Qazaqstan álemdegi básekege qabiletti 35 memlekettiń qataryna qosyldy
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev jıynǵa qatysýshylarǵa iltıpat bildirip, Keńestiń ınvestıtsııalyq klımatty jaqsartýǵa qatysty máselelerdi talqylaıtyn mańyzdy dıalog alańyna aınalǵanyn atap ótti.
Qasym-Jomart Toqaev Halyqaralyq menedjmentti damytý ınstıtýtynyń (IMD) málimetine súıene otyryp, elimiz álemdegi básekege qabiletti 35 memlekettiń qataryna qosylǵanyn aıtty.
– Biz 2029 jylǵa qaraı shetelden qosymsha 150 mıllıard dollar tikeleı ınvestıtsııa tartamyz degen órshil maqsat qoıdyq. Bul mindetti iske asyrý úshin Úkimet janyndaǵy Investıtsııalyq shtabqa týyndaǵan problemalardy jedel sheshe alatyn quzyret berildi. Bıyl mamyr aıynda ulttyq ekonomıkany yryqtandyrýǵa negiz qalaǵan Jarlyqqa qol qoıdym. Biz elimizde ınvestorlardyń jumys isteýine qolaıly jaǵdaı jasaý baǵytynda júıeli sharalar qabyldaýdy jalǵastyra beremiz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy elimizdiń mıneraldy-shıkizat qory mol ekenin jetkizdi. Sondaı-aq geologııalyq barlaý jáne paıdaly qazbalardy ıgerý salasyndaǵy úderisterdiń tıimdiligi men ashyqtyǵyn arttyrý sharalary jóninde málimet berdi. Prezıdenttiń aıtýynsha, Qazaqstan sońǵy alty jylda geologııalyq barlaýǵa 1 mıllıard dollardan astam jeke ınvestıtsııa tartqan.
Qazir elimizdegi 1,6 mıllıon sharshy shaqyrymǵa jýyq aýmaqqa geologııalyq zertteý júrgizý úshin jer qoınaýyn paıdalaný quqyǵyn alýǵa bolady.
– Jaqynda qabyldanǵan 2029 jylǵa deıingi Ulttyq ınfraqurylym jospary jergilikti óndirýshilerge tyń múmkindik usynady. Jalpy somasy 86 mıllıard dollardan asatyn 200-ge jýyq iri ınfraqurylymdyq joba iske asyrylmaq. Úkimet jergilikti óndirýshilerden ofteık-kelisimsharttar arqyly satyp alýǵa arnalǵan taýarlar tizimin jasaqtap jatyr. Ónerkásip órkendeýi úshin joǵary bilikti jumysshylar qajet. Sondyqtan men 2025 jyldy «Jumysshy mamandyqtary jyly» dep jarııaladym. Biz Qazaqstandaǵy kásiptik-tehnıkalyq bilim berý sapasyn arttyrýǵa, sondaı-aq tıisti ınfraqurylymdy damytýǵa nıetti ınvestorlardy izdeımiz, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev energetıka sektoryndaǵy jaǵdaıdy aıta kele, el damýynda halyqaralyq munaı kompanııalary mańyzdy ról atqarǵanyna aıryqsha toqtaldy.
– Sheteldik ınvestorlar elimizge kapıtal quıyp, ozyq tehnologııalary men joǵary bilikti mamandaryn ákeldi. Olardyń ınvestıtsııasy otandyq energetıka salasynyń damýyna oń yqpal etti: keıingi 30 jylda munaı óndirisi úsh ese artty. Osy kórsetkishterdiń nátıjesinde Qazaqstan munaı óndirý qarqyny joǵary memleketterdiń úzdik bestigine kirdi. Bolashaqta biz bul mejeni jylyna 100 mıllıon tonnadan asyrýdy kózdep otyrmyz, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Memleket basshysynyń pikirinshe, munaı hımııasy ónerkásibin órkendetý Qazaqstan ekonomıkasyn ártaraptandyrýǵa zor úles qosady.
– 2022 jyly óndiristik qýaty jylyna 500 myń tonna polıpropılen shyǵarýǵa jetetin Ortalyq Azııadaǵy eń iri zaýytty iske qostyq. Qazirgi ýaqytta bul kásiporyn ishki suranystyń shamamen 60 paıyzyn ótep otyr ári óz ónimin Eýropa, Túrkııa jáne Qytaı naryqtaryna eksporttaıdy. Bıyl qyrkúıek aıynda jylyna 1,2 mıllıon tonna polıetılen óndiretin zaýyt qurylysy bastaldy. Budan bólek, munaı hımııasy salasynda jalpy quny 14 mıllıard dollardan asatyn birqatar joba pysyqtalyp jatyr, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy «taza energetıka» sektorynyń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵyn arttyrý máselesine aıryqsha toqtaldy. Atap aıtqanda, Qazaqstanda jalpy qýaty 43 GVt bolatyn «jasyl» jobalardy júzege asyrý úshin Total, Svevind, ACWA Power jáne Masdar sııaqty álemdik kompanııalarmen naqty ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizildi. Budan bólek, Qazaqstan atom energetıkasyn damytý isinde mol áleýetke ıe.
– Biz ýran óndirisi boıynsha álemdegi iri elderdiń sanatyna kiremiz. Ózderińizge málim, jaqynda ótken jalpyulttyq referendýmda azamattarymyz Qazaqstandaǵy alǵashqy atom elektr stantsııasynyń qurylysyn qoldady. Bul bastamany energetıkalyq qaýipsizdigimizge salǵan uzaqmerzimdi ınvestıtsııa deýge bolady. Qazirgi kezde osy jobany júzege asyrý úshin halyqaralyq konsortsıým qurý múmkindigin qarastyryp jatyrmyz, – dedi Prezıdent.
Investorlardyń nazar aýdarýyna laıyq salanyń biri – agroónerkásip sektory.
– Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵyn damytý Ortalyq Azııa aımaǵynyń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý turǵysynan strategııalyq basymdyq sanalady. Elimizde aýyl sharýashylyǵyna jaramdy 200 mıllıon gektardan astam jer bar, bul rette álemde altynshy oryndamyz. Keıingi alty jylda saladaǵy eksport kólemi eki ese ulǵaıyp, bes mıllıard dollardan asty. Biz agroónerkásip keshenin joǵary tehnologııalyq sektorǵa aınaldyrýdy kózdeımiz. Osy oraıda, sheteldik ınvestorlardyń úlesi bar quny bes mıllıard dollardan asatyn 100-den astam joba qolǵa alynady, – dedi Memleket basshysy.
Kólik jáne logıstıka sektorynda Qazaqstan Eýrazııadaǵy negizgi tasymal toraby retinde óz pozıtsııasyn nyǵaıtýǵa nıetti. Elimizde on bir myń shaqyrym eski temir joldy jóndeý jáne bes myń shaqyrymnan astam jańa temir jol salý josparlanǵan. Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn damytýdyń mańyzy zor. Sondyqtan jańa júk termınaldaryn salý men keme óndirisin jolǵa qoıý arqyly Orta dáliz ınfraqurylymyn damytý úshin ınvestıtsııa tartýǵa basa nazar aýdarylady.
Prezıdent óz sózinde ınvestorlar quqyǵyn qorǵaý jáne retteýshilik saıasatty damytý máselelerine erekshe mán berdi.
Memleket basshysy sot jáne quqyq júıesinde júrgizilip jatqan jańǵyrtýlar qolaıly ınvestıtsııalyq ahýal qalyptastyrýǵa baǵyttalǵanyn aıtty. Sonymen qatar Úkimet pen ınvestorlardyń ózara qarym-qatynasyn tsıfrlandyrý aıasy keńeıip keledi. Jyl sońyna deıin Ulttyq tsıfrlyq ınvestıtsııalyq platforma tolyq jumys istegende, jobalardyń júzege asyrylý barysyn naqty ýaqyt rejıminde qadaǵalaýǵa múmkindik týady.
Jańa Salyq kodeksi mashınalar, qural-jabdyqtar jáne baǵdarlamalyq jasaqtamalar satyp alýǵa jumsalǵan shyǵyndardy shegeretin salyq preferentsııalaryn bekitý arqyly ınvestıtsııalyq kezeńdi jandandyrady.
Elimiz qarjy sektoryndaǵy yntymaqtastyq aıasynda «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń qyzmetine erekshe mán beredi. AHQO – álemdegi jetekshi qarjy ortalyqtarynyń ozyq tájirıbesin meńgergen Ortalyq Azııa óńirindegi biregeı mekeme.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev sóz sońynda elimizdegi ınvestıtsııalyq ahýaldy jaqsartýǵa, jańa bastamalar men naqty jobalardy júzege asyrýǵa baǵyttalǵan Sheteldik ınvestorlar keńesiniń músheleri men memlekettik organdar arasyndaǵy dıalogty jalǵastyrýdyń mańyzyna nazar aýdardy.
Sonymen qatar jıynda Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankiniń prezıdenti Odıl Reno-Basso, Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Ulttyq ekonomıka mınıstri Nurlan Baıbazarov, «Qazaqstannyń sheteldik ınvestorlar keńesi» qaýymdastyǵynyń basqarma tóraǵasy Erlan Dosymbekov, CNPC vıtse-prezıdenti Chjan Daoveı, Eýrazııalyq damý bankiniń basqarma tóraǵasy Nıkolaı Podgýzov, Alstom kompanııasynyń Afrıka, Taıaý Shyǵys jáne Ortalyq Azııa óńirleri boıynsha prezıdenti Endrıý Deleonı, «Lýkoıl» JAQ bas atqarýshy dırektory Vadım Vorobev sóz sóıledi.