Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Ózbekstan Batys Tıan-Shandy Álemdik mura tizimine qosýdy usyndy
Túrkııanyń elshisi jáne Syrtqy ister mınıstrliginiń mádenıet jáne týrızm bóliminiń bas dırektory Lale Ýlker Komıtet tóraıymy bolyp saılandy.
ıÝNESKO ańdatpasynda habarlanǵandaı, Komıtet 9 tabıǵı, 16 mádenı jáne 4 aralas (tabıǵı-mádenı) nysannyń kandıdatýrasyn qaraıdy. Odan bólek, aldaǵy sessııada Komıtet Álemdik mura tizimine engen 108 nysannyń jáne apatty jaǵdaıda turǵan 48 nysannyń jaı-kúıin teksermek.
Komıtet otyrysynyń tikeleı translıatsııasy www.whc.unesco.org. saıtynda júrgiziletin bolady.
Álemdik mura tizimine engizý úshin myna nysandar usynyldy:
Tabıǵı nysandar:
- Mısteıken Poınt (Kanada)
- Hýbeı provıntsııasyndaǵy Shennýntszıa (Qytaı)
• Shen-de-Pıýı taý tizbekterindegi jáne Lıman jerindegi tektonıkalyq-janartaýlyq túzilim (Frantsııa)
- Deshte-Lýt shóli (Iran Islam Respýblıkasy)
- Batys Tıan-Shan (Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Ózbekstan)
- Revılıa-Hıhedo arhıpelagy (Meksıka)
• «Sanganeb» jáne «Dýngonab - Mekovar býhtasy» araly ulttyq teńiz qoryqtary (Sýdan)
- Keng Krachan orman kesheni (Taııand)
- Koıtendag taý ekojúıeleri (Túrkmenstan)
Aralas tabıǵı-mádenı nysandar:
- Pımachıovın Akı (Kanada)
- Kanchendjanga ulttyq parki (Úndistan)
• Irak ońtústigindegi mesopotamııalyq batpaqtar: Mesopotamııa qalalarynyń bıologııalyq alýan túrlilik ortalyǵy jáne eskiden qalǵan landshafttary (Irak)
- Ennedı taý ústirtiniń tabıǵı-mádenı landshafty (Chad)
Mádenı nysandar:
• Le Korbıýze sáýlettik murasy: modernızmge qosqan ólsheýsiz úles (Germanııa, Argentına, Belgııa, Frantsııa, Úndistan, Japonııa, Shveıtsarııa)
• Antıgýadaǵy Nelsonnyń keme jasaıtyn orny jáne onymen baılanysty sáýlettik nysandar (Antıgýa jáne Barbýda)
• Stechkı - ortaǵasyrlyq mazarlar (Bosnııa jáne Gertsegovına, Horvatııa, Chernogorııa, Serbııa)
- Modernızm stılindegi Pampýlıa kesheni (Brazılııa)
• Tszotszıan Hýashan tasqa qashaý óneriniń mádenı landshafty (Qytaı)
• Zadar túbegindegi monýmenttik qurylys kesheninde ornalasqan rımdik ýrbanızm (Horvatııa)
- Antekera jalpaq tastar qurylysy (Ispanııa)
Frenk Lloıd Raıt sáýlettik modernızminiń asa kórnekti eskertkishteri (Amerıka Qurama Shtattary) Fılıpp qalasynyń arheologııalyq kesheni (Grekııa)
- Naland Mahavıhardyń qalpyna keltirilgen úıindileri (Úndistan)
- Parsy kárizi (Iran Islam Respýblıkasy)
• Nan-Madol: Shyǵys Mıkronezııanyń dinı ortalyǵy (Mıkronezııa Federatsııalyq Shtattary)
• Panama qalasynyń tarıhı ortalyǵy jáne arheologııalyq eskertkishteri [«Panama-Veho arheologııalyq eskertkishteri jáne Panama qalasynyń tarıhı bóligi» nysanynyń shekarasyn eleýli túrde ózgertý] (Panama)
• . Gıbraltardaǵy neandertaldyqtardyń úńgirleri jáne irgeles aýmaqtar (Ulybrıtanııa jáne Soltústik Irlandııa Birikken Koroldigi)
- Phýphrabat tarıhı parki (Taıland)
- Anı arheologııalyq nysany (Túrkııa)
Álemdik mura joǵalý qaýpindegi eskertkishter tizimine tómendegi nysandar usynyldy:
- Dja faýnalyq qoryǵy (Kamerýn)
• Talamanka-Reındj jáne La-Amıstad rezervattary/La-Amıstad ulttyq parki (Kosta-Rıka/Panama)
- Omo ózeniniń tómengi aǵysyndaǵy ańǵar (Efıopııa)
- Djenne kóne qalalary (Malı)
- Katmandý ańǵary (Nepal)
- Shahrısabz qalasynyń tarıhı ortalyǵy (Ózbekstan)
- Dongfaıaıen-Khaýıaı orman kesheni (Taıland)
Álemdik mura komıteti sessııasy qarsańynda 29 maýsym-12 shilde kúnderi Ystambul qalasynda jastar máselesi jónindegi sarapshylar forýmy ótedi. Forýmǵa murany saqtaý, qorǵaý jumystaryna qyzyǵýshylyq tanytqan álemniń túkpir-túkpirinen jınalǵan jas mamandar qatysady. Forým sońynda qatysýshylar Álemdik mura komıtetiniń 40-sessııasynyń ashylýynda tanystyrylatyn deklaratsııa qabyldaıtyn bolady.