Qazaq ushaǵy Eýropa kóginde samǵaıtyn kún taıaý
Al bul tizimnen áýpirimdep aman qalǵan eki kompanııamyz da «syısyz» qalǵan joq. Olar «sur tizimge» engizilip, Eýropada ushý erejesin reglamentteıtin áýe baǵdarlary týraly kólbeý kelisim eýropalyq elder arasynda jasalǵanǵa deıin kelisimge kelgen memleketterge ǵana bara alatyn edi. Mine, sol kezeńnen beri qazaqstandyq kompanııalardy atalǵan «qara ári sur tizimnen» shyǵarýǵa baǵyttalǵan jumystar bir tynǵan joq. Ókinishke oraı jarytymdy nátıjeden de ada bolyp otyr. Máselen, elimizdiń eń basty áýe kompanııasyna aınalǵan «Air Astana» sol 2009 jyldyń ózinde-aq IKAO-nyń kezekti aýdıti barysynda jelkege mingen shekteýden arylýǵa úmittengen-di. Úmit aqtalmady, áli de Eýropa elderin tolyǵymen sharlap, áýe keńistikterinde samǵaýǵa kelgende «Air Astana»-nyń qanaty qaıyrýly. Tek aldaǵy kúnge úmitpen qaraıdy. Sol úmit bıylǵy jyly aqtalatyn da sııaqty. Oǵan sebep, búgin elimizdiń Mınıstrler kabıneti múshelerin Úkimet úıine jıǵan Premer-Mınıstr Serik Ahmetov azamattyq avıatsııanyń jaǵdaıy men ony odan ári damytý máselelerin talqyǵa saldy. «Memleket basshysy bul salany damytýǵa erekshe kóńil bólip otyr. Elimizdegi kólik-logıstıkalyq júıeniń tıimdiligi azamattyq avıatsııanyń damýyna tikeleı baılanysty», - dep atap ótken Úkimet basshysy sóz kezegin negizgi baıandamashy Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstri Asqar Jumaǵalıevke berdi.
Mınıstrdiń atap ótýinshe, aǵymdaǵy jyldyń basynan Qazaqstanda áýe qozǵalysyna qyzmet kórsetý jáne ushýdy qamtamasyz etýshi radıotehnıkalyq jabdyqtardy paıdalanýdy iske asyratyn qyzmetterdi sertıfıkattaý erejesin engizilip, áýejaılardy basqarýdyń biryńǵaı operatory, Halyqaralyq azamattyq avıatsııa (IKAO) avıatsııalyq qaýipsizdik jónindegi oqytý ortalyǵy quryldy. Budan bólek ótken jyldyń qańtarynan Tehnıkalyq yntymaqtastyq bıýrosynyń sarapshylarymen Qazaqstannyń avıatsııa salasyna qajetti keńestik qoldaý kórsetilýde. Birlesken jumys nátıjesinde 2009 jylǵy IKAO aýdıtiniń eskertpelerin joıý aıasynda Áýe keńistigin paıdalaný jáne avıatsııa qyzmeti týraly elimizdiń qoldanystaǵy zańnamasyna 80 túzetý engizildi, onyń 69 ushý qaýipsizdigin arttyrý máselelerin qamtıdy. «Odan tys IKAO ınspektorlarymen birge 60 áýe kompanııalarynyń tekserisi ótkizildi, nátıjesinde el boıynsha 8 sertıfıkat keri qaıtaryldy, 4 áýe kompanııanyń qyzmeti toqtatyldy. Osylaısha búgingi kúni elimizde qoldanysta 48 eksplýatant bar»,- degen A.Jumaǵalıev salanyń ósip-órkendeýine jaýapty Azamattyq avıatsııa komıteti tolyǵymen 65 bilikti mamanmen, onyń ishinde 40 memlekettik ınspektormen jasaqtalǵanyn atap ótti.
Al IKAO tehnıkalyq yntymaqtastyq bıýrosynyń jetekshisi Orlın Tonchev óz sózinde osy ýaqytqa deıin júrgizilgen jumystar jaıynda esep berip, Qazaqstan áýe kompanııalarynyń nelikten «qara jáne sur tizimge» engizilgendigin jan-jaqty túsindirýge tyrysty. «Problema neden týyndap otyrǵandyǵyn anyqtaýǵa baǵyttalǵan zor jumys júrgizildi. Memlekettik organdar azamattyq avıatsııa sýbektilerin sertıfıkattaý jáne qadaǵalaý boıynsha IKAO-nyń talaptary men standarttaryn oryndamaı kelgen. Sondyqtan da basty másele memlekettik organdardy nyǵaıtý boldy. Mine osy sharalarǵa barlyq kúsh-jiger jumsaldy», - dedi ol.
Sonymen qatar O.Tonchevtiń atap ótýinshe, Qazaqstan áýe kompanııalaryn «sur tizimnen» shyǵarýǵa baǵyttalǵan jumystar áli tolyǵymen aıaqtalǵan joq. Óıtkeni, taǵaıyndalǵan ınspektorlar halyqaralyq standarttar talaptaryna sáıkes barlyq daıyndyq kýrstarynan ótýi tıis. Degenmen olardyń teorııalyq daıyndyqtary tolyǵymen aıaqtalyp, jumys jaǵdaıynda mashyqtaný sharalaryn júrgizýde. «Muny bizder júrgizip jatyrmyz ári bul úderis taıaý 1-2 aıdyń ishinde aıaqtalýy tıisti. Bizdiń esepteýlerimiz shtat sanyn taǵy da ulǵaıtý qajettigin kórsetip otyr. 2014 jyly ishki rezerv esebinen 10 ınspektor qosylady. Bul asa qajetti shara», - dedi O.Tonchev.
Jıyn barysynda sondaı-aq «Air Astana», «Skat» áýe kompanııalarynyń basshylary sóz alyp, aldaǵy ýaqytta atqarar jumystarymen bólisti. Máselen, «Air Astana» vıtse-prezıdenti Erbol Ospanovtyń atap ótýinshe, bıyl kompanııa sýdaı jańa 6 zamanaýı ushaq satyp alýdy josparlap otyr. Onyń biri «Boeing 767», ekeýi «Embraer 190», al úsheýi «Airbus 320» ushaqtary.
Aıtpaqshy, E.Ospanovtan Premer-Mıınstr Astana men Parıj arasyn jalǵaıtyn tikeleı áýe baǵdarynyń qashan ashylatyndyǵyn da surap qaldy. Óıtkeni, este bolsa, 2011 jyldyń ózinde-aq elimizdiń sol kezdegi Úkimet basshysy Kárim Másimov Frantsııaǵa sapary barysynda Astana men Parıj arasynda áýe qatynasyn jolǵa qoıýǵa baǵyttalǵan hattamany rásimdep qaıtqan bolatyn. Al bul qujat eki el astanalary arasyndaǵy turaqty áýe reısteriniń jolǵa qoıylýyna quqyqtyq negiz bolýy tıis edi. Ókinishke oraı sodan beri qozǵalmaǵan seńniń sebebin E.Ospanov túsindirip, oǵan Eýropalyq komıssııa «sur tiziminiń» kedergi bolyp otyrǵandyǵyn atap ótti. «Astana-Parıj» baǵytyndaǵy áýe reısine qatysty aıtar bolsaq, ázirshe ««Air Astana» ony asha almaıdy. Óıtkeni «sur tizimge» baılanysty bizge jańa jıilikter men baǵyttarǵa shekteý qoıylǵan», - dedi ol. Degenmen kompanııa vıtse-prezıdenti 25-26 naýryz aralyǵyndaǵy IKAO ókilderiniń sapary barysynda bul másele tolyǵymen sheshiletindigin, al turaqty reıs ashýǵa tolyq qaýqarly ekendikterin basa aıtty.
Jıyndy qorytyndylaǵan Úkimet basshysy aǵymdaǵy jyly Qazaqstannyń áýe kompanııalary Eýroodaqtyń áýe keńistiginde ushýǵa shekteý qoıatyn «sur tiziminen» shyǵýy tıistigin basa aıtty. «Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrligine IKAO talaptarymen baılanysty qosymsha týyndap otyrǵan barlyq máselelerdi taıaý arada joıýǵa tapsyrma beremin», - dedi S.Ahmetov.