Qasym-Jomart Toqaev BUU BA 74-sessııasynda álemge qandaı usynystar jasady
Jospardaǵydaı BUU Bas Assambleıasy 74-sessııasynyń Jalpy debatynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń sóz sóıleýi Nıý-Iork saparynyń basty oqıǵasy boldy.
Qazaqstan Prezıdenti halyqaralyq bedeldi minberde BUU búkil adamzattyń múddesin qorǵaıtyn ámbebap ári biregeı uıym ekenin málimdedi. «Búginde Ulttar uıymy ǵalamdyq damý jáne órkenıetter sabaqtastyǵyn qamtamasyz etýde asa mańyzdy ról atqaryp keledi. Bas hatshy Antonıý Gýterrıshtiń ár adam men memleket taǵdyryn ortaq qundylyq dep taýyp, nazardan tys qaldyrmaý ıdeıasyn Qazaqstan tolyq qoldaıdy»,– dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy 2030 jylǵa deıingi Turaqty damý maqsattaryn júzege asyrýda eleýli kedergi keltirip otyrǵan álemdegi geosaıası jáne geoekonomıkalyq ózgeristerge qatysty óziniń alańdaýshylyǵyn bildirdi. Osyǵan baılanysty Prezıdent ǵalamnyń jańa shynaıy kelbeti jaǵdaıyndaǵy syn-qaterlerdiń negizgi faktorlaryn atap kórsetti.
Birinshiden, eski qaqtyǵystardyń qaıta qaýlap, álemniń ár túkpirindegi jaǵdaıdyń ýshyǵýy burynǵy bólinisterdiń jigin ashyp, jahandyq derjavalardy tolyqtaı áskerı qaqtyǵys jaǵdaıyna jetkizip, jańa máseleler týyndatyp otyr.
Memleket basshysy ekinshi faktor retinde ǵalamdyq jáne aımaqtyq oıynshylar arasyndaǵy qarym-qatynasta bir-birine degen senimniń joqtyǵyn atady. Onyń aıtýynsha, bul búgingi qaýipsizdik qurylymy men qarýlanýdy baqylaý júıesiniń irgesin sógip, jappaı qarýlanýǵa ákep soǵýy múmkin.
«Bul syn-qaterlerdi uzaq merzimdi sanktsııalar, saýda soǵysy, ǵaryshtaǵy baqtalastyqtyń artýy, kıbertehnologııalar men jasandy ıntellekt tereńdetip jiberdi. Osy aıtylǵandardyń barlyǵy ýshyqqan fýndamentaldy daǵdarystyń qaýipti aspektileriniń kórinisi»,– dedi Prezıdent.
Q. Toqaev úshinshi faktor retinde Soltústik pen Ońtústik arasyndaǵy áleýmettik, ekonomıkalyq jáne tehnologııalyq teńsizdikti, kózqarastar qaqtyǵysynyń artýy, sonymen qatar ǵalamdyq qaryz daǵdarysyn atap kórsetti.
Ǵalamdyq turaqsyzdyq faktoryn týdyratyn tórtinshi másele – qorshaǵan ortanyń tozýy. Prezıdent Ortalyq Azııadaǵy klımattyń ózgerýi dalanyń shólge aınalýyna, muzdyqtardyń erýine jáne aýyz sý men aǵyn sýdyń qaınar kóziniń tartylýyna ákelip soǵatynyn málimdedi.
Memleket basshysy óz baıandamasynda Azııadaǵy ózara yqpaldastyq jáne senim sharalary jónindegi keńesti qaýipsizdik pen damý boıynsha tolyqqandy aımaqtyq uıym retinde qaıta qurýdy usyndy. Munymen qosa, Prezıdent Aýǵanstan men Taıaý Shyǵystaǵy jaǵdaıǵa qatysty bizdiń eldiń ustanymyn aıtyp, «Jýsan» gýmanıtarlyq operatsııasynyń tájirıbesimen bólisýge ázir ekenin bildirdi.
Turaqty damý maqsattary týraly aıta kele, Prezıdent bıylǵy mamyr aıynda Qazaqstanda ashylǵan Halyqaralyq uıymdar ǵımaratynyń bazasynda Ortalyq Azııa memleketteri men Aýǵanstan úshin Turaqty damý ortalyǵyn qurý jóninde usynys bildirdi.
Aıta keteıik, Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasynyń aıasynda Turaqty damý máseleleri jóninde joǵary deńgeıdegi Forýmda sóz sóıledi.
Osy oraıda Qazaqstan halyqaralyq qoǵamdastyqtyń Turaqty damý maqsattaryna qol jetkizý jóninen artta qalyp bara jatqanyna alańdaýshylyq bildiretinin málimdedi.
«2018 jyly Qazaqstan BUU ınstıtýttarymen ózara tyǵyz is-qımyl jasaı otyryp, Turaqty damý maqsattaryna qol jetkizýge yqpal etetin «ınstıtýtsıonaldyq arhıtektýra» engizdi, onyń ishinde Basqarýshy keńes te bar. Turaqty damý maqsattary jóninen ótken alǵashqy forým 2019 jylǵy Astana ekonomıkalyq formýynyń negizgi is-sharasyna aınaldy. Bıyl shilde aıynda biz alǵash ret erikti túrde, Qazaqstannyń jetistikteri men sheshilmegen máseleleri jáne aldaǵy on jyldyqta jasalýy tıis múmkindikter boıynsha ulttyq sholý jasadyq», - dep atap ótti Qasym-Jomart Toqaev.
Bul rette bizdiń eldiń tájirıbesinde Turaqty damý maqsattarynyń 80 paıyzy Qazaqstannyń strategııalyq baǵdarlamalarynda kórsetilgeni naqtylandy.
Memleket basshysy Turaqty damý maqsattarynyń, jalpy planetanyń kelbetin qalyptastyratyn ózara baılanysyn eskerte otyryp, jekelegen sanattardyń nemese elderdiń jetistigine qanaǵat tutyp qarap otyrýǵa bolmaıtynyn aıtty. Osy oraıda birqatar sharany iske asyrý usynyldy.
Birinshiden, Turaqty damý maqsattaryna bólinetin qarjy resýrstarynyń tıimdi jumsalýyn qamtamasyz etý qajet.
Ekinshiden, Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen qurylǵan azyq-túlik qaýipsizdigi jónindegi Islam Uıymynyń shóleıttený, jasyl jelekti qalpyna keltirý, erozııa, tuzdaný, sondaı-aq áleýmettik qaýipsizdikti qamtamasyz etý máselelerin sheshýge baǵyttalǵan maqsattarynyń mańyzdylyǵyn atap ótti. Ol jaqyn bolashaqta IYU-na múshe 57 memlekettiń barlyǵy osy bastamaǵa qosylatynyna senim bildirdi.
Taǵy bir pármendi shara retinde Ortalyq Azııa memleketteri men Aýǵanstan úshin Turaqty damý ortalyǵyn qurý atap ótildi. Bul Turaqty damý maqsattaryn tek Qazaqstanda ǵana emes, sonymen qatar, basqa da Ortalyq Azııa memleketteri men Aýǵanstanda júzege asyrýdy jedeldetedi.
Memleket basshysy Qazaqstan tarapynyń saıası, ekonomıkalyq, áleýmettik jáne ekologııalyq saıasatynyń 2030 jylǵa deıingi turaqty damý mindettemelerine tolyqtaı sáıkes keletinin qadap aıtty.
Atap aıtqanda, Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasy 74-shi sessııasynyń resmı is-sharalary aıasynda birqatar kezdesýler ótkizdi, onyń ishindeAQSh Prezıdenti Donald Tramppen de júzdesti.
Qazaqstan Prezıdenti AQSh-pen saıası, saýda-ekonomıkalyq, gýmanıtarlyq, sondaı-aq óńirlik jáne jahandyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý salalaryndaǵy jan-jaqty qarym-qatynastardy odan ári nyǵaıtýdy jalǵastyra beretinin atap ótti.
Memleket basshysynyń Nıý-Iorkke jasaǵan saparynyń alǵashqy kúnine qurylǵan resmı baǵdarlamasy amerıkalyq iri kompanııalardyń basshylary qatysqan jıyn ótkizýimen túıindeldi.
«AQSh-tyń iri bıznes ókilderimen kezdesýde ekijaqty saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq baılanystardy damytý jóninde syndarly dıalog boldy. AQSh dástúrli túrde Qazaqstannyń jetekshi bıznes seriktesteriniń qataryna kiredi. Yntymaqtastyǵymyzdyń keleshegi zor ekeni sózsiz», - dep jazdy Qasym-Jomart Toqaev Twitter paraqshasynda.
Osy oraıda AQSh Qazaqstan ekonomıkasynyń iri ınvestorlarynyń biri ekeni aıtyldy. Búginde bizdiń elimizge amerıkalyq ınvestorlar jalpy kólemi 45 mıllıard dollardan astam qarjy salǵan.
BUU Bas Assambleıasynyń 74-sessııasy aıasynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Fınlıandııa Prezıdenti Saýlı Nıınıstemen, Moldova Prezıdenti Igor Dodonmen, Ýkraına Prezıdenti Vladımır Zelenskıımen, Iordanııa Koroli ІІ Abdallamen, Shveıtsarııa Prezıdenti Ýlı Maýermen, Bolgarııa Prezıdenti Rýmen Radevpen, Grýzııa Prezıdenti Salome Zýrabıshvılımen, Polsha Prezıdenti Andjeı Dýdamen kezdesti.
Al BUU Bas hatshysy Antonıý Gýterrıshpen kezdesý barysynda Memleket basshysy Uıymnyń halyqaralyq turaqtylyq pen qaýipsizdikti qoldaýdaǵy, halyqaralyq qaqtyǵystardyń aldyn alý men retteýdegi basshylyq rólin atap ótti.
Qasym-Jomart Toqaev BUU-nyń qazirgi zaman talaptaryna saı beıimdelýinde Antonıý Gýterrıshtiń belsendi qyzmetin qoldaıtynyn bildirdi. Prezıdent BUU BA-nyń osy sessııasynda kóterilip otyrǵan «Kedeılikpen kúresti jan-jaqty kúsheıtýdi yntalandyrý, sapaly bilim berýge, klımattyń ózgerýimen kúres jónindegi is-sharalarǵa jáne ınklıýzıvtilikke yqpal etý» taqyryby asa ózekti másele ekenin atap ótti. Onyń aıtýynsha, Qazaqstan BUU-nyń 2030 jylǵa deıingi Turaqty damý maqsattaryn júzege asyrýǵa ázir.
Óz kezeginde Antonıý Gýterrısh Turaqty damý maqsattaryn iske asyrýda Qazaqstannyń Birikken Ulttar Uıymy júıesimen ózara is-qımylyna oń baǵa berdi. Qazaqstannyń jahandyq ıadrolyq qarýǵa qarsy kúntártibinde jetekshi ról atqaratyny, óńirlik qaqtyǵystardy retteý isinde halyqaralyq kúsh jumyldyrýy, sonyń ishinde Sırııa máselesi boıynsha ótken Astana protsesi aıasyndaǵy qomaqty úlesi aıtyldy.