Qazaqstan men Izraıl arasynda dıplomatııalyq qatynas ornaǵanyna 28 jyl toldy
1990 jyldardyń ortasynan bastap, Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Izraıl Prezıdenti Shımon Peres ekijaqty qatynastardyń berik negizin qalaǵanyna qurmet kórsetýge bolady. Dál sol kezde Qazaqstan Respýblıkasy men Izraıl Memleketi arasyndaǵy ózara qarym-qatynastardyń negizderi týraly Deklaratsııaǵa, Investıtsııalardy kótermeleý jáne ózara qorǵaý týraly kelisimge, qorshaǵan ortany qorǵaý, aýyl sharýashylyǵy, densaýlyq saqtaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy.
Ótken jyldar ishinde bizdiń elderimiz arasyndaǵy ózara is-qımyldyń syndarly, turaqty, ózara tıimdi mazmunǵa ıe modeliniń úlgisi quryldy.
Yntymaqtastyqtyń alǵashqy 15 jylynda ǵana bizdiń elderimiz arasyndaǵy taýar aınalymy 10 mıllıon dollardan 2005 jyly 1 mıllıard dollarǵa deıin, ıaǵnı 100 ese óskenin aıta ketken jón.
Saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń aıtarlyqtaı áleýeti bizge taýarlar men qyzmetter saýdasy týraly ǵana emes, sonymen birge joǵary ónimdi aýylsharýashylyǵy, sý resýrstaryn tıimdi basqarý, sý tehnologııalaryn únemdeý, joǵary dáldiktegi mashına jasaý, áskerı-ónerkásiptik keshen, telekommýnıkatsııalar, jańartylatyn energııa kózderi jáne joǵary tehnologııalyq salasyndaǵy birlesken jobalardy júzege asyrý úshin tolyq formatty yntymaqtastyq týraly aıtýǵa múmkindik beredi. Búgingi tańda Qazaqstanda qurylysta, munaı-gaz, metallýrgııa, óńdeý ónerkásibinde, kábil ónimderin óndirýde, telekommýnıkatsııada, qarjy jáne saqtandyrýda, jyljymaıtyn múlikpen jasalatyn operatsııalarda, farmatsevtıka jáne medıtsınada, saýda men jarnamada, týrızmde, kólik qyzmetterinde, sýmen jabdyqtaýda, aýyl sharýashylyǵynda, bilim berýde jáne ǵylymı-tehnıkalyq salada mamandanǵan Izraıldiń qatysýmen 140-tan astam kásiporyn tirkelgen. Sonymen qatar, Izraıldiń Qazaqstan ekonomıkasyna salǵan ınvestıtsııalarynyń jalpy kólemi 220 mıllıon AQSh dollarynan asady.
Sondyqtan da Qazaqstan men Izraıl jańa dáýirdegi ekijaqty qarym-qatynastardy damytý qajettilikterine beıimdeı otyryp, barlyq deńgeıdegi yntymaqtastyq tetikterin birlesip damytyp, jetildirýde. Bul yntymaqtastyqtyń barlyq salalaryna qatysty: saýdadan bastap, mádenı jáne áskerı-tehnıkalyq baılanystarǵa deıin.
Izraıl Premer-mınıstri Benıamın Netanıahýdyń 2016 jylǵy jeltoqsandaǵy resmı sapary - evreı memleketi basshysynyń Qazaqstanǵa jáne Ortalyq Azııaǵa alǵashqy sapary bolǵandyqtan Qazaqstan - Izraıl yntymaqtastyǵyna aıtarlyqtaı serpin berdi. Joǵary deńgeıdegi kelissózder yntymaqtastyqtyń uzaq merzimdi perspektıvalaryn anyqtaýǵa múmkindik berdi.
Qazirgi syn-qaterlerge súıene otyryp, koronavırýstyń taralýyna qarsy áreket etý boıynsha bizdiń birlesken kúsh-jigerimizge erekshe nazar aýdarǵymyz keledi. 1 – 6 sáýir aralyǵynda túrli medıtsınalyq mekemelerden qazaqstandyq jáne ızraıldik mamandardyń qatysýymen beınekonferentsııa formatynda óte mańyzdy medıtsınalyq konsýltatsııalar ótkizildi.
Vırýstar keledi, ketedi, biraq halyqtar qalady. Dıplomatııalyq qarym-qatynastardyń 28-jyldyǵy qarsańynda 3 sáýirde Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev pen Izraıl Prezıdenti Reýven Rıvlın telefon arqyly sóıleskende dál osy mesıdj basty nazarda boldy. Qazaqstan Prezıdenti 2020 jyldyń kúzinde Izraılge saparmen kelýge shaqyrýdy rızashylyqpen qabyldady jáne jahandyq pandemııa saldaryn joıǵannan keıin ekijaqty qarym-qatynastar serpininiń qalpyna keletindigine senim bildirdi.
Qazaqstan jáne Izraıl elshileri men dıplomattarynyń tutas tobyna úles qosqandary úshin úlken rızashylyǵymyzdy bildire otyryp, elderimiz arasyndaǵy qarym-qatynastardyń ýaqyt synynan ótip, senim men ózara túsinistiktiń joǵary deńgeıine jetkenin atap aıtqymyz keledi. Bizdiń aldymyzda elderimizdiń ál-aýqaty men órkendeýine, beıbitshilik pen turaqtylyqty nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan ekijaqty yntymaqtastyqty dáıekti damytýdy qamtamasyz etýge baılanysty aýqymdy mindetter tur.
Satybaldy Burshaqov
Qazaqstannyń Izraıldegi Elshisi