Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń damýyn oń baǵalaýǵa bolady

ASTANA. Naýryzdyń 10-y. QazAqparat /Quralaı Joldybaeva/ - Búginde álemniń kóptegen mazasyz oshaqtarynda bolyp jatqan qarýly qaqtyǵystar men shıelenister biz úshin qaýipti me jáne olar Qazaqstan Respýblıkasynyń áskerı qaýipsizdigi pen qorǵanys saıasatyna qalaı áser ete alady?

Osy jәne basқa da mәseleler tөңireginde Әskerı-strategııalyқ zertteýler ortalyғynyң (ӘSZO) prezıdenti, saıasat ғylymdarynyң doktory, zapastaғy polkovnık Sergeı Fedoseev әңgimeleıdi. - Sergeı Gennadevıch, bizdiң elimizdiң әskerı қaýipsizdiginiң ahýaly қandaı? - Әskerı қaýipsizdik obektıvtik alғysharttardyң joқtyғymen, saıası jәne basқa maқsattarғa қol jetkizý үshin Қazaқstanғa қarsy қandaı da bir memlekettiң әskerı kүsh қoldaný yқtımaldyғynyң tөmen deңgeıde saқtalýymen sıpattalady. Degenmen, әlemdik ekonomıkalyқ daғdarys әskerı-saıası ahýaldy sәl қıyndatyp, mılıtarlandyrý үderisin қarқyndatyp keledi. Mәselen, ӘSZO jaқynda қarjy daғdarysy jaғdaıynda jetekshi әskerı derjavalardyң қorғanys bıýdjetteriniң өzgerýin anyқtaý maқsatynda aқparattyқ-saraptamalyқ monıtorıng өtkizdi. Zertteýler nәtıjesi taңғalarlyқtaı boldy. Іshki problemalar men ekonomıkalyқ daғdarysқa қaramastan, AҚSh, Batys Eýropa elderi, Reseı men Қytaı қorғanys pen әskerı қaýipsizdik shyғyndaryn barynsha өsirýdi jalғastyryp keledi. Soғan baılanysty tıisti ұsynymdar elimizdiң әskerı-saıası basshylyғynyң nazaryna jetkizildi. Қandaı jұmys atқaryldy degenge kelsek, bizdiң elimizdiң egemendigi men aýmaғynyң tұtastyғyn saқtaý maқsatynda әskerı қaýipsizdik pen қorғanys қabilettiligin қamtamasyz etý jөnindegi mindetti birlesip oryndaı alatyn kүshter, organdar құrylғandyғyn atap өtken jөn. Olardyң қyzmeti ortaқ maқsatқa, mindetterge baғytalғan normatıvtik құқyқtyқ bazaғa jәne әskerı қaýipsizdikti қamtamasyz etýdiң ortaқ қaғıdattaryna negizdelip, basқarýdyң biryңғaı құrylymynda jүzege asady. Bұl kүshterdiң, қarajat pen organdardyң jıyntyғy ҚR әskerı қaýipsizdigin қamtamasyz etý jүıesi bolyp tabylady. Ol ? elimizde әskerı қaýipsizdikti jәne қorғanysty қamtamasyz etý salasynda қabyldanғan tұjyrymdamalyқ kөzқarastar men doktrınalyқ құrylymdardy jүzege asyrýғa baғyttalғan mәndi, әri birden-bir memlekettik tetik. Bұl memlekettiң alғashқy maңyzdy mindeti ekendigi sөzsiz.Қazirgi zamanda әskerı қaýipsizdik jүıesiniң boljamdyқ-saraptamalyқ қyzmetin kүsheıtý қajet. Olaı bolmasa, bizdiң elimiz қaýipsizdik tұrғysynan қaýip-қaterlerge der kezinde tөtep bere almaıdy. - Demek, sarapshylar men ғylym әskerı қaýipsizdik salasyna meıilinshe keңinen tartylýy kerek dep paıymdaısyz ғoı? - Dәl solaı. Meniң oıymsha, otandyқ әskerı ғylymdardyң nәtıjeleri men jetistikteri memlekettiң қorғanys saıasaty men әskerı құrylystyң negizine enýi tıis. - Siz basshylyқ etetin Ortalyқ elimizdiң әskerı қaýipsizdigi men қorғanys jүıesin nyғaıtýғa қanshalyқ үles қosyp otyr? - ӘSZO әsker salasynda ғylymı-tehnıkalyқ progresterdi қamtamasyz etý jәne memlekettiң әskerı қaýipsizdigi jүıesin jetildirý jөninde ғylymı negizdelgen ұsynystar men ұsynymdardy jasaý maқsatynda Үkimettiң қaýlysymen құryldy. Bizdiң ortalyқ elimizdiң joғary әskerı-saıası basshylyғyn sapaly ғylymı-zertteý jәne saraptamalyқ өnimdermen қamtamasyz etedi. Ortalyқtyң kүsh-jigeri әskerı қaýipsizdik jәne қorғanys salasynda ұlttyқ mүddeler negizinde bolýy mүmkin қaýip-қaterlerge jalpylama saraptamalar men tұraқty monıtorıng өtkizýge baғyttalғan. Sonymen қatar, өzekti zertteý baғyttarynyң biri ? jetekshi әskerı derjavalardyң Қarýly Kүshterdi құrý, damytýdaғy aldyңғy қatarly halyқaralyқ tәjirıbelerin zertteý bolyp tabylady. Jalpy alғanda, әskerı-strategııalyқ zertteýler salasy қarýly shıelenister belsendilik tanytyp kele jatқan қazirgi zamanda өte қajet. Әskerı құrylystyң қazirgi zaman kezeңinde ҚR Қarýly Kүshterine қoıylatyn talap әskerdi қýatty, әri tıimdi ұıymғa transformatsııalaý maқsattary men mindetterine sәıkes arta tүspek. - Қazaқstannyң zamanaýı Қarýly Kүshterin қalaı baғalaısyz? - Қazaқstandyқ әskerde bәri jaқsy deýge әli erte sııaқty. Degenmen, elimizdiң әskerı-saıası basshylyғy әskerde jaғdaıdy jaқsartý jөninde tıisti sharalardy қolғa alýda. Mәselen, Қazaқstan Respýblıkasynyң jaңa Әskerı doktrınasyn jүzege asyrý maқsatynda Қorғanys mınıstri Danıal Ahmetovtiң bastamasymen 2007 jyldyң өzinde Қarýly Kүshterdi jүıeli өzgertý jәne jaңғyrtý bastaldy. Әskerdi jүıeli өzgertý maқsaty ? құramy men құrylymy jөninde teңdestirilgen, қazirgi zaman қaýip-қaterlerine baғyttalғan jәne әskerı mүmkindikterdiң joғary deңgeıin meңgergen Қarýly Kүshter құrý. Әskerı қaýipsizdikti қamtamasyz etý biryңғaı memlekettik saıasatty құrý jәne jүzege asyrýdy, bıliktiң barlyқ tarmaқtary men organdarynyң kүsh-jigeriniң birigýin, bөlinetin kүshter, қarajat pen resýrstardyң tıimdi jұmsalýyn talap etetinin bilesiz. Memlekettiң әskerı ұıymyna degen negizgi talaptardy anyқtaý ? eң қıyn ғylymı-tәjirıbelik mindetterdiң biri. Jalpy alғanda, Қazaқstannyң Қarýly Kүshteriniң keleshekte odan әri damýyn oң baғalaýғa bolady. - Sұhbatyңyzғa rahmet!