«Qazaq týrısteriniń 12 ereksheligi» - baspasózge sholý
***
Qazaq týrısteriniń ádebi, júrip-turysy sheteldikterdi tańǵaldyryp otyr, dep jazady "Aıqyn" basylymy.
«Týrıstik maýsym artta qalsa da, sheteldik saparlardyń jıi eske túsetini anyq. Óz basym Eýropa men Azııa elderine barǵan saparlarymda nemis týrısteriniń ustamdylyǵyna, qytaı týrısteriniń kóptigine, frantsýzdardyń mádenıettiligine áli de tamsanýmen kelemin. Bul arada qazaq týrısteriniń óz ulttyq sıpaty bar. Qazaq týrısteri de ustamdy, mádenıetti, tártipti. Biraq ulttyq ereksheligimiz qyzmet kórsetý salasynda eńbek etetin sheteldikterdi tańǵaldyryp otyr», - dep atap ótiledi «Qazaq týrısteriniń 12 ereksheligi » atty maqalada.
«Qonaqúıge ornalasqan soń, bárimiz túski, ne keshki asqa túsemiz. Jeke baıqaýlarym boıynsha, eýropalyq týrıster bir tárelkege kóbine dıetalyq taǵam túrlerin salýǵa tyrysady. Máselen, tańǵy asqa tek qana jeńil botqa men kofe alýy múmkin. Túski asqa sýda pisken balyq pen garnırge buqtyrylǵan kókónister alýy múmkin. Al qazaq týrısteri ásirese, qonaqúıdegi birinshi kúni bárinen de dám tatyp kórýi kerek: bir tárelkege balyq ta, taýyqtyń sıraǵy da, qoıdan jasalǵan káýáp ta, tipti buryn-sońdy jep kórmegen shaıan da syıady. Garnırdi de aralastyryp jiberemiz. Buqtyrylǵan, sýǵa pisken, qýyrylǵan garnırdiń túr-túrin ekinshi tárelkege toltyramyz.
Ekinshi kúni ózimizge asty shaqtap alamyz. Biraq jańadan kelgen jerlesterimizdiń tárelkelerine úıip-tógip tamaq salyp jatqandaryn kórip: «Ne boldy, sonshama, túk kórmegendeı?!» dep, syrttaı kúlip qoıamyz. Jalpy, tárelkeni bir-birimen sáıkes kelmeıtin taǵam túrlerimen toltyrý ádeti búkil postkeńestik elderdiń azamattaryna tán be dep qalasyń keıde... Bul defıtsıt zamanynyń gendik deńgeıde qalǵan saldary ma, álde «men tóledim, aqym bar» degen psıhologııanyń yqpaly ma, áıteýir, reseılikterden bastap, ýkraındarǵa deıin «tárelkeni toltyryp alý» ádetinen arylar emes», - deıdi maqala avtory.
«Shetelde júrip qazaq neni ańsaıdy? Dastarqannyń ústinde túriktiń ne aǵylshynnyń túrli taǵamdary tursa da, demalystyń sońǵy kúnderi: «Pa, shirkin qazir et asyp jese ǵoı?!» deısiń. Aramyzda: «Eh, kazy chto-to zahotelos» dep, ózimizdiń otandastarymyz - orekeńder de etti ańsap júredi. Qansha sheteldik saparda boldym, bir nársege kózim anyq jetti: bizdiń orystar da asty talǵaý turǵysynan qazaqylanyp ketken, et pen qazyny, baýyrsaqty olar da erekshe ańsap otyrady ǵoı?!», - delinedi endi birde atalmysh materıalda.
Múmkindigi shekteýli zamandastarymyz aldaǵy ýaqytta quqyqtaryn shekteıtin, azamattyq belsendilikterin tasada qaldyratyn, zańǵa qaıshy sózdermen jandaryn jaralaıtyn kez kelgen áreketke tosqaýyl qoıamyz dep otyr. Bul týraly «Aıqyn » gazetiniń «Múgedekter álemi ózgeris kútedi » atty maqalasynda xabarlanýda.
«Aldaǵy ýaqytta olar «jyndy, esýas, soqyr, aqsaq» degen qulaqqa túrpideı bolyp estiletin termınderdiń BAQ betinde jarııalanyp ketýine jol bermeıdi. Sebebi joǵaryda atap ótken «Shyraq» qaýymdastyǵy múgedektigi bar áıelderge qatysty termınologııa men etıkany zańmen bekitýge qol jetkizipti. Mundaı usynysty tek biz ǵana emes, búkil álemdik qaýymdastyq ta qup kóredi eken. Sebebi bizdiń el ótken jyly BUU múgedekter týraly konventsııasyn bekitti. Endi ratıfıkatsııalaý qaldy. Múmkindigi shekteýli zamandastarymyz boıyndaǵy «men ózgelerdeı emespin» degen syndy kózqarastan arylý úshin qoǵamnyń olarǵa kózqarasy túbegeıli ózgerý kerek. Kózqaras ózgermeı, tirlik ózgermeıdi», - delingen maqalada.
- Biz jaspyz. Bizdiń de ana atanǵymyz keledi. Biz ózimiz jaıly súreńsiz kózqarasty ózgertkimiz keledi. Jýrnalıster bizdiń ómirimizdi basqa qyrynan kórsetse eken deımiz. Bizdiń de túngi klýbtarda bılep, án salǵymyz keledi. Eger bara qalsaq, bizge tańǵalyp qaraıdy. Úkimettiń qabaǵy túzý bolsa da, qoǵamnyń qabaǵyndaǵy toń áli jibı qoıǵan joq. Bul seńniń jibýine sizder de atsalyssańyzdar eken, - deıdi «Shyraq» múgedek áıelder qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Lázzat Qaltaeva.
***
«Egemen Qazaqstan» basylymynyń «Bıik beles» atty maqalasynda keshe Prezıdent Nursultan Nazarbaev ǵaryshker Aıdyn Aıymbetovti marapattaý rásimine qatysqandyǵy týraly jazylady.
Saltanatty rásim barysynda sóılegen sózinde Elbasy bir aı buryn Qazaqstan ǵaryshkeriniń halyqaralyq ekıpaj quramynda alǵashqy 10 kúndik ǵarysh saparyna ushqanyn aıtty.
«Aıdyn Aıymbetov táýelsiz Qazaqstannyń úshinshi ǵaryshkeri atandy. Men halqymdy elimiz baǵyndyrǵan jańa jetistikpen quttyqtaımyn. Bizdiń qazirgi zamanǵy tarıhymyzdaǵy osy uly oqıǵaǵa kásibı turǵydan úles qosqandardyń bárine alǵys aıtamyn. Reseılik seriktester men basshylarǵa, sondaı-aq ekspedıtsııanyń sheteldik múshelerine aıryqsha rızashylyq bildiremin», - dedi Memleket basshysy sóziniń basynda.
«Budan keıin Nursultan Nazarbaev ǵaryshty ıgerý árdaıym adamzattyń eń ańsarly armandarynyń biri bolǵanyn atap óte kele, búginde bul barlyq Jer shary turǵyndarynyń eń bıik mıssııasy ekenin jetkizdi. «Bizder, qazaqstandyqtar baıtaq jerimizde búkilálemdik ǵarysh aılaǵy - Baıqońyrda alpys jyl boıy jumys júrgizilip kele jatqanyn maqtan etemiz. Ǵaryshkerlerdi Jer júzi osy jerden, Qazaqstannan shyǵaryp salady. Adamzattyń ǵalam týraly tanym kókjıegin keńeıtetin kúrdeli ekspedıtsııalardan keıin olardy osy jerde qarsy alamyz. Ǵaryshqa ushqan jarty ǵasyrdan astam ýaqyt ishinde 38 eldiń 545 ǵaryshkeri ǵarysh keńistiginde bolyp qaıtty. Sol elderdiń qatarynda Qazaqstan da bar. Al A.Aıymbetovtiń sátti sapary elimizdiń ǵarysh jylnamasynyń jańa bir paraǵyn ashty», - dedi Qazaqstan Prezıdenti», - dep jazady basylym.
«Egemen Qazaqstan » basylymynyń búgingi sanynda, sondaı-aq oralman qandastarymyzdyń ómirin jaqsartatyn zańnamalyq jeńildikter jaıynda «Oralmandarǵa qatysty zań ońtaılandyryldy » atty maqala jarııalandy.
Májilis Tóraǵasy Qabıbolla Jaqypovtyń jetekshiligimen ótken palatanyń keshegi jalpy otyrysynda bes másele qaraldy. Bul joly depýtattar nazaryna keıbir eýropalyq eldermen readmıssııa týraly, sondaı-aq, halyqtyń kóshi-qony jáne jumyspen qamtylýy máseleleri qarastyrylǵan zań jobalary usynyldy.
«Sondaı-aq, keshe «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine halyqtyń kóshi-qony jáne jumyspen qamtylýy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy ekinshi oqylymda qaralyp, maquldandy. Endi etnostyq qazaqtardyń tarıhı Otanyna oralýyn yntalandyrý maqsatynda olardyń qonystaný óńirine qaramastan oralman mártebesin jáne tólem qabiletin rastaýsyz ýaqytsha turý yqtııarhatyn alý múmkindikteri beriletin bolady. Aıta ketý kerek, oralmandarǵa Úkimet belgilegen óńirlerge qonystanǵan jaǵdaıda ǵana jaǵdaılar jasalady. Jumyspen qamtý boıynsha etnostyq qazaqtar úshin kólik shyǵyndaryn óteý, qyzmettik baspana nemese jataqhanadan bólme berýdi quraıtyn áleýmettik paketter qamtylsa, Úkimet belgilegendeı bir orynnan ekinshisine aýysyp jatsa, áleýmettik paketter saqtalady. Al Úkimet aıqyndaǵan óńirden bes jyl merziminen buryn óz betinshe qonys aýdaryp ketkender nemese Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattyǵyn alýdan bas tartqandar memlekettik qoldaýlardy qaıtarady», - delingen maqalada.
***
Resmı tildi «Ekspress K» basylymynyń jazýynsha, Aqmola oblysynda eńbek ardagerin bar bolǵany 10 myń teńge úshin óltirgen úsh qaraqshy sottaldy.
«Byltyr qazan aıynda Znamenka aýylynda 73 jastaǵy Vladımır Mıronenkonyń úıine úsh adam basa kóktep kirip, qart adamdy soqqynyń astyna alady. Olar onyń jıǵan-tergen aqshasyn berýdi talap etedi, alaıda zeınetker olarǵa tis jarmaıdy. Sol kezde qylmyskerler páterdiń astań-kesteńin shyǵaryp, 10 myń teńge taýyp alady. Degenmen qart kisi qaraqshylardyń birin tanyp qoıyp, óz basyna bále tilep alady. Qaraqshylar shaldy óltirmekshi bolyp, soqqynyń astyna alady. Demi bitken zeınetkerdiń múrdesin aramen múshelemek bolǵanda, zeınetker kenet esin jyıady. Sol kezde qaskóılerdiń biri ony qylǵyndyryp óltiredi», - delingen «Goret vam v adý » atty maqalada.