«Qazaq jazýshylarynyń qasireti» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 5 qarasha, beısenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

2016 jyldyń aqpan aıynda «Qazaqstan» ulttyq telearnasynda tórt serııaly «Jambyl» tarıhı dramasy kórsetiledi. Bul týraly Qazaqstan­nyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Daryn» Memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty, akter, ánshi, kompozıtor, dramatýrg Baıǵalı Esenálıevpen suhbat ótkize otyryp, «Aıqyn» gazeti habarlaıdy. «Uly tulǵanyń beınesin barynsha uqsatyp somdaý kim-kimge de ońaı emes. Sondyqtan shyǵar, akter tańdaý uzaqqa sozylǵan kórinedi. Túsirilim ke­zinde salmaq ózine túsetin bolǵandyqtan, rejısserler toby bir sheshimge kele almaı biraz tolqyǵan syńaıly. Bireýdiń túri kel­se ishki álemi kelmeıdi, jan dúnıesi kel­se, túr-túsi kelmeıdi degen sııaqty. Qys­qasy, sońyna qaraı meni shaqyryp, usynys jasady. Jambyl róli degen soń jan qala ma? Onyń ústine ónerden, ásirese, teatr men kınodan birazdan beri qol úzińkirep ketkem. Barsam yǵaılar men syǵaılardyń sýretin qapta­typ ilip qoıypty. Bári - Jambyl. Olardan ozyp júlde alý qaıda!? Dese de barǵan soń baǵymdy synap kórýge bel baıladym. Re­jısser Ánýar Raıbaev syrtqy usqynyma qarap, biraz salmaq tastaý kerektigin eskertti. Syrtqa shyqsam Danııar Ótebaev qulaǵy­ma sybyrlap «Báke, keremet oınadyńyz. Men bilsem, siz ótesiz» deıdi. Perishteler «Áýmın» deı qoıdy ma qaıdam, oılasa kele meni tań­dap alypty. Sýreti ilýli turǵan dókeıdiń biri Nurjuman Yqtymbaev edi. Salyp-uryp baryp, aq batasyn aldym. Meniń ótkenime balasha qýanyp qaldy», - deıdi akter kastıng qalaı ótkenin áńgimeleı kele. Baıǵalı Esenálıev uly Jambyldyń alpystan asqan kezinen bastap ómirden ozǵanǵa deıingi ómirin somaıdy eken. Jańa tarıhı teledrama týraly tolyǵyraq «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda jaryq kórgen «Jambyldyń beınesin somdaý ońaı emes» taqyrybyndaǵy suhbattan oqı alasyzdar.

Álem moıyndaǵan jazýshylardyń ádette mańdaıyna jazylǵan taǵdyrlary óte aýyr bolady. Rasymen, «nege?» degen suraq sanaǵa sap ete qalady. «Aıqyn» gazeti de búgin osy suraqtyń jaýabyn izdep, qazaq jazýshylarynyń qasireti týraly jazǵan eken. «Qadyr Myrza Áli óziniń «Jazmyshynda» orys jáne shetel jazýshylary óliminiń qupııalaryn egjeı-tegjeıli jazyp ketti.Odan keıingi «Iiriminde» ishinara qazaq qalamgerleriniń aýyr taǵdyryn arqaý etkenmen, tolyǵymen toqtalmady. Múmkin, bolashaqta jazý oıynda bolǵan da shyǵar. Al jalpy biz qazaq jazýshylarynyń qasiretin qanshalyqty bilemiz?», - dep jazǵan basylym Abaıdan bastap, Shákerim, Sultanmahmut, Baımaǵambet aqyn, Bernııaz Kúleev, Ǵalym Ahmedov, Ahmet, Mirjaqyp, Baýbek Bulqyshev, Іlııas Esenberlın, Hamza Esenjanov, akademık Qajym Jumalıev, ádebıetshi Qaıym Muhamedhanov, Jaıyq Bekturov, Áýelbek Qońy­rat­baev, Esmaǵambet Ysmaıylov­, Beısenbaı Kenje­baevtardy tize jazady. Bul tizimniń sońy qaıda dersiz..Taǵdyry aýyr aqyndardyń qa­tarynda Toqash Berdııarov, Svet Orazaev, keıingi býyn Tabyl­dy Dosymov pen Ámirhan Balqybek te bar. Qaıǵyly jyldar men qasiretti taǵdyrlar týraly «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda jaryq kórgen «Qazaq jazýshylarynyń qasireti» degen maqaladan oqı alasyzdar.

***

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń habarlaýynsha, Mustafa Shoqaı týraly zertteý túrik tilinde jaryq kórdi. 2014 jyly Almaty qala­syndaǵy «Daık-Press» baspasy búkil túrki dúnıesiniń per­zenti Mustafa Sho­qaıdyń on eki tom­dyq shyǵarmalarynyń to­lyq jınaǵyn shy­ǵar­dy. Onyń ár to­myn tıisti alǵy­sóz, qo­sym­­sha, túsinik­teme­ler­­­men daıyndaǵan R.B.Súleımenov atyn­daǵy shy­ǵystaný ıns­tı­týtynyń bas ǵy­ly­mı qyzmetkeri, Qazaqstan ta­rıhy sheteldik tarıhnamasyn zertteýdiń negizin salýshy, bel­gili mustafatanýshy, tarıh ǵy­lymdarynyń doktory, professor Kóshim Esmaǵambetov bolatyn. Osy basylymnyń Mustafa Shoqaıdyń saıası qaıratkerlik bolmysy men shyǵarmashylyq murasyna arnalǵan birinshi tomy «Mustafa Shoqaı. Túrkistan táýelsizdigine arnalǵan bir ǵu­myr» degen atpen qazan aıynda Ystambulda «Ótýken neshrııat» baspasynan shyqty», - dep habarlaıdy basylym. Bul týraly «Túrki dúnıesiniń perzenti» degen aqparattan oqı alasyzdar.

Osylaısha, qazaqtyń ǵana emes, túrki áleminiń birtýar azamaty Mustafa Shoqaı týraly taǵy bir qundy kitap jaryq kórip jatqanda, Taraz qalasyndaǵy Qazybek bı kó­shesinde turatyn Borıs Sa­­­maev atty azamattyń aýlasynan kóne qu­myra tabylypty. Bir qumyra emes, qatarynan eki úlken qumyra tabylǵan eken. Bul týraly «Egemen Qazaqstan» gazeti bylaı dep jazady: « Úı ıesi aýlasynan jertóle qazbaq bolyp, jumysshylar jaldaǵan kó­r­i­nedi. Shamamen bir jarym metr­den asa qazǵan soń kúrek ushy qat­ty zatqa tıgen. Topyraqtan ta­zarta tús­kende eki úlken qu­my­ranyń erneýi baıqalady. Áıtse de, kúrekti qattyraq basyp jibergen bolýy kerek, bir qumy­ranyń búıiri synyp ketipti. Qu­myralardyń ishine topyraq tús­pesin dep, eki ydystyń da bet­te­rin taspen bastyryp qoıǵan eken»,-dep jazady basylym. Taraz qalasynan tabylǵan kóne jádigerler týraly «Qupııasy mol qumyra» degen maqaladan oqyńyzdar.

Al, Almatyda jyldaǵy dástúr boıynsha qaıy­rym­dylyq sala­syndaǵy Ulttyq qoǵam­dyq «Al­tyn júrek» syılyǵy ıeger­leri marapattaldy. Marapattaý saltanatynyń ashy­lý rásimininde Almaty qala­sy­nyń ákimi Baýyrjan Baıbek elimiz­de belsendi azamattyq qoǵam qalyptasqanyn aıtyp, onyń ishin­de Naýryzbaı aýdanyndaǵy sel­den zardap shekkenderge qol­ushyn sozǵan jandarǵa erekshe alǵys bildirgen. «Kómek tek qana aqsha­men ól­shen­beıdi, bizdiń nomınant­tar­dyń qaıyrymdy isteri ártúrli kólemde bolýy múmkin, basty­sy - óz qalaýymen kórsetil­gen kómek bolýy tıis. Eger bury­ny­raq­ta qaıyrymdy adamdar úle­sin kóbine qarjylyq múmkindik­teri kóp adamdar qurasa, búgin­de olar­dyń qataryn erikti uıymdar men qarapaıym adamdar tolyqty­rýda. Sondyqtan bolar, sońǵy 5 jyl ishinde dúnıejúzilik qaıy­rymdylyq reıtıngisinde Qazaq­stan 121-orynnan 101-orynǵa deıin kóterildi», - degen «Baýyrjan» qaıy­rym­dylyq qorynyń dırektory jáne syılyqty uıymdastyrý komı­tetiniń tóraıymy Juldyz Omar­bekova. «Altyn júrek» syılyǵynyń bıylǵy ıegerleri «Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanyndaǵy «Qoly ashyqtyń - joly ashyq» degen maqalada habarlanǵan.

***

Al, «Ekspress K» gazeti búgin polıtsııa qyzmetkerlerine mas kólik júrgizýshilerin «ustap» beretin daıashy týraly jazady. Gazettiń aqparatyna súıensek, ofıtsıant bul áreketin taza azamattyq paryz dep biledi eken.

«Gazetimizge anonımdi suhbat bergen Astanadaǵy túngi mekemelerdiń birinde jumys isteıtin daıashy kólik tizginine mas kúıinde otyratyn júrgizýshilermen qalaı kúresetinin aıtyp berdi» dep jazady basylym. Qarapaıym daıashynyń bul aılasy týraly «Ekspress K» gazetindegi «Ofıtsıant! Prınesıte...shtraf» degen maqaladan oqýǵa bolady.