Qazaqstan qarjy naryǵyndaǵy ahýal qandaı
Inflıatsııa jáne ınflıatsııalyq kútýler
Qazaqstan Respýblıkasynyń Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekteri boıynsha 2021 jylǵy mamyrdaınflıatsııa
0,7% (2020 jylǵy mamyrda– 0,5%) boldy.
Jyldyq ınflıatsııa 7,2% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 7,5%) deńgeıinde qalyptasty. Inflıatsııanyń qurylymynda jyldyq kórsetkish boıynsha azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy 9,3%-ǵa, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar – 6,7%-ǵa, aqyly qyzmetter – 5,1%-ǵa joǵarylady.
2021 jylǵy mamyrdahalyqtyń pikirterim nátıjesi boıynsha bir jyldan keıin kútiletin ınflıatsııany sandyq baǵalaý 6,6% boldy.
Halyqaralyq rezervter jáne aqsha agregattary
Ulttyq Banktiń jalpy halyqaralyq rezervteri 2021 jylǵy mamyrdaaldyn ala derekter boıynsha 6,5%-ǵa (jyldyń basynan bastap 2,3%-ǵa) ulǵaıyp, 36,4 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Rezervterdiń ósýi depozıtterdegi jáne Ulttyq Banktegi shottardaǵy qarajattyń ulǵaıýy esebinen onyń baǵasynyń jáne erkin aıyrbastalatyn valıýtadaǵy aktıvterdiń artýy aıasynda altyn portfeliniń ósýi nátıjesinde oryn aldy.
Aldyn ala derekter boıynsha Ulttyq qordyń shetel valıýtasyndaǵy aktıvterin (58,6 mlrd AQSh dollary) qosa alǵanda, eldiń jalpy halyqaralyq rezervteri 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 95,0 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Aqsha bazasy 2021 jylǵy mamyrda4,4%-ǵa keńeıip (jyldyń basynan bastap
5,5%-ǵa), 10 317,2 mlrd teńge boldy. Tar aqsha bazasy, ıaǵnı ekinshi deńgeıdegi bankterdiń Ulttyq Banktegi merzimdi depozıtterin eseptemegendegi aqsha bazasy 6 034,9 mlrd teńgege deıin 5,1%-ǵa (jyldyń basynan bastap 18,6%-ǵa) keńeıdi.
2021 jylǵy mamyrdaaqsha massasy 2,2%-ǵa ulǵaıyp, 27 446,6 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 10,1%-ǵa ósti), aınalystaǵy qolma-qol aqsha 2 964,6 mlrd teńgege deıin 2,8%-ǵa (jyldyń basynan bastap 4,8%-ǵa) ulǵaıdy.
Ulttyq banktiń aqsha-kredıt saıasaty salasyndaǵy operatsııalary
2021 jylǵy 7 maýsymdaUlttyq Bank bazalyq mólsherlemeni +/- 1,0 p.t. paıyzdyq dálizimen jyldyq 9,0% deńgeıinde saqtaý týraly sheshim qabyldady.
Aqsha naryǵynda aqsha-kredıt saıasaty operatsııalaryn júrgizý kezinde targetteletin (nysanaly) mólsherleme bolyp tabylatyn TONIA ındıkatory [1] 2021 jylǵy mamyrdapaıyzdyq dáliz ishinde qalyptasty. 2021 jylǵy mamyrdaTONIA ortasha alynǵan máni jyldyq 8,1%-dy (2021 jylǵy sáýirde – 8,8%) qurady.
Aqsha-kredıt saıasatynyń quraldary. 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda Ulttyq Banktiń aqsha naryǵyndaǵy operatsııalarynyń teris saldosy (Ulttyq Banktiń ashyq pozıtsııasy) 5,4 trln teńge boldy.
Ulttyq Banktiń tikeleı repo operatsııalary boıynsha ashyq pozıtsııasynyń kólemi 149,0 mlrd teńge boldy.
Ulttyq Banktegi banktik depozıtterdiń kólemi 459,8 mlrd teńge boldy. Depozıttik aýktsıondar arqyly alynatyn ótimdilik kólemi 1 672,8 mlrd teńge boldy.
Aınalystaǵy qysqa merzimdi nottardyń kólemi bir aıda 6,6%-ǵa tómendep,
2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 3 173,6 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy mamyrdajalpy somasy 2 185,2 mlrd teńgege 6 aýktsıon, onyń ishinde 1 632,0 mlrd teńge somasyna 1 aılyq nottardy ornalastyrý boıynsha 4 aýktsıon (ortasha alynǵan kiristilik – 8,99%), 453,2 mlrd teńge somasyna 3 aılyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik – 9,13%), 100 mlrd teńge somasyna jartyjyldyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik - 9,14%) ótkizildi.
Ulttyq banktiń qysqa merzimdi nottaryn óteý kólemi 2021 jylǵy mamyrda
2 182,0 mlrd teńge boldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń memlekettik baǵaly qaǵazdary
2021 jylǵy mamyrda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy mınıstrligi 204,7 mlrd teńge somasyna uzaq merzimdi (MEÝKAM) memlekettik baǵaly qaǵazdardy ornalastyrdy. 2021 jylǵy mamyrda barlyǵy 12 oblıgatsııa shyǵarylymy ornalastyryldy, onda
2 jyldan 14 jylǵa deıin óteý merzimi bar memlekettik baǵaly qaǵazdar ornalastyryldy. Olar boıynsha ortasha alynǵan kiristilik jyldyq 9,65%-dan 10,62%-ǵa deıingi mólsherdi qurady.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń aınalystaǵy baǵaly qaǵazdarynyń kólemi 2021 jylǵy mamyrda 1,7%-ǵa tómendep, 9 885,7 mlrd teńge [2] boldy.
2021 jylǵy mamyrdyń sońynda kiristilik qısyǵy[3] 4 jylǵa deıingi segmentte kiristiliktiń óskenin kórsetti, bul rette 4 jyldan asatyn segmentte 2021 jylǵy sáýirdiń sońyndaǵy deńgeımen salystyrǵanda kiristiliktiń tómendegeni baıqalady.
Valıýta naryǵy
2021 jylǵy mamyrda teńgeniń bırjalyq aıyrbastaý baǵamy bir AQSh dollary úshin 426,12 – 429,20 teńge aralyǵynda ózgerdi. 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda teńgeniń AQSh dollaryna qatysty bırjalyq baǵamy bir aıda 0,1%-ǵa nyǵaıyp, bir AQSh dollary úshin
428,71 teńge boldy.
Teńge – AQSh dollary valıýta juby boıynsha operatsııalardyń jalpy kólemi bir aıda 11,1 mlrd AQSh dollary, onyń ishinde Qazaqstan qor bırjasyndaǵy bırjalyq saýda-sattyq kólemi – 2,4 mlrd AQSh dollary, bırjadan tys valıýta naryǵyndaǵy operatsııalar kólemi – 8,7 mlrd AQSh dollary boldy. Bırjadan tys naryqtaǵy operatsııalardyń jalpy kóleminde bir enshiles banktiń úlesi 66,3% nemese 5,7 mlrd AQSh dollary (2021 jylǵy sáýirde – 73,0% nemese 7,2 mlrd AQSh dollary) boldy, bul onyń menshikti kapıtaldy valıýtalyq táýekelderden hedjırleýine baılanysty oryn aldy. Osy operatsııalar bank tobynyń ishinde júrgiziledi jáne ishki valıýta naryǵyndaǵy shetel valıýtasyna suranystyń nemese usynystyń araqatynasyna áser etpeıdi.
2021 jylǵy mamyrda halyq netto-negizde 157,3 mlrd teńgege balama somaǵa qolma-qol shetel valıýtasyn satyp aldy. Ótken aımen salystyrǵanda bul shyǵystar 7,8%-ǵa (2021 jylǵy sáýirde – 170,7 mlrd teńge) tómendedi, 2020 jylǵy uqsas kezeńmen salystyrǵanda (146,2 mlrd teńge) netto-satyp alý kólemi 7,6%-ǵa ulǵaıdy. Shyǵystardyń negizgi kólemi AQSh dollaryn – 65,6%-ǵa nemese 103,2 mlrd teńgege, Reseı rýblin – 28,9%-ǵa nemese
45,4 mlrd teńgege, eýrony – 5,4%-ǵa nemese 8,5 mlrd teńgege satyp alýǵa baǵyttaldy. Valıýtalardyń túrleri boıynsha bólgende AQSh dollaryn satyp alýǵa jumsalatyn shyǵystar bir aıda 0,1%-ǵa (5,4%-ǵa tómendedi j/j), eýrony satyp alýǵa jumsalatyn shyǵystar 2,5%-ǵa ósti (14,0%-ǵa ósti j/j). Reseı rýblin satyp alýǵa jumsalatyn shyǵystar ótken aımen salystyrǵanda, kerisinshe, 23,0%-ǵa tómendedi (1,5 ese ósti j/j).
Depozıt naryǵy
Rezıdentterdiń depozıttik uıymdardaǵy depozıtteriniń kólemi bir aıda 2,1%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 24 482,0 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalardyń depozıtteri bir aıda 12 679,5 mlrd teńgege deıin 3,4%-ǵa, jeke tulǵalardyń depozıtteri –11 802,5 mlrd teńgege deıin 0,8%-ǵa ósti.
Ulttyq valıýtadaǵy depozıtter kólemi bir aıda 15 462,0 mlrd teńgege deıin 2,4%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtter – 9 020,0 mlrd teńgege deıin 1,7%-ǵa ulǵaıdy. Dollarlandyrý deńgeıi 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 36,8% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 37,3%) boldy.
Zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy depozıtteri 2021 jylǵy mamyrda
7 768,5 mlrd teńgege deıin 2,9%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtter – 4 911,0 mlrd teńgege deıin 4,2%-ǵa (zańdy tulǵalar depozıtterinen 38,7%) ulǵaıdy.
Jeke tulǵalardyń teńgedegi depozıtteri 7 693,5 mlrd teńgege deıin 2,0%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtter – 4 109,0 mlrd teńgege deıin 1,2%-ǵa (jeke tulǵalar depozıtterinen 34,8%) tómendedi.
Merzimdi depozıtterdiń kólemi bir aıda 2,1%-ǵa ulǵaıyp, 16 846,9 mlrd teńge boldy. Olardyń qurylymynda ulttyq valıýtadaǵy salymdar 10 677,5 mlrd teńge, shetel valıýtasyndaǵy salymdar – 6 169,4 mlrd teńge boldy.
Banktik emes zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy merzimdi depozıtteri boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 2021 jylǵy mamyrda 7,3%-dy (2020 jylǵy mamyrda – 7,6%), jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha – 8,6%-dy (10,3%) qurady.
Kredıt naryǵy
Bankterdiń ekonomıkany kredıtteý kólemi bir aıda 3,6%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 15 640,6 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 431,1 mlrd teńgege deıin 3,9%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter kólemi
8 209,5 mlrd teńgege deıin 3,3%-ǵa ulǵaıdy.
Ulttyq valıýtadaǵy kredıtter kólemi bir aıda 13 627,5 mlrd teńgege deıin 2,4%-ǵa ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 1,0%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter – 3,3%-ǵa ósti. Shetel valıýtasyndaǵy kredıtter kólemi 2 013,1 mlrd teńgege deıin 12,6%-ǵa ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 12,9%-ǵa ósip, jeke tulǵalarǵa kredıtter 4,4%-ǵa tómendedi. Kredıtterdiń teńgemen úles salmaǵy 2021 jylǵy mamyrdyń sońynda 87,1% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 87,0%) boldy.
Uzaq merzimdi kredıtter kólemi bir aıda 13 412,8 mlrd teńgege deıin 3,9%-ǵa, qysqa merzimdi kredıtter kólemi – 2 227,8 mlrd teńgege deıin 1,6%-ǵa ulǵaıdy.
Shaǵyn kásipkerlik sýbektilerin kredıtteý 2021 jylǵy mamyrda 2 827,0 mlrd teńgege deıin 12,2%-ǵa (ekonomıkaǵa berilgen kredıtterdiń jalpy kóleminen 18,1%) ósti.
Salalar boıynsha bólgende bankterdiń ekonomıkaǵa berilgen kredıtteriniń eń kóp somasy ónerkásip (korporatıvtik sektordyń jalpy kólemindegi úlesi – 29,3%), saýda (21,4%), qurylys (8,0%) jáne kólik (5,9%) sııaqty salalarǵa tıesili.
2021 jylǵy mamyrda banktik emes zańdy tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 11,6% (2020 jylǵy mamyrda – 11,4%), jeke tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha – 17,5% (17,6%) boldy.
Tólem júıeleri
2021 jylǵy 1 maýsymdaǵy jaǵdaı boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda 19 tólem júıesi, onyń ishinde Ulttyq Banktiń tólem júıeleri, aqsha aýdarymdary júıeleri, tólem kartochkalary júıeleri jumys isteıdi.
2021 jylǵy mamyrda Ulttyq Banktiń tólem júıeleri (Bankaralyq aqsha aýdarý júıesi jáne Bankaralyq klırıng júıesi) arqyly 68,0 trln teńge somasyna 4,5 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy sáýirmen salystyrǵanda sany boıynsha 5,3%-ǵa azaıyp, somasy boıynsha – 6,2%-ǵa ulǵaıdy). Ortasha alǵanda bir kúnde kórsetilgen tólem júıeleri arqyly 3,8 trln teńge somasyna 250,2 myń tranzaktsııa júrgizildi.
2021 jylǵy 1 maýsymda 21 bank jáne «Qazposhta» AQ Qazaqstan Respýblıkasynda tólem kartochkalaryn shyǵardy. Emıssııalanǵan jáne taratylǵan tólem kartochkalarynyń jalpy sany 53,7 mln birlik boldy. Onyń ishinde 2021 jylǵy mamyrda tólem kartochkalarynyń 47,8%-y (25,6 mln) qolma-qol aqshasyz operatsııalardy jáne (nemese) qolma-qol aqshany alý operatsııalaryn júrgizý kezinde paıdalandy.
Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalaryn paıdalana otyryp, 2021 jylǵy mamyrda 7,4 trln teńge somasyna 532,1 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy sáýirmen salystyrǵanda tranzaktsııalar sany 15,3%-ǵa, somasy – 7%-ǵa ulǵaıdy). Qazaqstandyq emıtentterdiń tólem kartochkalary paıdalanylǵan operatsııalardyń sany boıynsha qolma-qol aqshasyz tólem operatsııalarynyń úlesi 95,5% (508,3 mln teńge) boldy. Osy kezeńdegi qolma-qol aqshasyz operatsııalar kólemi 77,1% (5,7 trln teńge) boldy.
2021 jylǵy mamyrda halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly jiberilgen aqsha aýdarymdarynyń jalpy kólemi 78,1 mlrd teńge somasyna 0,2 mln aýdarym boldy.
2021 jylǵy sáýirmen salystyrǵanda aqsha aýdarymdary kóleminiń azaıýy 14,3% boldy. Qazaqstannan tys jerlerge jóneltilgen aýdarymdardyń jalpy kóleminiń ishinen tranzaktsııalardyń jalpy sanynyń 76,8%-y (0,2 mln tranzaktsııa) jáne tranzaktsııalardyń jalpy somasynyń 93,5%-y (73,1 mlrd teńge) baǵyttaldy. Qazaqstan boıynsha aqsha aýdarymdary júıeleri arqyly jalpy sanynyń 23,2%-y (0,1 mln tranzaktsııa) jáne jalpy somasynyń 6,5%-y (5,0 mlrd teńge) júrgizildi. Shetelden halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly 21,0 mlrd teńge somasyna 0,1 mln tranzaktsııa alyndy.
Zeınetaqy júıesi
2021 jylǵy 1 maýsymdaǵy jaǵdaı boıynsha salymshylardyń (alýshylardyń) zeınetaqy jınaqtary 2021 jylǵy qańtar-mamyrda 211,0 mlrd teńgege nemese 1,6%-ǵa azaıyp, 12 702,5 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy qańtar-mamyrda zeınetaqy aktıvterin ınvestıtsııalaýdan túsken «taza» kiris 2021 jylǵy 1 maýsymda 6 208,7 mlrd teńgege deıin 654,1 mlrd teńgege ulǵaıdy.
Mindetti zeınetaqy jarnalary boıynsha salymshylardyń jeke zeınetaqy shottarynyń sany (zeınetaqy jınaqtary joq JZSh-ny eskere otyryp) 2021 jylǵy
1 maýsymda 10,9 mln shot boldy.
2021 jylǵy qańtar-mamyrda zeınetaqy tólemderiniń somasy 1,5 trln teńge boldy.
2021 jylǵy 1 maýsymda BJZQ jıyntyq ınvestıtsııalyq portfeliniń negizgi úlesin Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik baǵaly qaǵazdary men Qazaqstan Respýblıkasy emıtentteriniń memlekettik emes baǵaly qaǵazdary (tıisinshe zeınetaqy aktıvteriniń jalpy kóleminiń 40,5%-y jáne 25,5%-y) ıelenedi.