Qazaq elindegi óndiristiń 100 jyl burynǵy tarıhyn sıpattaǵan kitap jaryq kórdi
Taıaýda Qazaqstannyń ǵylym, mádenıet, elaralyq baılanys salasynda eleýli jańalyq boldy. QR Mádenıet jáne sport mınıstrligi Til komıtetiniń qoldaýymen L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti «Alash» mádenıet jáne rýhanı damý ınstıtýty Djon Ýılford Ýordell (John Wilford Wardell) nyspyly aǵylshyn ınjeneriniń «In the Kazak Steppes» («Qazaq dalasynda. V Kazahskıh stepıah») atty tarıhı mańyzdy eńbegin qazaq, aǵylshyn, orys tilderinde basyp shyǵardy (jarııalaǵan – «Alashorda» qoǵamdyq qory). Bul estelik kitap Londonnyń «Galerı Press» baspasynan 1961 jyly shyqqan. Kitaptyń avtory, ınjener Djon Ýılford Ýordell Birinshi dúnıejúzilik soǵys bastalǵan 1914 jyl men Azamat soǵysy órshigen 1919 jyl aralyǵynda Qazaq ólkesindegi Atbasar, Spassk ken óndirý oryndarynda 5 jyl qyzmet atqaryp, Alash jurtynyń salt-dástúrin, ádet-ǵurpyn eýropalyq kózqaraspen qyzyqty etip hatqa túsirgen. Eńbektiń osydan 60 jyl buryn Ulybrıtanııa tarapynan álemdik ǵylymı aınalymǵa engizilgeni – onyń tarıhı qunyn arttyra túsedi.
Onyń ústine Djon Ýordell 40 jyl burynǵy (60-jyldardan eseptegende) Qazaq dalasyn, alash jurtynyń salt-dástúrin, ereksheligin iltıpatpen jazady. Aǵylshynǵa tán naqtylyqpen ózen-sý, saı-sala, qora-qorym, taý-tas – bárin sıpattap ótedi. Qanshama jerdiń, oqıǵanyń, mekenniń sýretterin usynady. Sol kezeńniń kartalary qosa berilip, qazaq turmysy men óńir tabıǵaty, aǵylshyn óndirisi ornalasqan ortalyq, soltústik Qazaqstannyń tarıhı oqıǵalary, ekonomıkalyq jaǵdaıy, ónerkásip damýy sıpattalady.
Kitapty taýyp, orys tiline aýdarǵan - Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń dotsenti, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, shet tili dotsenti Mádına Anafınova. Qazaq tiline aýdarǵan tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, dotsent Quralaı Erimbetova. Basylymnyń jaýapty redaktory – Dıhan Qamzabekuly.
M. Anafınova «Bolashaq» baǵdarlamasymen Ulybrıtanııada ǵylymı taǵylymdamadan ótýge barǵanda Kembrıdj ýnıversıtetiniń kitaphanasynan atalǵan eńbekti kóredi. Tarıhı muranyń túpnusqasyn Qazaqstanǵa jetkizýge Álem tilderi ýnıversıteti men Qazaq-Brıtan ýnıversıtetiniń rektory bolǵan azamat, eks-senator, elshi, ǵalym Ádil Ahmetov pen Kembrıdj ýnıversıteti Ortalyq Azııa forýmynyń tóraǵasy, professor Sıddhart Saksena járdemdesedi.
Dj. Ýordell kitabynyń mańyzdy bir qyry – estelikter men qujattar tarıh pen aǵymdaǵy ómirdi qatar kórsetip, sol kezeńdegi qıly máselelerdi ózindik kózqaraspen oraıly jetkizgendiginde. Eńbek avtory ǵalym-tarıhshy da, etnograf ta emes, ol - Batys álemine Qazaq halqy men onyń baıyrǵy jerleri týraly málimetti, osy erekshe eldegi ónerkásiptiń damýyn hattap kórsetýshi.
Tarıhı mura alǵysózinde avtor álemdegi eń keń dala aımaǵynyń biri týraly joljazbasy Qazaqstan halqynyń bolashaq urpaǵyna qyzyqty bolatynyn jazady. Onyń aıtqany aınymaı keldi.
Bul eńbekti aýdaryp basyp-shyǵarý «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń maqsat-mindetine sáıkes keledi.