Qazaqstan halyqaralyq sharttardy memlekettik tilde jasaıtyn bolady - Májilis
Jalpy, zań jobasynyń maqsaty halyqaralyq sharttar salasyndaǵy zańnamany jetildirý bolyp tabylady.
«Qazaqstan búgin álemniń kóptegen elderimen ekonomıkalyq jáne mádenı baılanystardy belsendi damytyp, jahandyq, óńirlik deńgeıdegi túrli halyqaralyq uıymdardyń qyzmetine belsendi aralasýda. Bul qyzmetterdiń barlyǵy halyqaralyq sharttardyń negizinde júzege asyp jatqany málim. Osyǵan oraı, búgingi tańda kelisimderdi daıyndaý úderisinde belgili bir qıyndyqtardyń bar ekeni de jasyryn emes. Sol sebepti biz halyqaralyq sharttar men kelisimderdi jasaý men josparlaýdy bir júıege keltirýge, elimizdiń syrtqy saıası qyzmetinde memlekettik tildiń rólin nyǵaıtýǵa, jalpy halyqaralyq saladaǵy kelisimderdiń sapasyn arttyrýǵa qatysty arnaıy usynystar engizip otyrmyz», - dedi Májilistiń Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń tóraǵasy Máýlen Áshimbaev.
Onyń aıtýynsha, zań jobasymen «Qazaqstan Respýblıkasynyń halyqaralyq sharttary týraly» jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń til týraly» zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizilmek. Sonyń ishinde Qazaqstannyń ulttyq múddesine saı kelmeıtin, ulttyq qaýipsizdigimizge zalalyn tıgizýi múmkin nemese elimizdiń Táýelsizdigine keri áserin beretin halyqaralyq sharttardy jasasýǵa jol bermeıtin jańa norma engiziledi. «Osylaısha, biz halyqaralyq sharttar týraly zańda qandaı da bir jaǵdaımen ulttyq múddelerge qaıshy keletin, sonymen birge bizdiń Táýelsizdigimizge nuqsan keletin kelisimderdi daıyndaýǵa bolmaıtyny týraly naqty kórsetip otyrmyz. Bul norma kelisimderdi daıarlaý men olardy júrgizýge qatysýshy memlekettik qyzmetshiler úshin negiz qalyptastyratyn bolýy shart. Budan bólek, qazaq tili Qazaqstannyń memlekettigin aıqyndaıtyn basty faktor ekenin eske ala otyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń shet memlekettermen ekijaqty halyqaralyq sharttaryn Qazaqstannyń memlekettik tilinde jáne taraptardyń kelisýi boıynsha ózge de tilderde jasasýyn usynamyz. Osylaısha, biz memleketteraralyq ekijaqty kelisimderdi memlekettik tilde jáne taraptardyń kelisýi boıynsha basqa da tilderde jasaýdyń qajettigin naqty kórsetemiz», - dedi M. Áshimbaev. Onyń aıtýyna qaraǵanda, búgingi qoldanystaǵy zańnamada osyndaı talap bolǵanymen onda «ereje boıynsha» degen tirkester qosylǵan. Al sol «ereje boıynsha» jasalatyn kelisim-sharttar qazaq tilin aınalyp ótýge «septigin» tıgizip te otyrǵan.
«Biz buǵan deıin Úndistanmen arada quqyqtyq kómek kórsetý týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaǵan bolatynbyz. Memleketaralyq ekijaqty kelisim bolǵanyna qaramastan, ol orys, aǵylshyn jáne hındı tilinde jasalyp, qazaq tili shette qalǵan edi. Bul bir ǵana mysal, al ondaılardy sanasaq jetip artylady», - dedi depýtat.
Sonymen qatar, Máýlen Áshimbaev keıbir jaǵdaılarda kelisimderdiń qazaqsha mátini syn kótermeıtinin de alǵa tartty. «Biz osyndaı keleńsiz jaǵdaılarǵa kóbirek urynyp júrmiz. Sonyń saldarynan qazaq tilindegi mátinde qaıta-qaıta túzep, elderge notalar jiberýge májbúr bolyp ta jatyrmyz. Bul shyndyǵynda bizdiń elimizdiń sheteldegi ımıdjine nuqsan keltirmeı qoımaıdy. Mysaly, Lıýksembýrgpen jasasqan shaǵyn ǵana kelisimde biz qazaq tilindegi mátininiń grammatıkalyq, orfografıkalyq sıpattaǵy qatelikteri úshin tórt márte nota jiberýge májbúr boldyq», - dedi M. Áshimbaev.