Qazaqstan men Ózbekstan qýatty ekonomıkalyq keńistik qura alady – Ózbekstan elshisi
- Qurmettielshi myrza, Siz Ózbekstan men Qazaqstan arasyendaǵy qarym-qatynastardy qalaısıpattar edińiz?
- Aldymen «QazAqparat» agenttiginiń qalyńaýdıtorııasyna amandyq tileımin. Elderimizdiń basshylary – Qazaqstannyń TuńǵyshPrezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev pen Ózbekstan Prezıdenti ShavkatMıromonovıch Mırzıeevtiń senimdi qarym-qatynasy eki memleket arasyndaǵyqatynastardy, strategııalyq áriptestikti jańa deńgeıge shyǵardy. Dostyq, odaqtyqqatynastardyń jańa beti ashyldy. Eki memleket lıderleri ekijaqty qatynastardyodan ári tereńdetýliń irgesin qalady.
Muny yntymaqtastyqtyń barlyq baǵytynan kórýgebolady. Sońǵy 2 jylda qarym-qatynastarymyz aıtarlyqtaı jandana tústi. 2017 jylyÓzbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Shavkat Mırzıeev Qazaqstanǵa alǵash retsaparmen keldi. Keıin Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti NursultanNazarbaev memlekettik saparmen Ózbekstanǵa bardy. Sol kezde 2018 jyldyQazaqstandaǵy Ózbekstan jyly dep jarııalaý týraly kelisimge qol jetkizildi. Al2019 jyl Ózbekstanda Qazaqstan jyly dep jarııalandy.
2018 jyly ótkizilgen 200-ge jýyq is-shara tekmádenı-gýmanıtarlyq salany ǵana emes, yntymaqtastyqtyń barlyq salasyn qamtydy.Sonyń ishinde saıası, saýda-ekonomıkalyq salalar, qaýipsizdik máseleleri,mádenıet, ǵylym-bilim, t.b. Óz basym óńiraralyq yntymaqtastyqty aıryqsha atapkórsetken bolar edim.
Budan tys, byltyr eki el bıznesmenderiniń iskerlikkeńesiniń alǵashqy forýmy, sondaı-aq alǵashqy óńiraralyq forým ótti. Kóptegenkásipkerler arasynda jalpy somasy 2 mlrd dollardan asatyn kelisimder jasaldy. Bulkeremet kórsetkish. Eki eldiń joǵary oqý oryndary arasyndaǵy yntymaqtastyqty daerekshe atap ótemin.
Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyńalǵashqy memlekettik saparyn Tashkentke jasaǵanyn ózbekstandyqtar jaqsylyqtyńbelgisi dep qabyldady. Sol oqıǵa QR Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy negizin qalaǵansaıasatty jalǵastyryp, ári oǵan tyń serpin berdi.
Bıyl biz úkimetaralyq komıssııanyń 18-otyrysynótkizdik. Kezdesýler barysynda saýda-ekonomıkalyq, mádenı-gýmanıtarlyqsalalardaǵy ekijaqty qatynastardyń nyǵaıyp kele jatqany baıqaldy. Komıssııaotyrysynyń deńgeıi úkimetter basshylaryna deiın kóterildi. Qazaqstanda ózbekbıznesmenderiniń qatysýymen ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrý týraly 7 qujatqaqol qoıyldy.
2019 jyldyń alǵashqy jartysy qarqyndy bastaldy.Qurmetti Qasym-Jomart Toqaev myrzanyń Ózbekstanǵa sapary kezinde ÓzbekstandaQazaqstan jyly ashyldy.
- ÓzbekstandaǵyQazaqstan jyly týraly tolyǵyraq aıtsańyz…
- Jalpy, Ózbekstandaǵy Qazaqstan jyly aıasynda200-ge jýyq is-shara ótkizý josparlanǵan. Ózbekstandaǵy Qazaqstan jylyn atap ótýjol kartasynda mádenı-gýmanıtarlyq saladaǵy 80-ge jýyq is-shara belgilendi.
Osy jol kartasyn Prezıdentimiz qurmetti ShavkatMırzıeev bekitti. Birinshiden, Ózbekstanda Qazaqstan ǵylymy men bilimi aptalyǵyótkizildi. Onyń aıasynda Qazaqstannyń túrli joǵary oqý oryndarynyń basshylarybizdiń elge bardy.
Shymkent teatry Ózbekstan Respýblıkasynyń túrli óńirinegastroldik saparlaryn uıymdastyrdy. Úshinshiden, menińshe, eń mańyzdy shara«Astana Opera» teatrynyń Ózbekstanǵa sapary boldy. Qazaqstannyń mınıstrleri,túrli departamentteriniń basshylary jáne iskerlik orta ókilderi Ózbekstanǵabardy. 200-ge jýyq kásipkerdiń qatysýymen iri bıznes-forým ótkizildi, birneshekelisimsharttarǵa qol qoıyldy.
Almatyda týrızmge arnalǵan halyqaralyq sharaótkizildi. Onda Ózbekstannyń týrıstik operatorlary qazaqstandyq áriptesterimen80-nen astam kelisim jasasty.
Bizdiń tarıhymyz óte baı. Ortaq tarıhymyz. Jastarmindetti túrde óz tarıhyn bilýi, Ózbekstandaǵy, Qazaqstandaǵy tarıhı oryndarǵabarýy tıis. Qazir kópshilik kıeli jerlerge táý etý úshin Tashkent, Samarqant, Buhara,Naýaı oblystaryna barady. Al Ózbekstan azamattary Túrkistan men Arystan babqa,Almaty men Nur-Sultanǵa saıahattaıdy. Byltyr Ózbekstanǵa 2,3 mln qazaqstandyq týrıstbaryp, Ózbekstannan Qazaqstanǵa 2,5 mıllıonnan astam adam saıahattaǵan.
- Sizeki eldiń tarıhı damý ereksheligin, ortaq mádenıetin, tutas tamyry men kórshiekendigin atap kórsettińiz. Eki eldiń arasyndaǵy qarym-qatynastardy baýyrlastyqári strategııalyq dep ataýǵa bola ma?
- Olar ári baýyrlastyq, ári strategııalyqqatynastar dep senimmen aıta alamyn. 2017 jyly Nursultan Nazarbaev memlekettiksaparmen Ózbekstanǵa bardy. Bizdiń strategııalyq, odaqtastyq qatynastarymyzdykeńeıtý týraly birneshe qosymsha kelisimderge qol qoıyldy.
Osyǵan tarıhı turǵyda baǵa berer bolsaq, biz -baýyrlas halyqpyz. Bizdiń tarıhymyz, tamyrymyz bir, oǵan eshkim daý aıtaalmaıdy. Búginde ózbekstandyqtar Qazaqstannyń qysqa merzim ishinde TuńǵyshPrezıdent – Elbasynyń arqasynda qol jetkizgen jetistikterin maqtan etedi. Budanbólek, Qazaqstannyń saıası arenasynda bolǵan mańyzdy oqıǵa – Prezıdent saılaýy qazaqstandyqtardyńsaıası turǵyda kemeldengenin kórsetti.
Saılaýda Ózbekstannan 50-den astam baqylaýshyboldy. Olardyń qatarynda TMD, ShYU, EQYU jáne depýtattyq korpýs ókilderi bar.Sondaı-aq Ózbekstan OSK tóraǵasy da saılaý ýchaskelerin baryp kórdi. Eshbir jerdeóreskel ereje buzý oqıǵalary baıqalǵan joq. Qazaqstandaǵy saılaý ashyq,demokratııa jáne zań sheńberinde ótkizildi.
Eske sala keteıik, Qazaqstanda 10 myńǵa jýyqózbekstandyq stýdent bilim alady. Osynyń ózi de bizdiń dostyq, strategııalyq árisenimdi qarym-qatynastarymyzǵa aıǵaq. Elde Ózbekstan azamattarynyń alańsyzturýyna, oqýyna, jumys isteýine, kelýine barlyq jaǵdaı jasalǵan. Bizdiń elde deulty qazaq azamattarymyzǵa barsha jaǵdaı jasalǵan. Mektepter, til ortalyǵy bar.
- Qol jetken jetistikterge qaramastan, ekonomıkanyń qaısalalaryndaǵy yntymaqtastyqty kúsheıtý qajet dep sanaısyz?
- Búginde bizdiń aldymyzda jyldyq taýar aınalymyn5 mlrd dollarǵa jetkizý mindeti tur. Bul úlken kórsetkish, degenmen osy maqsatqajetý úshin búkil múmkindikter bar.
Avtomobıl jasaýda erekshe joba damytylýda. Jýyrdabiz «Ravon 3» jáne «Ravon 4» avtomobılderin tanystyrdyq. Bular «Qazaqstandajasalǵan» brendimen shyǵarylady. Bul qol jetken kelisimderge sáıkes iskeasyrylǵan Ózbekstan-Qazaqstan jobasy.
Toqyma kesheni damytylady. Eki tarap ta maqtaósirýmen qatar ony óńdep, daıyn ónim shyǵaratyn óndiris jasaýǵa nıetti.Agroónerkásip keshenindegi yntymaqtastyqtyń da múmkindikteri zor. Bizdińóńirlerdiń klımattyq jaǵdaılary qajetti aýyl sharýashylyq daqyldaryn ósirýgemúmkindik beredi, eger birlesken kásiporyndar salsaq, úshinshi naryqqa shyǵa alamyz.
Yntymaqtastyqtyń baǵyttary az emes. Onyń arasyndaazyq-túlik ónimderin óńdeý, mal sharýashylyǵy, balyq sharýashylyǵy, qus sharýashylyǵybar. Agroónerkásip kesheniniń 17 baǵyty boıynsha da birlese jumys atqarýǵamúmkindikterimiz bar. Budan bólek, ǵylymı yntymaqtastyqtyń da bolashaǵy bar.
Sonda da týrızm máselesine erekshe toqtalǵymkeledi. Bizdiń elderge týrıster aǵynyn eselep arttyratyn týrıstik klaster,týrıstik baǵdardy qurý qajet. Jibek jolyn zertteý úshin Ózbekstanǵa keletinadamdar Qazaqstanǵa da at basyn burýy tıis dep sanaımyn. Sonda ǵana tarıhıjoldyń tolyq kelbeti ashylady.
Týra sol sııaqty, Qazaqstanǵa kelgen týrısterÓzbekstanǵa da barsyn. Osy maqsatta shartty túrde «Altyn sharshy» dep atalatynjobany qarastyryp jatyrmyz. Máselen, Reseıde «Altyn saqına» bar ǵoı, bizdiń«Altyn sharshy» jýyq arada iske asady dep úmittenemiz.
Búgingi tańda Nur-Sultannan Tashkentke aptasyna 6reıs ushady. Qazaqstannyń ulttyq tasymaldaýshysynyń reısteri. Ózbekstannan datýra sonsha reıs ushyp shyǵady. Budan bólek, Almaty-Tashkent, Tashkent-Almatybaǵytynda 10-ǵa jýyq reıs qatynaıdy.
Budan tys, Tashkent – Almaty – Nur-Sultan temirjolbaǵdary ashyldy. Tashkentten týra Nur-Sultanǵa tartatyn 8 avtobýs baǵdary júriptur. Qaıtalap aıtamyn, Qazaqstan men Ózbekstannyń ekonomıkasy bir-birintolyqtyryp turady. Biz birlesip Ortalyq Azııa aýmaǵynda qýatty ekonomıkalyqkeńistik qura alamyz.
- Sarapshylardyńarasynda búkil Ortalyq Azııanyń bolashaǵy Qazaqstan men Ózbekstannyń saıasattaǵy,ekonomıkadaǵy yntymaqtastyǵynyń sapasy men deńgeıine baılanysty degen pikir basym.Siz osyǵan kelisesiz be?
- Tolyq kelisemin, óıtkenibúgingi tańda joǵary nátıjelerge jalǵyz júrip jetý múmkin emes. Onyń ústineelderimiz, halyqtarymyz burynnan dostyqty qadirlep keledi. Bizdiń tarıhıtamyrymyz ortaq. Ýaqyt faktoryna qarasaq, 90-jyldardyń basynda Ózbekstannyńekonomıkasy qandaı boldy daǵy, Qazaqstannyń ekonomıkasy qandaı edi?
Mynanyanyq aıta alamyn, Qazaqstannyń ekonomıkalyq modeli postkeńestik keńistiktińbárine úlgi. Bizdiń Ózbekstanda kóptegen salalar damyp keledi, demek biz birlesipqosymsha jumys oryndaryn ashý, jańa óndiristerdi iske qosý, noý-haýlardypaıdalaný, tehnologııalardy engizý sııaqty ekonomıkalyq máselelerdi sheshe alamyz. Ekiel arasyndaǵy jaqyn, senimge negizdelgen qatynastar Ortalyq Azııa óńirinde jańasaıası, ekonomıkalyq landshaft qurýǵa múmkindik beredi.
- Suhbatyńyzǵarahmet!
Avtor: Arnur Rahymbekov