Qazaqstan ǵalymdary shahtadaǵy adamdardy tabýǵa kómektesetin júıe jasap jatyr
Shahtadan adamdardy taýyp, kenshilerge qaýipsiz jumys ortasyn qamtamasyz etýge Nazarbaev Ýnıversıtetiniń aqyldy júıe jáne jasandy ıntellekt ınstıtýtynyń (ISSAI) jobasy múmkindik beredi. Ýnıversıtet ǵalymdary iri qazaqstandyq taý-ken metallýrgııa kompanııasynyń mamandarymen birlesip jumys isteıtin ázirlemeniń basty baǵyty – jerasty taý-ken jumystaryna arnalǵan Wi-Fi sıgnaldary negizinde oqshaýlaý jáne navıgatsııa.
Búgingi tańda ǵalymdar neırondyq jelilerdi úıretý úshin annotatsııalanǵan derekterdi jınaýda. Bul úshin ISSAI komandasy alańdy baǵalaý úshin Hromtaýdaǵy «Donskoı» shahtasynda jáne Aqtóbe ferroqorytpa zaýytynda boldy. Derekter qoljetimdi Wi-Fi núktelerinen qabyldanǵan sıgnal kúshi túrinde, sondaı-aq IMU sensorlary túrinde keledi. IMU -sensorlarynyń mysaldary – qadamdardyń sanyn anyqtaıtyn smartfondardaǵy qosymsha qadam ólshegishter.
«Mysaly, eger biz neırondyq jelini sýrettegi mysyq nemese ıt ekenin ajyratýdy úıretsek, onda biz kóptegen túrli sýretterdi kórsetemiz jáne ıttiń qaıda, mysyqtyń qaıda ekenin úıretemiz. Osylaısha neırondyq jeli úıretiledi. Mundaǵy jumys ta dál sondaı, biraq biz jerasty taý-ken jumystaryna arnalǵan Wi-Fi sıgnaldary negizinde oqshaýlaýdy jáne navıgatsııany jasaǵanda, annotatsııalanǵan derekter X-Y - Z koordınattary boıynsha ornalasqan jerdi bildiredi. Biz baǵdarlama adamdardy úsh ólshemdi koordınattar boıynsha ajyratatyndaı etip jasaımyz», - dep túsindirdi ISSAI derekter taldaýshysy Muhamet Nurpeıisov.
Bul bolashaqta jer astyndaǵy kenshilerdiń ornalasqan jerin tabýǵa múmkindik beredi jáne qaýipsiz jumys ortasyn qurýǵa kómektesedi. Osylaısha, kenshiler ózimen birge arnaıy ázirlengen baǵdarlamasy bar smartfondy alyp, ony shahtaǵa túser aldynda iske qosýy qajet.
«Qandaı da bir jerde Wi-Fi sıgnal ustaıdy derlik. Biz onyń kómegimen qajetti adamnyń qaı jerde ekenin anyqtaı alamyz. Biraq sodan keıin ol sıgnal joq, basqa jerge barady. IMU sensorlarynyń kómegimen adamnyń sıgnal ustalǵan jerden qansha shaqyrym ótkenin jáne qaı baǵytta júrgenin anyqtaı alasyz», - dep túsindirdi taldaýshy.
ISSAI zertteýshileri osy ázirlemeni jasaý úshin neırondyq jelilerdi tereń úıretý tehnologııasynyń modelderin qoldanady. Derekterdi jınaý aıaqtalǵannan keıin ǵalymdar neırondyq modelderdi «jattyqtyra» bastaıdy. Osy maqsatta NÝ-da ornatylǵan Nvidia DGX-2-de esepteý ortalyǵy paıdalanylatyn bolady.
Ol kóptegen grafıkalyq protsesterden (GPU) turady jáne tereń neırondyq jelilerdi úıretý úshin arnaıy jasalǵan.
Neırondyq jeliler - bul adamnyń júıke jasýshalarynyń jelileri prıntsıpi boıynsha jumys isteıtin jáne adamnyń mıyna elikteıtin matematıkalyq modelder. Osylaısha, ǵalymdar modeldi adamnyń ornalasqan jerin anyqtaýǵa úıretedi. Neırondyq jeliler sıgnaldar qabyldaıdy jáne kenshilerdiń ornalasqan jerin anyqtaıdy.