Qazaq ekenin dáleldeı almaǵan qandastar qujat ala almaı júr – Otandastar qory
Onyń aıtýynsha, qazir elimizge qonys aýdarǵan jáne shetelden Qazaqstanǵa kóshýdi josparlaǵan qandastardyń «etnıkalyq qazaq» ekenin dáleldeý jáne ony qujatpen rásimdeý ózekti másele bolyp otyr.
«Ásirese, Túrkııa, Reseı, Aýǵanstan, Pákistan, Saýd Arabııasy jáne Iran Islam Respýblıkasynda turatyn jáne osy elderden kóship kelgen/kóshkisi keletin etnıkalyq qazaqtar úshin ózekti problema. Sebebi, bul memleketterdegi azamattardyń tólqujattarynda ulty kórsetilmeıdi. Sondyqtan «etnıkalyq qazaq» ekenin dáleldeıtin qujatty berý mehanızmin durys jolǵa qoımasaq, aldaǵy az ýaqytta olardy «joǵaltyp alý» qaýpi týyndaıdy», - dedi M. Sarbasov Otandastar qory janyndaǵy qoǵamdyq komıssııa otyrysynda.
Ultynyń «qazaq» ekendigin rastaıtyn anyqtama – qandas mártebesin, Qazaqstan Respýblıkasy azamattyǵyn alýǵa negiz bolatyn eń basty qujat. 1992 jyly 23 qyrkúıekte shyqqan QR Mınıstrler kabınetiniń №791 qaýlysyna sáıkes «Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy» ulty «qazaq» ekendigin rastaıtyn anyqtama bergen.
«Alaıda, №791 qaýly QR Úkimetiniń 2005 jylǵy 9 aqpandaǵy №124 qaýlysymen kúshin joısa da, Qazaqstanǵa kóship kelgen qandastardyń azamattyq alýyna qaýymdastyqtyń anyqtamasy jaraı beretin. Bul jumystar 2017 jylǵa deıin zańdy negizi bolmasa da, qalyptasqan praktıka retinde jalǵasyp keldi. Qaýymdastyq tarapynan anyqtama berý toqtaǵan soń bul másele qandastar arasyndaǵy qoǵamdyq ahýalǵa áser ete bastady, áleýmettik jelide úlken talqyǵa túsip, rezonans jaǵdaılar áli kúnge deıin jalǵasyp keledi. Sebebi, anyqtama bolmaǵandyqtan qandas kýáligin nemese Qazaqstan Respýblıkasy azamattyǵyn ala almaı júrgender kóp. Arasynda bar qujatyn deldaldarǵa ótkizip, esh qujatsyz qalǵan qandastar da bar», - deıdi spıker.
Qoldanystaǵy zańnama boıynsha, Syrtqy ister mınıstrliginiń konsýldyq qyzmeti shetel azamaty bolyp tanylatyn ulty qazaq azamattarǵa «S10» vızasyn beredi. Atalǵan vıza sheteldegi qazaq ókilderine Qazaqstanǵa kóship kelýine múmkindik beredi.
Syrtqy ister mınıstrliginiń aqparatyna sáıkes, sheteldegi konsýldyq qyzmeti ózderine júgingen etnıkalyq qazaq azamattarynyń jeti atasyn, rýyn, shyqqan tegin suraý arqyly jáne patrıottyq kózqarasyn suhbat barysynda zerdeleý nátıjesimen «S10» vızasyn rásimdeıdi.
«El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń «Egemen Qazaqstan» gazetinde jaryq kórgen « Táýelsizdik bárinen qymbat « maqalasynda «Sońǵy jyldarda túrli sebepterge baılanysty báseńdep qalǵan qandastar kóshin barynsha qoldap, olardy soltústik jáne shyǵys óńirlerge ornalastyrýdy jandandyramyz» dep atap ótken edi. Osy rette, qandastar kóshin jandandyrý maqsatynda sheteldegi qandastarǵa «ulty qazaq» anyqtamasyn berý tetikterin normatıvtik-quqyqtyq qujatpen bekitý qajet. Osyǵan baılanysty QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi bul anyqtamany berýdi jergilikti ákimdikter janynan komıssııa qurý arqyly júzege asyrý joldaryn qarastyryp jatqanyn jetkizdi. Bul bastamany Otandastar qory men Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy qoldaıdy jáne ony jetildirý úshin birqatar mehanızm usynady», - deıdi M. Sarbasov.
Spıker respýblıkalyq mańyzy bar qala jáne oblys ákimdikteri janynan qurylatyn komıssııaǵa Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy men Otandastar qory ókilderin engizýdi usynyp otyr.
Sonymen birge, shetelden elimizge kóshkisi keletin qandastyń tıisti qujatyn jınaqtap, qonystanatyn aımaǵy boıynsha ákimdik janyndaǵy komıssııanyń qaraýyna usynys engizý úshin sheteldegi konsýldarǵa arnaıy ókilettilik berýdi jáne komıssııa otyrystaryna konsýldyq ókilderiniń jáne aryz berýshiniń mekendegen elinen onlaın rejımde qatysýyn qamtamasyz etý usynyldy.