Qasym-Jomart Toqaev: Qazaqstan energııa resýrstarynyń teńgerimin qalpyna keltirýdi qoldaıdy
Jıynnyń kún tártibinde koronavırýs indetiniń taralýyn boldyrmaý jáne Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe elderdiń ekonomıkalyq turaqtylyǵyn qamtamasyz etý máseleleri qarastyryldy.
Sonymen qatar onlaın-sammıtke Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe memleketterdiń basshylary: Armenııa Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri Nıkol Pashınıan, Belarýs Respýblıkasynyń Prezıdenti Aleksandr Lýkashenko, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdenti Sooronbaı Jeenbekov, Reseı Federatsııasynyń Prezıdenti Vladımır Pýtın jáne Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııa alqasynyń tóraǵasy Mıhaıl Mıasnıkovıch qatysty.
Qazaqstan Prezıdenti óz sózinde kóptegen elderdiń qoǵamdyq jáne ekonomıkalyq ómirine keri áserin tıgizgen COVID-19 pandemııasyna baılanysty álemde kúrdeli jaǵdaı qalyptasyp otyrǵanyn aıtty. Sonymen qatar búkil dúnıejúzinde ekonomıkalyq belsendiliktiń birden tómendegenin, shıkizat ónimderi baǵasynyń rekordtyq quldyraýy atalǵan ónimdi eksporttaıtyn elderge aýyr zardabyn tıgizip otyrǵanyn atap ótti.
Qasym-Jomart Toqaev OPEK+ aıasynda munaı óndirýdi úılesimdi qysqartý jáne naryqtaǵy energııa resýrstarynyń teńgerimin qalpyna keltirý týraly kelisimdi qoldaıtynyn málimdedi.
– Atalǵan kelisim aıasynda tabysqa jetý úshin Reseı Federatsııasynyń úlken kúsh-jiger jumsaǵanyn joǵary baǵalaımyn. Qazaqstan kelissózderge baqylaýshy retinde qatysyp, ónimdi aıtarlyqtaı qysqartýǵa kelisim berý arqyly óz úlesin qosty, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy álemdik ekonomıkanyń odan ári damýy týraly aıta kele, «2020 jyly álemdegi jalpy ishki ónim 2% asa tómendeýi múmkin. Sonymen birge AQSh pen Eýroaımaqtyń jalpy ishki ónimi sáıkesinshe 3,3% jáne 4,2% tómendeıdi. Qytaı ekonomıkasynyń ósimi 2% tómen bolady dep boljanýda, ıaǵnı, quldyraý shamamen 4% quraıdy», – degen sarapshylardyń boljamdaryn mysalǵa keltirdi.
Óz sózinde Qasym-Jomart Toqaev elimizdegi pandemııamen kúreske, el ekonomıkasyn qoldaýǵa jáne memlekettiń halyq aldyndaǵy áleýmettik mindettemelerin oryndaýǵa baǵyttalǵan daǵdarysqa qarsy sharalardyń júzege asyrylýy týraly aıtty.
Prezıdent qabyldanǵan sharalardyń arqasynda memleket indettiń taralýyna barynsha tosqaýyl qoıǵanyn, qoǵamdaǵy turaqtylyqty jáne iskerlik belsendilikti saqtaýǵa qol jetkenin atap ótti.
Memleket basshysy pandemııanyń Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq elderiniń ekonomıkasyna tıgizgen teris áserimen kúresýge baǵyttalǵan daǵdarysqa qarsy birlesken sharalardyń júzege asyrylý barysyna da toqtaldy.
– Azyq-túlik jáne medıtsınalyq buıymdardyń jekelegen túrlerin shetelge shyǵarýǵa tyıym salyndy. Áleýmettik mańyzy bar taýarlardy, jeke qorǵanys quraldary men dezınfektsııalyq zattardy, dıagnostıkalyq reagentterdi, medıtsınalyq jabdyqtar men materıaldardyń jekelegen túrlerin ákelýge salyq salynbaıtyn boldy. Úkimetaralyq keńes Úkimet basshylary deńgeıinde «úkimetter men ulttyq bankterdiń birlesken sharalarynyń tizimi» túrinde naqty usynystardy qabyldady, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen birge Qazaqstan Prezıdenti EAEO boıynsha áriptesterin qazirgi daǵdarystan sabaq ala otyryp, orta jáne uzaq merzimdi perspektıvaǵa baǵyttalǵan sharalardy oryndaý qajettigine nazar aýdardy. Osy oraıda saýda-ekonomıkalyq, qarjylyq, tsıfrlyq ózara is-qımyldardy odan ári nyǵaıtýǵa, sondaı-aq, densaýlyq saqtaý jáne medıtsına ǵylymy salasynda yntymaqtastyq ornatýǵa baǵyttalǵan birqatar usynysyn ortaǵa saldy.
Birinshiden, Qasym-Jomart Toqaev aýyl sharýashylyq jáne azyq-túlik ónimderin óndirýdiń zor múmkindikteri jaıynda aıta kele, ózimizdi ózimiz azyq-túlikpen qamtamasyz etýdiń deńgeıi ósip, daıyn ónim óndirisin meıilinshe ulǵaıtý, syrtqy naryqqa shyǵý jáne aýyl sharýashylyǵy ǵylymynda tájirıbe almasý úshin yntymaqtastyqty nyǵaıtý tetikterin oılastyrýdy usyndy.
Ekinshiden, Prezıdent óńirlik óndiristik-tehnologııalyq kooperatsııalardy nyǵaıtýdyń mańyzdylyǵyna toqtaldy. Onyń pikirinshe, qazirgi daǵdarys ǵalamdyq qundylyqtar tizbeginiń kórinisin aıtarlyqtaı ózgertip, jahandyq óndiris, saýda jáne logıstıka qurylymdaryn ulttandyrý men aımaqtandyrý deńgeıin anyqtaıdy.
– Atalǵan ózgeristerdi eskerip, ekonomıkamyzdyń básekelestik basymdyǵyna negizindeı otyryp, qosymsha qunnyń aımaqtyq tizbegin jasaýǵa bolady. Elderimizdiń úkimetteri birlesken jumystar boıynsha atalǵan baǵytty pysyqtap, naqtylaı alar edi, – dedi Memleket basshysy.
Úshinshiden, Qasym-Jomart Toqaev Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasyndaǵy saýda protsesteriniń ornyqtylyǵy mańyzdy ekenin aıtty.
– Odaq aıasynda óndiriletin taýarlardyń eshqandaı kedergisiz tasymalyn eskere otyryp, ózara saýda-sattyqtyń joldaryn qaıta qaraý kerek. Biz buǵan deıin ishki naryqtaǵy kedergilerdi retteý máselesin birneshe ret talqyladyq. Ókinishke qaraı, daǵdarys kezinde jańa kedergiler boı kórsetýde. Munyń turaqty sıpat alýyna jol bermeı, onyń normatıvtik jáne quqyqtyq tájirıbesin qalyptastyrý mańyzdy, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Sonymen qatar Memleket basshysy pandemııadan zardap shekken bızneske qarjylaı kómek kórsetý arqyly Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq keńistigindegi iskerlik belsendilikti qoldaýǵa shaqyrdy.
– Eýrazııalyq damý banki daǵdarystan keıingi kezeńde birlesken jobalardy qarjylandyrýdyń tıimdi quraly bolýǵa tıis. Elderimizdiń úkimetteri osy baǵytta kelisilgen mańyzdy jobalardy ázirleı alar edi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezıdenti óz sózinde densaýlyq saqtaý jáne medıtsına ǵylymy salasynda yntymaqtastyq ornatýǵa erekshe mán berdi. Memleket basshysy aqparat almasý, COVID-19 indetin anyqtaýdyń jáne onymen aýyrǵandardy emdeýdiń ınnovatsııalyq ádisterin ázirleý, sondaı-aq, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe elder arasynda ǵylymı yntymaqtastyqty kúsheıtý máseleleri boıynsha ózara yqpaldastyqty nyǵaıtýdy usyndy.
Qasym-Jomart Toqaev pandemııa kezinde qoǵamnyń damýy úshin óziniń mańyzdylyǵyn dáleldegen tsıfrlyq ınfraqurylymnyń sapasy men senimdiligin qamtamasyz etýdiń qajettigin aıtty. Prezıdenttiń pikirinshe, ozyq tehnologııalardyń engizilýi ıntegratsııalyq jumystardyń: keden qyzmetin tsıfrlandyrýdan Fintech birlesken ázirlemelerine deıingi barlyq baǵyttyń tıimdiligin aıtarlyqtaı deńgeıde aıqyndaıdy.
Qasym-Jomart Toqaev sóziniń sońynda Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqqa múshe elder men Odaqtyń ózi buryn-sońdy bolmaǵan osy daǵdarysty eńseretinine, odan sabaq alatynyna, atalǵan kezeńde pysyqtalǵan tájirıbege taldaý jasaıtynyna jáne jańa syn-qaterlerge daıyn bolatynyna senim bildirdi.