Qazaq balasy qandaı oıyndarǵa qumar – kıbersportshymen suhbat
- Berden, kıbersportqa kelgenińizge qansha boldy?
- Jalpy men ózim kásibı kıbersportshy emespin. Basynda ózimizdiń prodıýserlik ortalyǵymyz bolǵan. 2023 jyldyń tamyz aıynda jabyldy. Sol ortalyq arqyly mobıldi kıbersportty qazaq tilinde damytqan edik. Alǵashqylardyń biri boldyq dep aıta alamyn.
- Mobıldi kıbersporttyń bylaıǵy kıbersporttan aıyrmashylyǵy nede?
- Mobıldi kıbersport degen mobıldi oıyndardyń sporty ǵoı. Kıbersport – jalpy kıber oıyndardyń jarysy bolsa, bul – mobıldi qurylǵylarǵa arnalǵan oıyndardyń jarysy.
- Qazir sonda mobıldi kıber oıyndardy qazaqsha nasıhattap júrsiz be?
- Tek mobıldi oıyndardy ǵana emes, jalpy qazaq tilindegi kontentti, qazaq tilindegi geımıngti damytýǵa atsalysyp júrmiz deýge bolady.
- Qazaq tilindegi geımıng dep otyrsyz ǵoı, balalar YouTube-te qazaqsha jazylǵan oıyndardy kórip otyrǵanda balaǵat sózderdi kóp estıtinin baıqap júrmiz. Bul qalypty jaǵdaı dep oılaısyz ba?
- Jalpy, qazaq tildi YouTuber-lerdiń kóbi – balalar, stýdentter. Olardyń ishinde taratyp otyrǵan kontentiniń jaýapkershiligin sezinetinder az. Al eresek taratýshylar óz oqyrmandaryn tárbıeleýge tyrysady. Ózimdi solardyń birimin dep esepteımin. Mysaly, meniń óz balalarym bar. Olar da meniń jazǵan oıyndarymdy kóredi. Sony bile turyp, qalaısha balaǵat sóz qosamyn? Sondyqtan izimizden ergen inilerge balaǵat sóz qospaı kontent jasaý kerektigin únemi aıtyp otyramyz. Bir qýantatyny, qazaq tildi balalar balaǵat sóz bar kontentke jıi shaǵymdanady. Óıtkeni, kóbi biz YouTube-ke jazǵan oıyndardy Smart TV arqyly otbasymen birge kóredi. Solar kommentarııge jazyp jatady: «Emotsııaǵa berilip balaǵat sóz aıtpaı-aq qoıyńyzdarshy», - dep. Bul qazaq tilde kontent tutynatyn ortanyń orys tildi ortadan osyndaı jaqsy aıyrmashylyǵy bar.
- Qazaq tildi geımıngti alǵash bolyp bastaǵandardyń birimin dedińiz ǵoı, aýdıtorııańyz qansha adamdy qamtıdy?
- YouTube, Tik-Tok, Telegram, Vkontakte sııaqty búkil platformalardaǵy oqyrmandardyń sanyn qossaq, 2 mln adamdaı bolady. Negizgi arnam YouTube-te. Ol jerdegi oqyrman sany 1,1 mln adamnan asty. Al Tik-Tok-ta jarty mıllıonǵa jetti.
- Qazaq tildi geımıngtiń balalarǵa beretin paıdasy ne sonda? Bir jaǵynan ǵylymǵa, bilimge baýlıtyn kontent deýge kelmeıdi. Álde kezindegi «Sınıı kıt» sııaqty qaýipti oıyndardan qorǵaý úshin kerek pe?
- Ol da bar. Biraq negizgi maqsatymyz ol emes. Negizgi maqsatymyz – qazaq tilindegi sapaly kontenttiń úlesin arttyrý. Óıtkeni, bala bolǵan soń oıynǵa qyzyqpaı tura almaıdy. Al qazir balalardyń kóbi orys tilindegi geımıngti tutynady. Solardyń betin óz tilimizge burý úshin qazaq tilindegi geımıng qajet. Bir jaǵynan Qazaqstannyń bir túkpirinde jatqan, orys tilin bilmeıtin balalardyń suranysyn qanaǵattandyryp jatyrmyz.
- Sapaly kontent dep kóp aıtyp otyrsyz. Geımıngti sapaly etý úshin ne kerek?
- Tehnıkanyń, derbes kompıýterdiń múmkindikteri joǵary bolý kerek. Dybysy, keskini sapaly bolýy shart. Kez kelgen kontentke qoıylatyn talaptardy munda da ustaný qajet. Oıyndy durys tańdap, barynsha qyzyqty etip túsirý kerek. Óıtkeni, orys tilindegi geımıngte tańdaý kóp. Qazaq balalar solarǵa ketip qalmaý úshin básekede ozyp shyǵatyndaı sapa bolǵany durys.
- Qazaqsha geımıng ókilderi uıymshyl dep aıta alasyz ba?
- Jalpy geımıngtiń komıýnıtıi eń úlken qaýymdastyqtardyń biri bolyp esepteledi. Óıtkeni, kıbersport týrnırleri kóbeıip keledi. Óz ishimizde jıyndar, keshter, ıventter kóp. Shetelge kóp shaqyrtý alamyz. Sol kezde bir-birimizdi qoldap, kómek berýge tyrysamyz. Osynyń bári birligimizdi nyǵaıtyp jatyr. Ondaı tanystyqtar kollaboratsııaǵa ulasyp jatady.
- Balasynyń oıynqumarlyǵyna alańdaıtyn ata-ana kóp. Solarǵa ne aıtasyz? Geımıngtiń bolashaǵy bar deýge bola ma?
- Iá, bolashaǵy bar. Biraq zııany da bar. Kez kelgen oıyn-saýyq ónimi mólsherden assa zııandy ǵoı. Geımıngke arnaıtyn ýaqyty kóbeıse, sabaǵynda, psıhologııalyq damýynda, adamdarmen baılanysynda qıyndyqtar týyndaýy múmkin. Saǵattap gadjetke nemese kompıýterge úńilip otyra berse, densaýlyǵyna da zııany tıedi.
Al jaqsy jaǵyna kelsek, ýaqytyn tıimdi jumsaı bilse, óziniń tehnologııamen baılanysty qabiletterin oıatyp, damyta alady. Mobıldi kıbersportpen sanaly túrde aınalysyp júrgen oqýshylar álemdik deńgeıdegi jarystarda kózge túsip júr. Ondaı jarystardyń júlde qory da qomaqty. Oqýshy jasynda úıine tabys ákelip jatqandar bar. Odan keıin mobıldi kıbersport jyldam sheshim qabyldaıtyn oıyndarǵa qurylǵan. Bul da balanyń psıhıkalyq qabiletterin shyńdaıdy. Geımıngke jaqyn balalardyń oı-órisi keń bolady. Qorytyp aıtqanda, mólsherin bilgen balaǵa geımıngtiń zııanynan paıdasy kóp.
- Mektep oqýshylarynyń arasyndaǵy álimjettik, qatygezdik pen zorlyq-zombylyq kóp ekenin áleýmettik jelidegi túrli vıdeolardan kórip júrmiz. Tipti, balabaqshanyń ózinde osyndaı tendentsııalar bar ekenin kórdik. Buǵan geımıng te óz «úlesin» qosyp jatyr dep oılamaısyz ba?
- Prodıýserlik ortalyǵymyz bolǵan kezde qazaq balalary qandaı oıynǵa áýestigine tereń taldaý jasaǵanbyz. 2020 jyly qazaq tildi aýdıtorııada Garena Free Fire degen oıyn qatty tanymal boldy. Sońynda oıynshy bárin óltire kelip, jalǵyz jeńimpaz atanady. Qazaq balalary nege osyǵan qatty áýes bolǵanyna zertteý jasasaq, qarapaıym telefonmen de oınaýǵa bolady eken. Qoljetimdilik sheshýshi ról atqaryp ketken. Bir jaǵynan koronavırýs shekteýleri de áser etken sııaqty. 2021 jylǵa deıin búkil TMD boıynsha bizde qatty tanymal boldy, tipti reseılikterden asyp ketti. Óz aramyzda «qazaqtyń halyq oıyny» dep atap ketkenbiz.
- Endi osyndaı oıyndarmen kúresý kerek pe?
- Jalpy aǵartý jumystary kerek dep oılaımyn. Balalar arasynda nasıhat, túsindirý jumystary kerek. Neniń jaman, neniń durys ekenin únemi qulaǵyna quıyp otyrý mańyzdy.
- Al siz oıyn jazar kezde qandaı ólshem-sharttarǵa qarap tańdaısyz?
- Biz bul salada talaıdan beri júrgendikten stýdııalardyń ózi shyǵyp jatady. Kóbimen uzaq merzimge jasalǵan kelisimsharttar bar, ıaǵnı stýdııalardyń tapsyrysy basty ról oınaıdy.
- Qandaı stýdııalardy ataı alasyz?
- Ártúrli. Mysaly, sıngapýrlyq Garena bar, PUBG-di shyǵaratyn Tencent bar.
- Demek, sizder vıdeo túsirý arqyly sol oıyndy shyǵaratyn stýdııalardyń ónimderine jarnama jasaısyzdar?
- Óz qalaýymyz boıynsha da oıyndardy jazamyz. Biraq negizinen tapsyrysqa basymdyq beremiz. Óıtkeni, bul – bıznes. Qaı oıyn kóbirek tapsyrys ákeledi, sony jazýǵa týra keledi.
- Sonda alpaýyt stýdııalarǵa qazaq tildi balalardy tartý mańyzdy bop tur ma?
- Olar ár tilde kontent jasap júrgen adamdardy zerdeleıtin bolý kerek. Kontent jasaýshynyń aýdıtorııasyna, aýqymyna qarap tapsyrys beredi. Naqty myna tildegi kontıngentti kóbirek tartýymyz kerek degen másele emes. Bizge tikeleı shyǵatyny, qazaq tilde mundaı kontent taratatyn adamdar óte az. Orys tilinde báseke joǵary. Meniń ózim negizi orys tildi qazaq bolǵanmyn. Keńistiktiń múlde bos jatqanyn kórip, 2017 jyldan bastap qazaqsha úırenip, keıin birjola aýystym.