«Qazaq handyǵy - Altyn Ordanyń zańdy murageri» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetinde «Qazaq handyǵy - Altyn Ordanyń zańdy murageri» degen maqala jarııalandy. «Iá, dál solaı! Bizdiń, ıaǵnı, ısi qazaq ultynyń múddesin qorǵaıtyn, abyroıyn asqaqtatatyn, táýelsizdiginiń máńgilik kepili bolatyn, tarıhı tuǵyryn myǵym bekitken uly tujyrym osy! Keshe ǵana Qazaq handyǵynyń qurylǵanyna 550 jyl tolýy qarsańynda: «Qazaq handyǵynyń qurylǵanyna 550 jyl tolýyna oraı atalyp jatqan memlekettik shara - kıeli shara. Bul - qazaq ultynyń ulttyq sanasyn uıytatyn uly múmkindik. Álmısaqtan bergi muqym kóshpelilerdiń álemi men keńistigin qamtıtyn uly kóshpeliler órkenıetiniń mysy men bási eksheletin tus. «Altyn Orda» ımperııasynyń zańdy murageri - Qazaq handyǵy bar ekendigin dúnıe tarıhyna moıyndatatyn asa jaýapty ári eń múddeli, eń shaǵymdy kezeń. Bizdiń memleketimiz boldy ma, joq pa - degen kúdik týdyratyndardyń dámesin máńgi óshirip tynatyn, kerisinshe ózimizdiń rýhymyzdy asqaqtata kóterip, solardyń mysyn ıyǵynan basatyn deńgeıge kóteriletin shaq osy. Biz búgin qazaq memleketiniń aıbyny men tarıhyn qalaı ulyqtaı alamyz, halyqaralyq qaýymdastyqqa qandaı tujyrym jasata alamyz, mine, ultymyzdyń búgini ǵana emes, erteńi de osyǵan tikeleı baılanysty»,-delingen maqalada. Bas basylym elimizge belgili azamat, aıtys aqyndary men jyrshy-termeshilerdiń halyqaralyq odaǵynyń basqarma tóraǵasy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, M.Maqataev atyndaǵy syılyqtyń eki márte laýreaty, aqyn Júrsin Ermanmen aradaǵy suhbatty berip otyr. Aldaǵy bir aıdyń ishinde ǵana Almaty men Tarazda eki birdeı dúbirli úlken aıtys ótpekshi.
«Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna arnalǵan qorytyndy aıtys aldaǵy qazan aıynyń 8-9-10-y kúnderi Taraz jerinde ótedi dep uıǵardyq. Qazir soǵan qyzý daıyndyq júrip jatyr. Eń sýyrypsalma, kózge túsken kósem júırikterdi sol alamanǵa baptaýdamyz. Qytaıdaǵy qandastarymyz qaıta-qaıta habarlasyp, «Nur Otan» partııasyndaǵy azamattarǵa shyqqan soń, aqyry, olardyń ótinishterin qup aldyq. Sóıtip, Qytaıdan birneshe aqyn baýyrlarymyz kelip, aıtysqa túskeli otyr. Endi bul halyqaralyq aıtys bolǵaly tur»,-deıdi J. Erman. Osy jaıynda «Almatyda tý tikken alaman aıtys» atty suhbatta tolǵyraq berilgen.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Qazaqstan Respýblıkasynyń Іshki ister mınıstrliginiń 2014 jylǵy kórsetkishterine qaraǵanda,elimizde 34 myńnan astam adamnan quralǵan 5,4 myńnan astam quqyq qorǵaý baǵytynda qyzmet atqaratyn qoǵamdyq qurylymdar bar eken. Olardyń qatysýymen 1,7 myńnan astam qylmys ashylyp, 23 myńnan astam ákimshilik quqyqbuzýshylar anyqtalǵan.Munyń barlyǵy jaqsy kórsetkishter, alaıda prokýrorlyq tekseris nátıjelerinde anyqtalǵandaı osyndaı qurylymdardyń jumysynyń formaldy túrde júrgiziletinin esepke alar bolsaq, bul áli de jetkiliksiz bolyp shyqty. Sol sebepti, búgingi kúni quqyq qorǵaý júıesinde júrgizilip otyrǵan reformanyń basty maqsaty - polıtsııa men qoǵamdy bir-birine jaqyndastyra otyryp, ony azamattardyń máselelerin tıimdi sheshilýine baǵyttaý bolyp tabylady. Bul jaıynda « Qoǵam polıtsııaǵa kómektesýi tıis» degen maqaladan tolyq oqı alasyzdar.
Osy basylymda «Qurylys kompanııalary dollardan bas tartty» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Elimizde budan bylaı qurylys kompanııalary baspanany shetel valıýtasyna satpaıtyn bolady. «Qazaqstan qurylys salýshylar qaýymdastyǵy» turǵyn úı qurylysyn dedollarızatsııalaý saıasatyn qabyldady. Bul týraly keshe resmı habarlandy. Atalǵan qaýymdastyq keńesi otyrysynyń qorytyndysynda sharshy metrler baǵasyn dollarmen esepteý tájirıbesinen bas tartý týraly sheshim shyǵarylǵan.
Osy sheshimge sáıkes, salalyq qaýymdastyq músheleri jyljymaly múliktiń qurylysy jáne satylýy barysynda dollardy tólem quraly nemese onyń balamasy retinde paıdalanýdan bas tartýǵa nıetti. Bir aıta keter jaıt, atalǵan uıym quramyna Qazaqstannyń 14 alpaýyt ınvestıtsııalyq qurylys jáne holdıngtik kompanııalary kiredi. Degenmen elimizdiń árbir óńirlerinde basqa da qurylys kompanııalary jeterlik. Olar bul saıasatty ustana ma? - Endi qaýymdastyqqa kiretin qurylys kompanııalary jańa turǵyn úılerdiń baǵalaryn tek ulttyq valıýtada ǵana belgileıdi! - dep túsindirdi qaýymdastyq keńesiniń tóraǵasy Aıdyn Raqymbaev. - Osy saıasat naryqtyń basqa da qatysýshylarynan talap etiledi. Qaýymdastyq qurylys materıaldary men qyzmetterin jetkizýshilermen qarym-qatynastaryn da qaıta qaraýdy josparlap otyr. Biz olardy ózara esep aıyrysýda ulttyq valıýtaǵa basymdyq berýge ıtermeleımiz. *** «Ana tili» gazetiniń sońǵy sanynda «Nurbaı batyr jónindegi derekter nege burmalandy?» degen maqala berilgen. Qazaq jurtynyń irgeli el, qabyrǵaly halyq bolýyna jáne dalamyzǵa qyzyqqan kez kelgen jaýǵa toıtarys berip, ulan-ǵaıyr jerimizdi búgingi urpaǵyna mura etip qaldyrýǵa ultymyzdyń batyrlary ólsheýsiz úles qosqanyn tarıhtan bilemiz. Sondaı qazaq halqynyń biregeı batyrlarynyń biri - Nurbaı batyr. Ol eliniń birligi men bolashaq tirligin oılaǵan, eldiń tutastyǵyn saqtap qalý maqsatynda búkil ómirin kúrespen ótkizip, halyq jadynda danyshpan saıasatker, qaharman qolbasshy retinde jattalyp qalǵan. Ol 77 ret jaýmen shaıqasqa túsip, bárinde de jeńiske jetken. Sondyqtan da qazaq halqynyń taǵdyrynda erliktiń aıbynyn kórsetip, eldiń qorǵany bolǵan dýlyǵaly batyrlardyń ishinde Nurbaı bahadúrdiń alar orny erekshe.
Qalmaqtarǵa qarsy Esim han bastaǵan joryqqa on segiz jasar Nurbaı da qatysqan. Bul 1627 jyl bolatyn. Nurbaı Qorǵastaǵy shaıqasta Oırat taıpasy kósemderiniń biri -Qotý - Qoısynnyń inisi Barǵaımen jekpe-jekke shyqqan.