Qazaqstan halyqaralyq kómirtegi naryǵyna shyqpaq
Bul týraly QazAqparat tilshisine bergen suhbatynda QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń Klımattyq saıasat jáne jasyl tehnologııalar departamentiniń dırektory Oljas Aǵabekov málim etti.
2021 jyly QR Ekologııalyq kodeksiniń jańa redaktsııasy qabyldandy. Kodekste parnıktik gaz shyǵaryndylaryn memlekettik retteýdi jetildirý, sondaı-aq Qazaqstannyń kómirtegi bıýdjetin 1,5%-ǵa qysqartýdyń jyl saıynǵy esebi kórsetilgen.
Ǵasyr aıaǵynda aımaqtaǵy temperatýra, departament dırektory atap ótkendeı, 4-6 gradýsqa kóterilýi múmkin. Sarapshylardyń baǵalaýy boıynsha, klımattyń ózgerýi nóser jaýyn-shashynǵa, jıi qurǵaqshylyqqa ákelýi múmkin. Bul aýyl sharýashylyǵynyń shyǵymdylyǵyna jáne sý resýrstarynyń qoljetimdiligine keri áser etedi. Jerdiń tozýy, shóleıttený, sý tasqyny jáne jer betindegi sý aǵyndarynyń boljamdy tómendeýi, álemniń basqa óńirlerine qaraǵanda temperatýranyń tez ósýi saldarynan bolatyn muzdyqtar alańdarynyń qysqarýy klımattyń ózgerýine beıimdelý jáne saldaryn jumsartý máseleleri boıynsha shuǵyl is-qımyldy talap etedi.
«Ekologııa mınıstrligi zańnamalyq deńgeıde klımattyń ózgerýine beıimdelý protsesin engizdi. Іske asyrý protsesi sý, aýyl jáne orman sharýashylyǵyndaǵy, sondaı-aq azamattyq qorǵaýdaǵy osal jerlerdi tolyq baǵalaý júrgizýden bastalady. Osy baǵalaý nátıjeleriniń negizinde ulttyq jáne jergilikti deńgeıde salalyq memlekettik baǵdarlamalarda klımattyq táýekelderdi eskerý jáne klımattyń ózgerýine beıimdelýdiń qajetti sharalaryn ázirleý múmkindigi paıda bolady», – dedi Oljas Aǵabekov.
Sondaı-aq departament dırektory klımattyń ózgerýiniń basty sebebi atmosferalyq aýadaǵy parnıktik gaz kontsentratsııasynyń jahandyq artýy bolyp tabylatynyn jáne bul óz kezeginde jahandyq jylynýǵa ákeletinin jetkizdi. Nátıjesinde jer betindegi jylyný protsesi burynǵydan da tez júredi.
«Qazaqstan klımattyń ózgerýine qarsy kúres jónindegi halyqaralyq sharttardyń jaqtaýshysy. 2016 jyly klımat jónindegi Parıj kelisimin ratıfıkatsııalaı otyryp, el parnıktik gazdar shyǵaryndylaryn 1990 jylǵy deńgeıden 2030 jylǵa qaraı 15%-ǵa qysqartýǵa erikti mindetteme qabyldady. Sonymen qatar 2020 jylǵy 12 jeltoqsandaǵy klımattyq ambıtsııalar sammıtinde, Parıj kelisimine qol qoıylýynyń mereıtoıynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý nıeti týraly málimdedi. Qazaqstan ekonomıkasynyń energııa syıymdy ekenin eskersek, bul bizdiń elimiz úshin mańyzdy qadam», – deıdi ol.
Onyń aıtýynsha, kórsetilgen merzimde kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý úshin 2060 jylǵa deıin Qazaqstannyń kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý strategııasyn pysyqtaý jumystary aıaqtalady.
Ol ekonomıkany tereń dekarbonızatsııalaýdyń baǵdary bolady jáne 2060 jylǵa qaraı taza-nóldik shyǵaryndylarǵa qol jetkizý boıynsha odan arǵy is-qımyldar úshin negiz bolady.
Qujat tómen kómirtekti damýǵa kóshýden eldiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik artyqshylyqtaryn kórsetýge baǵyttalǵan.
Odan basqa, Oljas Aǵabekovtiń sózinshe, ótken jyly qarashada Glazgo qalasynda klımattyń ózgerýi týraly BUU negizdemelik konventsııasy taraptarynyń 26-shy konferentsııasynyń qorytyndysy boıynsha qabyldanǵan Glazgo Klımattyq paktisi Parıj kelisiminiń taraptaryn 2022 jyldyń sońyna qaraı ózderiniń ulttyq deńgeıde aıqyndalatyn úlesterin qaıta qaraýǵa shaqyrady.
Bıyl ulttyq deńgeıde aıqyndalatyn salymdardy ózektendirý josparlanýda. Ol úshin parnıktik gaz shyǵaryndylaryn azaıtýdyń sektoraldyq jáne kross-sektorlyq sharalaryn qamtıtyn 2022-2025 jyldarǵa arnalǵan sharalardyń jol kartasy ázirlenedi.
Sondaı-aq, jol kartasy ekonomıkanyń osal sektorlary men halyqtyń klımattyń ózgerýiniń baıqalatyn jáne kútiletin saldarlaryna turaqtylyǵyn arttyrý úshin klımattyń ózgerýine beıimdelý máselelerin qamtıdy.
«Jalpy, monıtorıng, eseptilik jáne verıfıkatsııa júıesin jaqsartý kózdelip otyr. Qazaqstannyń kómirtegi naryǵyn keńeıtý úshin Eýrokomıssııamen jáne dúnıejúzilik bankpen birlesip shyǵaryndylar saýdasynyń eýropalyq júıesimen ıntegratsııalaý boıynsha jumys júrgizilýde. Bul jumystyń nátıjeleri halyqaralyq kómirtegi naryqtaryna shyǵýdy qamtamasyz etedi», - dedi mınıstrlik ókili.