Qazaq eliniń ǵaryshta «eki kózi» bar

ASTANA. QazAqparat - Qazaqstannyń menshigine jáne basqarýyna biregeı strategııalyq aktıv túpkilikti ótpek. Jáne ol nysan tek jerde ǵana emes, sondaı-aq ǵaryshta da «ornalasqan».

Keshe «Qazǵarysh» otandyq «KazEOSat-2» ǵarysh serigi men onyń jerdegi segmentin qabyldap alý baǵytynda arnaıy memlekettik komıssııa jumys júrgizip jatqanyn habarlady. Muny Táýelsizdiktiń 25 jyldyǵyna arnalǵan tartý dep baǵalaýǵa bolady. Óıtkeni ol, mamandardyń túsindirýinshe, «qazaq jerine jáne onyń tutastyǵyna jedel monıtorıng júrgizýdegi Qazaqstannyń táýelsizdigin qamtamasyz etedi», dep jazylǵan «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda jaryq kórgen «Qazaq eliniń ǵaryshta «eki kózi» bar» atty maqalada.

Ekiniń biri bile qoımas, biraq dál qa­zir qazaq eliniń ǵaryshta «eki kózi» bar: Jerdi qashyqtyqtan zondtaýǵa arnalǵan tuń­ǵysh qazaqstandyq spýtnık «KazEOSat-1» 2014 jyldyń 30 sáýirinde fran­tsııa­lyq Gvıanadaǵy Kýrý kosmodromynan ushyr­ylǵan bolatyn, búginde ol qalypty jumys jasaýda. Sol jyldyń 20 maý­sy­mynda reseılik «ıAsnyı» ǵarysh aıla­ǵy­nan osyndaı otandyq ekinshi jer serigi - «KazEOSat-2» kók seńgirine jol tart­ty. Jáne búginge deıin josparly sy­naq­tan ótti.
Eń ǵajaby sol, bizden 630 shaqyrym bıik­tikte, kúnmen sınhrondy orbıtada qa­lyqtap júrgen «KazEOSat-1» arqyly Qa­zaqstan jer betindegi uzyndyǵy 1 metrden asatyn kez kelgen nárseni anyq baı­qaı alady.
- Qazirgi ýaqytta memlekettik ko­mıs­sııa Jerdi qashyqtyqtan zondtaýdyń ǵa­rysh júıesin qabyldap alý boıynsha jumys júrgizýde. Komıssııa quramyna Investıtsııalar jáne damý mınıstrli­gi­niń Aeroǵarysh komıteti («Qa­z­ǵa­rysh»), Іshki ister mınıstrliginiń Tó­ten­she jaǵ­daılar komıteti, sondaı-aq «Qazǵarysh­qa» qarasty uıymdardyń, «Ǵalam» bir­lesken kásipornynyń ma­man­dary kirdi, - dep málim etti mınıstr­liktiń Aero­ǵa­rysh ko­mıteti.
Jerdi qashyqtyqtan zondtaýdyń qa­zaqstandyq ǵarysh júıesi - «KazEOSat» atty eki spýtnıkten, Astana qalasy ja­nyn­daǵy ǵarysh túsirilimderin óńdeý já­ne basqarýdyń jerdegi nysanaly ke­shen­derinen turady.
«Qazǵaryshtyń» dereginshe, otandyq «KazEOSat-2»-ni brıtandyq SSTL kom­panııasy jasaǵan. Memlekettik komıssııa óz otyrysy barysynda bul ǵarysh ap­para­tynyń jumys isteý sharttaryn jáne ony Qazaqstan ekonomıkasynyń ár sa­lasy úshin paıdalaný múmkindikterin zer­deledi.
- Eksplýatatsııalaýǵa qabyldanǵan kún­nen bergi úsh aı ishinde «KazEOSat-2» spý­tnıgi shtattyq rejımde jumys jasap ke­ledi, - dep baıandady «Qazaqstan Ǵa­rysh Sapary» ulttyq kompanııasy pre­zı­dentiniń mindetin atqarýshy Marat Nur­ǵojın.
Ol komıssııa múshelerine osy otan­dyq jer seriginiń qyzmetteri men ónim­derin halyqaralyq jáne ishki naryqta ilgeriletý baǵytynda qandaı jumys júr­gizilip jatqanyn aıtyp berdi.
- «Qazaqstan Ǵarysh Sapary» men SSTL kompanııasy arasyndaǵy ýaǵdalas­tyqqa sáıkes, shtattyq eksplýatatsııalaý­ǵa engizilgennen keıingi birinshi jyl boıynda aǵylshyn tarapy kepilden­diril­gen túrde, bizdiń spýtnıktiń túsirilimderin satyp alyp turady. Bul kelisim bizge osy isti tabysty bastaýǵa múmkindik beredi, - dep sendirdi M.Nurǵojın.
Otyrystaǵy talqylaýlardy túıin-deı ke­le, «Qazǵarysh» tóraǵasynyń oryn­­­­basary, memlekettik komıssııa je­tek­shisi Meıirbek Moldabekov tabys­ty­lyq máselesine úlken mán beriletindigin basa aıtty: ««KazEOSat-2» boıynsha men­shik quqyǵyn jáne táýekelderdi óz moı­nyna alǵannan keıin «Qazaqstan Ǵa­rysh Sapary» ony kommertsııalyq maq­sattarda tıimdi paıdalanýǵa tıis!» dep nyqtady ol.
Memkomıssııanyń birinshi otyry­sy­nyń qorytyndysy boıynsha menshikke qabyldap alý máselesin qaraý týraly Hat­tamaǵa qol qoıyldy.
Mamandardyń aıtýynsha, «KazEOSat-1» - joǵarǵy keńistiktik kórseti­lim­degi (1 metrge deıin), al «KazEOSat-2» -or­tasha keńistiktik kórsetilimdegi (6,5 metr) optıkalyq-elektrondyq ǵarysh apparattary bolyp tabylady. Qazaqstan b­úgingi tańda osy spýtnıkteri arqyly Jer­di ǵaryshtan tek sýretke túsirip qana qoımaı, sonymen birge olardy óńdep, aqyr­ǵy tutynýshyǵa ónim túrinde usyný múmkindigine ıe. Osy maqsatta elorda ja­nynan Jerdi qashyqtyqtan zondtaý spýt­nıkterinen málimetterdi qabyldaý, óń­deý jáne tutynýshylarǵa taratý jó­nindegi nysanaly keshen salynǵan.

Bul rette otandyq «KazEOSat-1» jer serigin Qazaqstan 2015 jylǵy maýsym aıynda shtattyq eksplýa­tatsııalaýǵa qabyldap aldy. Al «KazEOSat-2» Qazaqstannyń menshigine ótken jyldyń jeltoqsan aıynda tap­syrylǵan. Qazirgi ýaqytta qos ǵarysh apparaty da qalypty jumys jasaýda jáne Jerge táýlik boıy monıtorıng júrgizýde. Mysalǵa, birinshi spýtnık bir táýlik ishinde 220 myń sharshy shaqyrymǵa deıingi aýdandy ǵaryshtan túsire alady. Al «KazEOsat-2»-niń kórsetkishi bir táýlik ishinde 1 mıllıon sharshy shaqyrymǵa deıin jetedi! Eger Qazaqstan terrıtorııasynyń jalpy aýdany shamamen 2 mıllıon 724,9 myń sharshy shaqyrymdy quraıtynyn eskersek, ǵaryshtaǵy «kózderimiz» qazaq jerin eki táýlik ishinde tolyq súzip shyǵa alady.
«Qazǵaryshtyń» dereginshe, jer serikteri jumysqa kiriskeli beri 150 mıllıon sharshy shaqyrymnan astam aýdanda ǵaryshtyq túsirilim júrgizilip, óńdelgen. «Olardyń úlken bóligi «Qazaq­stan Ǵarysh Sapary» ulttyq kompanııa­synyń biregeı arhıvinde tur. Bir bóligi tapsyrys berýshilerge - elimizdiń Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligine, Qorǵanys mınıstrligine, ІІM Tótenshe jaǵdaılar komıtetine jáne basqalarǵa berildi. Jerdi qashyqtyqtan zondtaý ǵarysh ap­parattary el aýmaǵyna qatysty jedel monıtorıngtik aqparat alýdaǵy, sondaı-aq ekonomıka salalarynyń, memlekettiń qorǵanys qabilettiliginiń jáne ulttyq qaýipsizdiktiń mindetterin sheshý úshin Jerdi qashyqtyqtan zondtaý derekterin alýdaǵy Qazaq­stannyń táýelsizdigin qamtamasyz etedi» dep málimdeıdi Aero­ǵarysh komıteti.
Jalpy, ǵaryshtyq túsirilimder óte qymbat turady jáne mundaı árbir sýret quny birneshe myń dollarmen baǵalanady. Buryndary Qazaqstan shetelden osyndaı ónimge tapsyrys berý úshin qyrýar qarjy jumsaıtyn. Qazir ol resýrstar óz bıýd­jetimizde qalýda.
Memleket JQZ spýtnıkterinen alynǵan málimetterdi ormandarǵa, sý obektilerine, jer qoınaýyna memlekettik monıtorıng júrgizý kezinde, sondaı-aq tabıǵı jáne tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý men saldar­laryn joıýda paıdalanady.