Qazaqstan adam damýy óte joǵary elder tobyna kirdi – BUU esebi
Atalǵan esepte, Eýropa men Orta Azııadaǵy ortasha tabysy bar elder, onyń ishinde Qazaqstan, buryn-sońdy bolmaǵan joǵary ómir súrý deńgeıine qol jetkizgeni atap ótilgen. Osyǵan qaramastan, klımattyń ózgerýi men tehnologııalyq tabystar aımaqtaǵy elderdiń teńsizdikti azaıtýdaǵy ilgerileýin aıtarlyqtaı tómendetýi múmkin.
Qujatqa sáıkes, orta toptyń azaıýy, beıresmı jáne turaqsyz jumyspen qamtylýdyń joǵary deńgeıi, áleýmettik qorǵaýdaǵy olqylyqtar, bilikti jáne jas jumysshylardyń emıgratsııalanýy, sondaı-aq zań aldyndaǵy teńsizdikti qabyldaý osy aımaqta teńsizdik problemalaryn ásirese shıelenistiredi.
Adamdardyń ómir súrý deńgeıi jaqsarǵanyna qaramastan teńsizdiktiń jańa túrleri paıda bolýda. Olar tehnologııa men bilimge qol jetimdiliktiń birkelki bolmaýynan týyndaǵan jáne klımat daǵdarysyna baılanysty shıelenesýde. Aımaq óz energııasynyń 90 paıyzyn qazbaly otyndardan alady, al jerdiń 30 paıyzǵa jýyǵy tozǵan dep esepteledi. Osy aımaq ǵylymı zertteýlerge arnalǵan shyǵystardyń dúnıejúzilik kórsetkishi boıynsha ortasha oryndy ıelengenimen, joǵary bilikti jáne tómen bilikti jumysshylardyń jumyspen qamtylý koeffıtsıenti EYDU elderindegi kórsetkishterinen áldeqaıda tómen - órkendegen elderde tehnologııa tez damyp kele jatqan kezde bul problemany sheshý qıyndaı túsedi.
«Teńsizdik áleýmettik kelisimdi jáne adamdardyń úkimetke, ınstıtýttarǵa jáne bir-birine degen senimin álsiretedi. Bul ekonomıka men qoǵamǵa zııanyn tıgizedi. Qazaqstan 1992 jyldan bastap adam damýynyń joǵary deńgeıine qol jetkizdi. Osyǵan qaramastan, klımattyń ózgerýinen jáne tehnologııaǵa birkelki qol jetimdilikten týyndaǵan teńsizdiktiń jańa túrlerin joıý úshin jańa sharalar qajet», - dedi BUUDB-nyń Qazaqstandaǵy turaqty ókili ıAkýp Berısh.
Esepte usynylǵan Adamnyń damý ındeksi (ADI) boıynsha elderdiń reıtıngisine sáıkes, 2018 jyly Qazaqstan 189-elderdiń ishinen 50-orynǵa ıe boldy jáne adam damýy óte joǵary elder tobyna kirdi. 1990 jyldan 2018 jylǵa deıingi kezeńde Qazaqstandaǵy ADI 18,5% -ǵa, jan basyna shaqqandaǵy jalpy ulttyq tabys 61,8% -ǵa ósti. 28 jyl ishinde Qazaqstanda bala týýdyń ortasha uzaqtyǵy 6,5 jasqa, ortasha bilim uzaqtyǵy 3,7 jylǵa, ómir súrý uzaqtyǵy 2,9 jylǵa artty.