-Sultan qalasy jabylsa, keıin Qaraǵandy, artynsha qala mańyndaǵy aýyldar, Aqmola oblysy, Aqtóbe qalasy men oblysy, Atyraý qalasy jabyldy. Jambyl oblysynda shekteý sharalary engizildi.
TJ rejiminiń tártibi qandaı?
1. Juqtyrý oshaqtaryna blok qoıylady. Mundaı shara Ýhanda óziniń tıimdiligin kórsetken edi.
2. Aımaqtar arasyndaǵy jolaýshylar tasymalyna shekteýler engizildi. Al Reseı bolsa syrtqy perımetr boıynsha ǵana jabyldy.
3. TJ rejimi Qarýly kúshterge Nur-Sultan, Almaty jáne ózge de qalalardy dezınfektsııalaý jumysyna tartýǵa múmkindik beredi. Reseıde mundaı sharalar múlde qolǵa alynbaǵan.
Sonymen qatar Qazaqstanda epıdemııaǵa qarsy sharalardyń aldyńǵy qatarynda júrgen dárigerler, polıtsııa qyzmetkerleri men ózge mamandar syılyqaqyǵa ıe boldy. Artynsha QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Dáýren Abaev koronavırýs indetimen kúresip jatqan dárigerlerge úsh sanat boıynsha jalaqysyna ústemeaqy qosylatynyn málim etti. Birinshi top - bul reanımatsııa bólimderimen qosa alǵanda juqpaly aýrýlar stantsıonarlarynyń dárigerleri, orta jáne kishi medıtsına qyzmetkerleri. Barlyǵy - 3 284 maman. Olardyń jalaqysyna ústemaqy aıyna 850 myń teńgeni quraıdy.
ıAǵnı, ortasha aılyǵyn qosqanda olar aıyna shamamen 1 mln teńgeniń ústinde alady. Ekinshi top - provızorlyq statsıonar men jedel járdem qyzmetteriniń dárigerleri, orta jáne kishi medıtsına qyzmetkerleri. Barlyǵy - 11 951 maman. Olardyń ústemaqysy aıyna 425 myń teńgeni quraıdy. ıAǵnı, ortasha aılyǵyn qosqanda olar aıyna shamamen 600 myń teńge alady.
Mınıstrdiń aıtýynsha, úshinshi topqa karantındik statsıonar dárigerleri, orta jáne kishi medıtsına qyzmetkerleri, sanıtarlyq dárigerler,jedel járdem júrgizýshileri jáne taǵy basqalary kiredi. «Barlyǵy - 10 994 qyzmetker. Olar aıyna 212 myń teńge ústemeaqy alady. ıAǵnı, ortasha aılyǵyn qosqanda olar shamamen 380 myń teńge alady.
Ekinshi aıyrmashylyq – áleýmettik qoldaý sharalary
Bul rette Qazaqstan men Reseıdiń uqsas tustary barshylyq.
Qazaqstanda osy jyldyń 1 qańtarynan bastap AÁK-tiń jańa formaty engizilip, kópbalaly otbasylarǵa járdemaqy, balalarǵa áleýmettik kómektiń kepildendirilgen paketi (mektepte tamaqtandyrý, qoǵamdyq kólikte júrý boıynsha jeńildik) beriledi.
Reseıde bolsa úsh jastan jeti jasqa deıingi balalarǵa da tólemder qarastyrylǵan. Daǵdarysqa baılanysty balalarǵa bul tólem shildeden emes, maýsym aıynan bastap beriletin boldy.
Qazaqstanda halyqtyń az qamtylǵan tobyna – kópbalaly analarǵa, múgedekter men azamattardyń ózge de sanattaryna tegin turmystyq azyq-túlikti jetkizý boıynsha ataýly kómek sharasy qarastyrylǵan. Nur Otan partııasynan habarlaǵandaı, «Biz birgemiz» aktsııasy aıasynda elde 12 myń otbasy osyndaı kómekti alyp otyr.
Al Reseıde sáýir aıynan bastap ana kapıtalyna quqyǵy bar otbasylarǵa úsh jasqa deıingi ár bala úshin aıyna qosymsha bes myń rýbl aýdarylady.
Qazaqstanda tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty kirisinen aıyrylǵan otbasylarǵa aı saıyn 42 500 teńgelik ótemaqy beriledi. Qazirgi tańda ótemaqy alý úshin ótinim berý protsedýrasy barynsha jeńildetilýde.
Qazaqstanda da, Reseıde de turmystyq jáne ıpotekalyq nesıeler boıynsha kanıkýl engizilgen. Alaıda Qazaqstanda nesıeni shegerý sharalary qosymsha sharttardy talap etpeıdi. Al Reseıde aılyq kiristiń 30 paıyzǵa qysqarǵanyn dáleldeýge týra keledi.
Qazaqstanda sonymen qatar tótenshe jaǵdaı kezinde halyqqa arnalǵan taǵy birneshe jeńildik bar:
- halyqtyń mobıldik baılanys men ınternetke qoljetimdiligin arttyrý, sonymen qatar qaryz kezde de qazaqstandyq ınternet-resýrstarǵa tegin kirý;
- kommýnaldyq qyzmetterdiń tólem mólsherin azaıtý;
- áleýmettik mańyzy bar taýarlardy memlekettik turǵyda baqylaý.
Al reseılik daǵdarysqa qarsy sharalardyń ishinde aıaqty ańdap basar tustar bar. Máselen 1 mln rýbldan asatyn bank salymy men ınvestıtsııasynan túsetin paıyzdyq kiriske 13 paıyzdyq salyq salynbaq. Reseılik bankterdegi salymdardyń basym bóligi (55 paıyzdan kóbi) osy salyqqa ilinip ketkeli tur.
«Koronavırýsqa qarsy kúreste Qazaqstan ustanyp otyrǵan «jappaı qarantın» tıimdi me, álde Reseı ustanǵan ishinara shekteý sharalary jemisti me? Qazir bul suraq tereń talqy taqyrybyna aınalǵan. Karantın durys degender vırýstyń taralýyna jol bermeý kerek, densaýlyq saqtaý salasy naýqastardyń kóptiginen kúırep ketpeýi tıis deıdi. Al ekinshi amaldy jón sanaıtyndar «ulttyń ujymdyq ımmýnıtetin» qalyptastyrý kerektigin, vırýstan qashpaý kerektigin aıtady. Bul teorııany ustanýshylardyń biri - brıtandyq Borıs Djonson bolǵanymen, ol da kópke barmaı ózi de indetti juqtyryp, eldi karantınge jabýǵa májbúr boldy. Qalaı bolsa da, eki taraptyń amalynyń qaısy durys ekenin ýaqyt kórsetedi», - deıdi Janar Tólendınova.