Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy saýda jańa rekordtyq deńgeıge jetti – Memleket basshysy
Іs-sharaǵa Qazaqstan Prezıdentinen bólek, QHR tóraǵasy Sı Tszınpın, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Tájikstan Prezıdenti Emomalı Rahmon, Túrikmenstan Prezıdenti Gýrbangýly Berdimuhamedov jáne Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeev qatysty, dep habarlaıdy QazAqparat Aqordanyń resmı saıtyna silteme jasap.
Qazaqstan Prezıdenti sóılegen sózinde Qytaı basshysynyń osyndaı mańyzdy ári der kezinde qolǵa alynǵan is-sharany ótkizý týraly bastamasyna rızashylyǵyn bildirdi.
– Biz birneshe ǵasyrdan beri tarıhı qarym-qatynas ornatyp kelemiz. Tatý kórshi bolǵanymyzdy jáne ózara tıimdi yntymaqtastyqtyń osyndaı tabysty tájirıbesin shyn júrekten baǵalaımyz. Qurmetti Tóraǵa Sı Tszınpın, Sizdiń bedeldi jáne tıimdi basqarýyńyzben Qytaı Halyq Respýblıkasy óziniń damýynda tańǵalarlyq jetistikterge jetti. Qytaı qazir órleýdiń barlyq negizgi kórsetkishteri boıynsha álemdik kóshbasshylar tobyna kirýge laıyq, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan-Qytaı yntymaqtastyǵynyń zor qarqyndylyǵymen, joǵary senimge jáne shynaıy tatý kórshilikke negizdelýimen erekshelenetinin atap ótti.
– Búginde ekijaqty saýda jańa rekordtyq deńgeıge jetip otyr. Ótken jyldyń 11 aıynyń qorytyndysy boıynsha bul kórsetkish 17 mıllıard dollarǵa deıin jetken. Qytaıdyń Ortalyq Azııa elderine quıǵan 40 mıllıard dollar ınvestıtsııasynyń jartysy Qazaqstanǵa tıesili. Sondyqtan bizdiń elimizdiń Qytaıǵa aımaqtaǵy eń iri saýda-ınvestıtsııalyq seriktes atanýy zańdy, – dedi Prezıdent.
Prezıdent sheteldik ınvestorlardy, onyń ishinde qytaılyq seriktesterin odan ári jan-jaqty qoldaýǵa múddeli ekenin jetkizdi.
– Qazirgi kezde Qazaqstan Úkimeti ınvestorlarǵa barynsha qolaıly jaǵdaı jasaýǵa baǵyttalǵan jańa ınvestıtsııalyq saıasat ázirleýde. Mundaı saıasat – Qazaqstannyń jańa ekonomıkalyq baǵdarynyń ajyramas bóligi, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev energetıka salasyndaǵy ózara yqpaldastyqtyń jáne ınfraqurylymdyq, onyń ishinde «Bir beldeý – bir jol» megajobasy aıasyndaǵy jobalardy iske asyrýdyń strategııalyq sıpatyn atap ótti. Prezıdenttiń aıtýynsha, ótken 30 jyldyń ishinde Ortalyq Azııa memleketteri tatý kórshilikke jáne bir-birine turaqty qoldaý kórsetýge negizdelgen shynaıy yntymaqtastyq ornata aldy.
Memleket basshysy Qytaıdyń BUU Qaýipsizdik Keńesiniń turaqty múshesi retinde eýrazııalyq keńistikte beıbitshilikti, qaýipsizdik pen ilgerileý isin nyǵaıtýda mańyzdy ról atqaratynyn aıtty. Bul, ásirese, terrorızm, ekstremızm jáne transulttyq qylmysqa qarsy kúreske baılanysty. Bul rette, Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy qańtar aıynyń basynda elimizge lańkesterdiń asqan qanypezerlikpen shabýyl jasany týraly aıtty.
– Memleket, ult retinde bul qaıǵyly oqıǵadan sabaq aldyq jáne tez arada qalpymyzǵa keletinimiz sózsiz. Qazirgi kezde memlekettik basqarý isin, ulttyq qaýipsizdik júıesin jáne ekonomıkalyq saıasatty qaıta formattaý jáne reformalaý baǵytynda barynsha jumys júrgizilýde. Osylaısha jańa Qazaqstan qurý isine kirisip kettik, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysy Ortalyq Azııanyń zor áleýetin ashýǵa baǵyttalǵan jańa sheshimder men tetikterdi izdeý máselesine erekshe mán berdi. Prezıdenttiń aıtýynsha, sońǵy jyldary óńiraralyq yntymaqtastyq jańa ári sapaly deńgeıge kóterildi jáne memleketterdiń qarqyndy jáne senimdi dıalogy, onyń ishinde turaqty konsýltatıvti kezdesýler formatyndaǵy sharalar negizgi ról atqarady.
Sonymen qatar birlesken kásiporyndar sanynyń artqany, ónerkásip, energetıka, mashına jasaý, aýyl sharýashylyǵy jáne basqa da sektorlardaǵy mańyzdy jobalardyń iske asyrylyp jatqany aıtyldy. Saýda kedergileri birtindep joıylýda. Zamanaýı ótkizý beketteri ashylyp, qosymsha áýe jáne temirjol baǵyttary iske qosylyp jatyr.
– Biz shekaradaǵy kedendik tártipti retke keltirý úshin zańsyz áreket etip, bızneske túrli kedergi jasaǵan teris pıǵyldy kásipkerlermen kúres júrgize bastadyq. Zańǵa qaıshy mundaı árekettermen kúrestiń nátıjesin jaqyn arada kóretinimizge senimdimin. Qazaqstanǵa keletin ımporttarǵa jáne úshinshi elderge jasalatyn tranzıtke zııan kelmeıdi. Úkimetke jáne quqyq qorǵaý organdaryna tıisti tapsyrmalar berdim, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezıdenti «Ortalyq Azııa – Qytaı» ózara is-qımyl formatynyń úlken múmkindikterin tıimdi paıdalaný qajettigine basa mán berdi. Osyǵan baılanysty Memleket basshysy ortaq múddelerdi eskere otyryp, mynadaı mindetterdi sheshýdi nazarǵa alý qajettigin atap ótti.
Eń aldymen, Memleket basshysy saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty odan ári nyǵaıtý úshin barynsha kúsh salý kerek ekenin aıtty. Onyń pikirinshe, bul saýda aınalymy qurylymyn ártaraptandyrýdy, kedergilerdi joıýdy, keden isin retke keltirýdi jáne ınnovatsııalyq sheshimder engizýdi kózdeıdi.
– Qazaqstan Qytaıǵa eksporttalatyn taýar túrlerin 135-ke jetkizýge ázir, onyń ishinde aýyl sharýashylyǵy jáne azyq-túlik ónimderiniń aqshalaı kólemi bir mıllıard dollardan asady. Osyǵan baılanysty saýda jáne kólik boıynsha ózara birlesken tásilderdi ázirleý úshin mınıstrlikter deńgeıinde «Ortalyq Azııa – Qytaı» konsýltatsııalar mehanızmin iske qosýdy usynamyn, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev «Bir beldeý – bir jol» jobasyn odan ári ilgeriletýdi, onyń ishinde joǵary qosymsha qun salyǵy bar iri jobalardy iske asyrý arqyly birlesken jumystardy jandandyrýdy ekinshi mindet retinde atady.
– Eń aldymen, bul tsıfrlandyrý, jasyl tehnologııalar jáne ınnovatsııalar salalaryna qatysty. Sebebi Qytaıdyń bul salalardaǵy tabysy aıqyn, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy kólik-tranzıt baǵyttaryn ártaraptandyrýdy jáne ıntegratsııalanǵan logıstıkalyq sheshimderdi, sonyń ishinde jańa qurlyqtyq dálizderdi iske qosý arqyly engizý máselesin kelesi basym mindet retinde belgilep berdi. Onyń aıtýynsha, Qazaqstan osy maqsatqa 2025 jylǵa deıin 20 mıllıard dollar ınvestıtsııa salýdy josparlap otyr. Bunyń Qytaıdan keletin tranzıt aǵynyn keńeıtýge jáne aımaqtaǵy elderdiń artyp kele jatqan suranystaryn qanaǵattandyrýǵa yqpal etetini sózsiz.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev ornyqty damýdyń jańa modelin engizýdiń, atap aıtqanda 2060 jylǵa qaraı ekonomıkany dekarbonızatsııalaýdyń jáne kómirteginen beıtaraptyqqa qol jetkizýdiń ózektiligin atap ótip, osy saladaǵy tyǵyz yqpaldastyqty jolǵa qoıýdy jáne ozyq tájirıbelerdi almasýdy usyndy.
Prezıdent aımaqtaǵy qaýipsizdikti qamtamasyz etý máselesine arnaıy toqtaldy. Osy rette Memleket basshysy Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń aıtarlyqtaı múmkindigine nazar aýdardy. Memleket basshysynyń aıtýynsha, AÓSShK-ti transformatsııalaý isi qazirgi syn-qaterler men qaýipterge qarsy is-qımyl jónindegi ujymdyq kúsh-jigerdi sapaly ári jańa deńgeıge shyǵarýǵa múmkindik beredi.
Búgingi sammıt barysynda aıtylǵan bastamalardy júzege asyrý úshin Qasym-Jomart Toqaev syrtqy saıası vedomstvolardyń basshylaryna tıisti is-qımyldar josparyn qabyldaýdy jáne onyń sapaly oryndalýyn qamtamasyz etýge tapsyrma berýdi usyndy.
Memleket basshysy sóziniń sońynda QHR Tóraǵasy Sı Tszınpındi jáne búkil qytaı halqyn aı kúntizbesi boıynsha kele jatqan Jańa jylmen quttyqtap, Beıjińde ótetin aldaǵy XXIV Qysqy Olımpıada oıyndarynyń tabysty bolýyna tilektestik bildirdi.
– Olımpıadanyń «Ortaq bolashaq úshin birge!» atty urany Ortalyq Azııa memleketteri men Qytaıdyń ornyqty damýy úshin qolaıly jaǵdaı jasaý isine temirqazyqtaı jol siltesin, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Qasym-Jomart Toqaevtyń sózin tyńdaǵan Sı Tszınpın Qazaqstannyń táýelsizdigin, egemendigin jáne qaýipsizdigin qorǵaý jónindegi kúsh-jigerine Qytaı tarapynan jan-jaqty qoldaý kórsetiletinin málimdedi.
– Sizdiń senimdi basshylyǵyńyzben barlyq keleńsizdiktiń eńseriletinine, al Qazaqstannyń qýaty artyp, ornyqtylyǵy kúsheıe túsetinine senimdimin, – dedi QHR Tóraǵasy.
Sammıt qorytyndysy boıynsha dıplomatııalyq qatynastardyń 30 jyldyǵyna oraı Birlesken málimdeme qabyldandy.