Qazaq tilin meńgerýime aýyl adamdary kómektesti – qyzylordalyq muǵalim
- Aldymen óziń jaıly aıta ketseń. Qaıda dúnıege keldiń? Syr óńirinde uzaq jyldan beri turasyń ba?
- Men Reseıdiń Brıansk oblysy Klıntsy qalasynda 1988 jyly dúnıege kelgenmin. Sol jaqta alǵashqyda balabaqshada tárbıelendim. Ákem - orys, anam - qazaq. Ekeýi sol Brıansk oblysynda tanysqan. Anam sol óńirge jumysqa barǵan. Ekeýiniń tanysýy keıinnen shańyraq kóterýine jalǵasqan. 1994 jyly ákem, anam jáne men úsheýimiz Qazaqstanǵa keldik. Munda Qazaly aýdanyna qarasty Jalatós bahadúr aýylynda anamnyń týysqandary turady.
Qazaly aýdanynda negizinen jergilikti ult ókilderiniń sany basym. Al Jalańtós bahadúr aýylynda da qazaqtar kóp. Bala kezimnen sol aýyldyń balalarymen birge oınap óstim. Qazaq tiline úırenýime eń aldymen sol qatarlas balalardyń kóp kómegi tıgeni anyq. Sol jyly men aýyldaǵy qazaq mektebiniń tabaldyryǵyn attadym. Qazaq tilin úırenýge naǵashylarymnyń, aýyl turǵyndarynyń, synyptas balalardyń kóp kómegi tıdi.
Mektepte oqyp júrgende kitapqa degen qyzyǵýshylyǵym erekshe boldy. Kitaphanaǵa jıi baratyn edim. Qazaq tilinde jazylǵan ertegilerdi kóp oqıtyn edim. Odan keıin aýyl kitaphanasyna baryp turatyn boldym. Sol jerdegi kitaptardy kóbirek oqyp, qazaq tilin jetik meńgerdim desem de bolady.
Buǵan baılanysty alǵashqy ustazyma raqmet aıtamyn. Ol kisi meniń kitapqa degen qyzyǵýshylyǵymdy arttyrdy. Mektep muǵalimderi de maǵan kóp kómegin tıgizdi. Olardyń barlyǵyna alǵysymdy jetkizgim keledi.
- Qazaq salt-dástúrin jaqsy bilesiń be?
- Jergilikti ult ókilderi turatyn aýylda óstim emes pe? Sondyqtan maǵan qazaq salt-dástúrin meńgerý qıynǵa soqqan joq. Sondaı-aq, oǵan qosa yrym-tyıymdaryn jetik bilemin. Naǵashym ájem Aıshagúl bul jóninde maǵan kóp nárse úıretti. Sol kisiniń tárbıesinde boldym.
- Aýyldyq jerde óskennen keıin dıirmen tartý, kúbi pisý sekildi salt-dástúrlerin de úırengen shyǵarsyń.
- Qashanda aýyl tirshiligi qaınap jatady ǵoı. Tań atqannan kún batqansha sol tirshilik toqtaǵan emes. Qazirgideı emes ol kezde el arasynda kúbi pisý, dıirmen tartý, toqyma toqý, keste tigý sekildi dúnıeler umytyla qoıǵan joq edi. Olardyń árbiriniń ereksheligi bar. Birden úırenip kete almaıtynyń anyq. Zeıin qoıa bilseń, barlyǵyn jete meńgerip ketýge bolady. Men úlkenderdiń kómegimen sol dúnıelerdi úırendim. Sońymnan ergen inim men sińlim de sol qazaqy ómirdiń qazanynda qaınap ósti.
- Óziń qazaq azamatyna turmysqa shyqqan ekensiń.
- Bıyl shańyraq kótergenimizge on tórt jyl boldy. Qazir úsh balanyń anasymyn. Rústem esimdi qazaq jigitimen otaý qurdym. Ómirge Nurdáýlet, Nurıslam esimdi uldar men Nargıza atty qyz bala keldi. Tatý-tátti ómir súrip, otaǵasymen elimizdi órkendetý jolynda aıanbaı eńbek etip kelemiz.
- Qazir óziń mektepte ustazdyq qyzmet atqaryp júrsiń. Balalarǵa bilim berýde qandaı ádis-tásilderge súıenesiń?
- Aýyldaǵy №103 mektepti aıaqtaǵan soń Qoja Ahmet ıAssaýı atyndaǵy qazaq-túrik ýnıversıtetinde dáris aldym. Birshama jyldan beri №95 orta mekteptiń bastaýysh synyp muǵalimi bolyp eńbek etemin. Pedagog-sarapshymyn. Qazaly aýdandyq «Birlik-Edınstvo» etnomádenı qoǵamdyq birlestiginiń múshesi retinde qoǵamdyq sharalarǵa belsene qatysyp kelemin. Túrli baıqaýlar men saıystarǵa qatysyp júrmin. Jeke daýysta án salaǵandy unatamyn.
Muǵalim bolý erekshe mamandyq qoı. Jas órenniń bolashaǵynyń jarqyn bolýy mektepte alǵan bilimine baılanysty. Onyń ishinde bastaýysh synypta alǵan bilimi keıin óziniń jaqsy oqyp ketýine oiń áserin tıgizedi. Sondyqtan árbir sabaǵymyzǵa tyńǵylyqty daıyndalyp barýǵa tyrysamyz. Bul oraıda Abaı, Ybyraı, Ahmet sekildi tulǵalar men ult ustazdarynyń bilim berýdegi ádis-tásiline nazar aýdarǵan artyq emes. Sol kezde olar balalardy qalaı oqytty? Ult ustazdarynyń sol qundylyqtaryn qaǵıda etip, balalarǵa bilim berýge paıdalanamyn.
- Qazir aýylda kim turady?
- Qazir aýylda anam men inim turady. Sińilim de qazaq otbasyna kelin boldy. Men shańyraqtyń sút kenjesine turmysqa shyqtym.
Aıta ketsek, budan buryn qyzylordalyq Elena Rybına qazaq tilinde jetik sóıleıtinin jazǵanbyz. Qyzmet barysynda mátinder men baspasóz relızin memlekettik tilde daıyndaıdy. Bala kezinen qazaqsha jetik biletin ol búginde Nazarbaev zııatkerlik mektebinde qyzmet etedi.
- Ata-anamnyń qazaq topyraǵyna qadam basqanyna bıyl tup-týra 40 jyl tolyp otyr. 1983 jyly Reseıdiń Samara qalasynan Syr óńirine qurylysshylar poıyzymen bet túzegen eken. Sodan beri Qyzylorda qalasynda turady. Qazir Belkól kentinde ómir súrip jatyr. Ol kisiler Qyzylordada áleýmettik mańyzy bar qurylys nysandaryn salýǵa atsalysty. Keıin Keńes odaǵy taraǵan tusta ózge týystarymyz qaıtadan tarıhı otanymyzǵa bet aldy. Ata-anam eshqaıda ketken joq. Ózderi úırengen, baýyr basqan Qyzylordada qalyp qoıdy.
Men Belkól kentindegi sol kezde aralas bilim beretin №189 mektepte oqydym. Kentte negizinen jergilikti ult ókilderi basym turady. Biz bir-birimizdi jatsynǵan joqpyz. Ózimiz qatarlas balalarmen eki tilde sóılesip júrdik. Bul meniń qazaqsha jan-jaqty úırenýime septigin tıgizdi. Mektep bitirip joǵary oqý ornyna kelgenimde memlekettik tildi joǵary deńgeıde meńgergenimdi baıqadym. Qorqyt Ata ýnıversıtetinde pedagog mamandyǵy boıynsha qazaq tilinde bilim aldym. Qazir sol ýnıversıtette magıstratýrada qazaq tili pedagogterin daıarlaý baǵdarlamasy boıynsha bilim alýdy jalǵastyryp jatyrmyn, - deıdi ol.